Hagsmunir fólks eða flokka? 23. september 2006 06:00 Ýmsir merkir alþingismenn greina frá því um þessar mundir að þeir gefi ekki kost á sér til endurkjörs. Tilkynningar þar um hafa verið tilefni margvíslegra frásagna af uppruna góðra málefna. Einn þeirra þingmanna sem nú hafa tilkynnt kjósendum sínum að þeir verði við svo búið að leita að nýju þingmannsefni er Halldór Blöndal, fyrrverandi ráðherra og forseti Alþingis. Hann hefur eðlilega eins og aðrir af þessu tilefni drepið á hjartakær framfaramál. En sem oft áður sker Halldór Blöndal sig úr. Hann sá ástæðu til við þessi kaflaskil að minnast einnig á það sem hann og fleiri bera ábyrgð á en mætti sannarlega betur fara. Þannig notaði hann þetta tækifæri til þess að víkja að þönkum sínum um ágalla kjördæmaskipunarinnar. Mála sannast er að það var þörf ábending. Kjördæmaskipan og kosningareglum var síðast breytt 1999 í samkomulagi og andans einingu milli allra stjórnmálaflokka. Markmið þeirrar breytingar var góðra gjalda vert. Undan því varð ekki vikist að jafna vægi atkvæða eftir búsetu. Halldór Blöndal bendir hins vegar með gildum rökum á að núverandi kjördæmi eru langtum of stór, eigi að vera nokkur möguleiki fyrir þingmenn að hafa lifandi og persónubundin tengsl við kjósendur. Á sjónarmið af þessu tagi var ekki hlustað fyrir sjö árum. En það er ástæða til þess að gera það nú. Á marga lund fer vel á því að Halldór Blöndal skuli einmitt vekja athygli á þessu viðfangsefni. Sérstaða hans og ef til vill styrkur sem þingmanns hefur trúlega framar öðrum þáttum átt rætur í næmum tengslum hans við fólkið fyrir norðan. Kjarni málsins er sá að margvíslegir gildir hagsmunir koma til skoðunar þegar kosningakerfi og kjördæmaskipan eru ákveðin. Fram til þessa hafa hagsmunir stjórnmálaflokkanna sjálfra verið í fyrirrúmi við þessar ákvarðanir. Bakþankar Halldórs Blöndals vekja hins vegar upp þá spurningu hvort ekki sé tímabært að líta í ríkari mæli til annarra sjónarmiða um þessi efni. Hverjir eru til að mynda hagsmunir kjósenda? Engin tvímæli um eru að hagsmunir kjósenda eru auk annars fólgnir í því að kosningahættirnir stuðli fremur en hitt að lifandi tengslum við kjörna fulltrúa. Stærð kjördæma ræður miklu þar um. Frá kögunarhóli kjósenda er aukheldur eðlilegt að óskir komi fram um ríkari möguleika á persónukjöri. Mikill kostnaður við prófkjör getur einnig vakið upp spurningar af þessu tagi. Margar þekktar lausnir eru til. Þetta er spurning um pólitískan vilja til að virða þær. Það er tímabært að draga fram ný sjónarmið varðandi þessi efni. Hitt er ekki síður skynsamlegt, að líta á viðfangsefnið frá hagsmunum kjósendanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Þorsteinn Pálsson Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Ýmsir merkir alþingismenn greina frá því um þessar mundir að þeir gefi ekki kost á sér til endurkjörs. Tilkynningar þar um hafa verið tilefni margvíslegra frásagna af uppruna góðra málefna. Einn þeirra þingmanna sem nú hafa tilkynnt kjósendum sínum að þeir verði við svo búið að leita að nýju þingmannsefni er Halldór Blöndal, fyrrverandi ráðherra og forseti Alþingis. Hann hefur eðlilega eins og aðrir af þessu tilefni drepið á hjartakær framfaramál. En sem oft áður sker Halldór Blöndal sig úr. Hann sá ástæðu til við þessi kaflaskil að minnast einnig á það sem hann og fleiri bera ábyrgð á en mætti sannarlega betur fara. Þannig notaði hann þetta tækifæri til þess að víkja að þönkum sínum um ágalla kjördæmaskipunarinnar. Mála sannast er að það var þörf ábending. Kjördæmaskipan og kosningareglum var síðast breytt 1999 í samkomulagi og andans einingu milli allra stjórnmálaflokka. Markmið þeirrar breytingar var góðra gjalda vert. Undan því varð ekki vikist að jafna vægi atkvæða eftir búsetu. Halldór Blöndal bendir hins vegar með gildum rökum á að núverandi kjördæmi eru langtum of stór, eigi að vera nokkur möguleiki fyrir þingmenn að hafa lifandi og persónubundin tengsl við kjósendur. Á sjónarmið af þessu tagi var ekki hlustað fyrir sjö árum. En það er ástæða til þess að gera það nú. Á marga lund fer vel á því að Halldór Blöndal skuli einmitt vekja athygli á þessu viðfangsefni. Sérstaða hans og ef til vill styrkur sem þingmanns hefur trúlega framar öðrum þáttum átt rætur í næmum tengslum hans við fólkið fyrir norðan. Kjarni málsins er sá að margvíslegir gildir hagsmunir koma til skoðunar þegar kosningakerfi og kjördæmaskipan eru ákveðin. Fram til þessa hafa hagsmunir stjórnmálaflokkanna sjálfra verið í fyrirrúmi við þessar ákvarðanir. Bakþankar Halldórs Blöndals vekja hins vegar upp þá spurningu hvort ekki sé tímabært að líta í ríkari mæli til annarra sjónarmiða um þessi efni. Hverjir eru til að mynda hagsmunir kjósenda? Engin tvímæli um eru að hagsmunir kjósenda eru auk annars fólgnir í því að kosningahættirnir stuðli fremur en hitt að lifandi tengslum við kjörna fulltrúa. Stærð kjördæma ræður miklu þar um. Frá kögunarhóli kjósenda er aukheldur eðlilegt að óskir komi fram um ríkari möguleika á persónukjöri. Mikill kostnaður við prófkjör getur einnig vakið upp spurningar af þessu tagi. Margar þekktar lausnir eru til. Þetta er spurning um pólitískan vilja til að virða þær. Það er tímabært að draga fram ný sjónarmið varðandi þessi efni. Hitt er ekki síður skynsamlegt, að líta á viðfangsefnið frá hagsmunum kjósendanna.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun