Krónan kvödd Jón Kaldal skrifar 17. apríl 2009 06:00 Í nýrri skoðanakönnun Fréttablaðsins kemur fram að 62 prósent landsmanna vilja ekki að krónan verði framtíðargjaldmiðill á Íslandi. Vissulega er mikil frétt fólgin í því að afgerandi meirihluti þjóðarinnar telur að krónan eigi sér ekki viðreisnar von. Hitt er þó ekki minna fréttnæmt hversu margir vilja áfram treysta á hana. Erfitt er að skilja á hverju það traust er byggt. Lítum á nokkrar tölur. Krónan hefur fallið um fjörutíu prósent gagnvart evru á einu ári. Ef farið er tvö ár aftur í tímann er fallið í kringum níutíu prósent. Gagnvart dollaranum er fallið á sama tíma tæplega 100 prósent. Verðbólga á Íslandi verður um fjórtán prósent á þessu ári. Innan Evrópusambandsins verður hún að meðaltali um eitt prósent. Stýrivextir eru 15,5 prósent hér og eru að sliga fyrirtæki og heimili. Í þeim löndum sem við viljum bera okkur við er búið að lækka vexti niður í allt að 0,5 prósentum til að freista þess að gangverk athafnalífsins stöðvist ekki. Óþarfi er að fjölyrða um hversu háskaleg blanda háir vextir og há verðbólga í verðtryggðu umhverfi er fyrir rekstur, hvort sem það er á einu stykki heimili eða stórfyrirtæki. Þáttur krónunnar í þessari stöðu er ekki lítill. Helstu talsmenn hennar héldu því fram árum saman að hún, ásamt sjálfstæðri peningamálastefnu, væri undirstaða velmegunar þjóðarinnar. Þau leiktjöld fuðruðu upp í haust. Nú er krónan hvergi brúkleg utan lögsögu landsins. Við neitum meira að segja að taka við henni sem greiðslu fyrir eigin útflutningsvörur. Er það aðeins síðasti kaflinn í margra áratuga langri harmsögu íslensku krónunnar, sem vonandi sér þó fyrir endann á. Umræðan um að skipta um gjaldmiðil hefur staðið linnulítið undanfarin ár. Í kringum hina skammvinnu niðursveiflu 2006 kom Valgerður Sverrisdóttir, þáverandi iðnaðarráðherra, hlutunum hressilega á hreyfingu þegar hún varpaði fram þeirri hugmynd að Ísland ætti að skoða einhliða upptöku evru. Uppskar hún háðsglósur fyrir vikið úr ýmsum áttum, þar á meðal frá mönnum sem síðar áttu eftir að gera hugmynd hennar að sinni. Árið 2006 var hins vegar enn allt með sæmilega kyrrum kjörum hér á landi og krónan naut enn ástar annarra en framsýnna manna. Á ráðstefnu um gjaldmiðilsmálin, sem Samtök iðnaðarins stóðu fyrir þá um vorið, orðaði Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, stöðuna á þessa leið: „Okkur hefur skort sölupunktana til að taka upp evru." Benti hann á að efnahagslegi ávinningurinn hefði ekki verið til staðar en sagði blikur vera á lofti. Þremur árum og hruni hagkerfisins síðar vantar ekki „sölupunkta" fyrir að kveðja krónuna. Skoðanakönnun Fréttablaðsins sýnir að traustur meirihluti þjóðarinnar er tilbúinn fyrir þá kveðjustund. Það bíður stjórnmálaflokkanna að svara hvernig verður staðið að því verki. Samfylkingin hefur lagt sín spil á borðið. Aðrir ekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Mest lesið Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Í nýrri skoðanakönnun Fréttablaðsins kemur fram að 62 prósent landsmanna vilja ekki að krónan verði framtíðargjaldmiðill á Íslandi. Vissulega er mikil frétt fólgin í því að afgerandi meirihluti þjóðarinnar telur að krónan eigi sér ekki viðreisnar von. Hitt er þó ekki minna fréttnæmt hversu margir vilja áfram treysta á hana. Erfitt er að skilja á hverju það traust er byggt. Lítum á nokkrar tölur. Krónan hefur fallið um fjörutíu prósent gagnvart evru á einu ári. Ef farið er tvö ár aftur í tímann er fallið í kringum níutíu prósent. Gagnvart dollaranum er fallið á sama tíma tæplega 100 prósent. Verðbólga á Íslandi verður um fjórtán prósent á þessu ári. Innan Evrópusambandsins verður hún að meðaltali um eitt prósent. Stýrivextir eru 15,5 prósent hér og eru að sliga fyrirtæki og heimili. Í þeim löndum sem við viljum bera okkur við er búið að lækka vexti niður í allt að 0,5 prósentum til að freista þess að gangverk athafnalífsins stöðvist ekki. Óþarfi er að fjölyrða um hversu háskaleg blanda háir vextir og há verðbólga í verðtryggðu umhverfi er fyrir rekstur, hvort sem það er á einu stykki heimili eða stórfyrirtæki. Þáttur krónunnar í þessari stöðu er ekki lítill. Helstu talsmenn hennar héldu því fram árum saman að hún, ásamt sjálfstæðri peningamálastefnu, væri undirstaða velmegunar þjóðarinnar. Þau leiktjöld fuðruðu upp í haust. Nú er krónan hvergi brúkleg utan lögsögu landsins. Við neitum meira að segja að taka við henni sem greiðslu fyrir eigin útflutningsvörur. Er það aðeins síðasti kaflinn í margra áratuga langri harmsögu íslensku krónunnar, sem vonandi sér þó fyrir endann á. Umræðan um að skipta um gjaldmiðil hefur staðið linnulítið undanfarin ár. Í kringum hina skammvinnu niðursveiflu 2006 kom Valgerður Sverrisdóttir, þáverandi iðnaðarráðherra, hlutunum hressilega á hreyfingu þegar hún varpaði fram þeirri hugmynd að Ísland ætti að skoða einhliða upptöku evru. Uppskar hún háðsglósur fyrir vikið úr ýmsum áttum, þar á meðal frá mönnum sem síðar áttu eftir að gera hugmynd hennar að sinni. Árið 2006 var hins vegar enn allt með sæmilega kyrrum kjörum hér á landi og krónan naut enn ástar annarra en framsýnna manna. Á ráðstefnu um gjaldmiðilsmálin, sem Samtök iðnaðarins stóðu fyrir þá um vorið, orðaði Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, stöðuna á þessa leið: „Okkur hefur skort sölupunktana til að taka upp evru." Benti hann á að efnahagslegi ávinningurinn hefði ekki verið til staðar en sagði blikur vera á lofti. Þremur árum og hruni hagkerfisins síðar vantar ekki „sölupunkta" fyrir að kveðja krónuna. Skoðanakönnun Fréttablaðsins sýnir að traustur meirihluti þjóðarinnar er tilbúinn fyrir þá kveðjustund. Það bíður stjórnmálaflokkanna að svara hvernig verður staðið að því verki. Samfylkingin hefur lagt sín spil á borðið. Aðrir ekki.
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun