Tími óvinsælda 9. október 2010 07:15 Viðbrögðin við áformum um niðurskurð í heilbrigðiskerfinu eru fyrirsjáanleg og að mörgu leyti skiljanleg. Þau eru endurómur af svipuðum mótmælum úti um alla Evrópu þar sem ríkisstjórnir hafa neyðzt til að draga saman útgjöld vegna kreppunnar. Slíkt er alltaf sársaukafullt og kemur við margvíslega hagsmuni. Engu að síður væru mistök að láta undan þrýstingi um að hætta við niðurskurðinn. Rifjum upp nokkrar staðreyndir. Ríkissjóður hefur verið rekinn með gífurlegum halla; við eigum ekki fyrir því sem við eyðum. Til að ná jafnvægi verður að hækka skatta eða skera niður kostnað. Skattahækkanir eru klárlega komnar að mörkum þess sem almenningur og atvinnulíf þolir. Það er enginn annar kostur en að skera niður. Launakostnaður er svo stór hluti af útgjöldum ríkisins að það er fullkomlega óraunsætt að halda að hægt sé að draga saman útgjöld án þess að ríkisstarfsmenn missi vinnuna. Rekstur heilbrigðiskerfisins er sömuleiðis svo stór hluti ríkisrekstrarins að það er óraunhæft að ná árangri við lækkun ríkisútgjalda nema taka á kostnaði heilbrigðiskerfisins. Í þeim mótmælum sem hafa komið fram við sparnaðaráformunum hefur tvenns konar rökum einkum verið haldið á lofti. Annars vegar er horft á störfin sem munu tapast á sjúkrahúsunum. Hins vegar (og sú röksemd virðist raunar í öðru sæti) er vísað til þess að heilbrigðisþjónustan versni og öryggi sjúklinga skerðist. Í þessu máli verða stjórnmálamenn fyrst og fremst að horfa á seinna sjónarmiðið; hvernig á að tryggja sem bezta heilbrigðisþjónustu fyrir þá peninga sem eru til. Byggð í landinu verður ekki viðhaldið með atvinnusköpun á vegum hins opinbera. Guðbjartur Hannesson heilbrigðisráðherra segir í Fréttablaðinu í gær að ekki sé hægt að dreifa hátækni og sérfræðingum um landið, heldur verði að byggja slíka þjónustu upp á fáum stöðum og efla almenna heilsugæzlu annars staðar. Þetta er skynsamlegt sjónarmið, sérstaklega þegar fjárráðin eru takmörkuð. Það er opinbert leyndarmál að tækni og sérþekking á smærri sjúkrahúsum er oft vannýtt og ýtir jafnvel undir tvíverknað, því að iðulega eru sjúklingarnir sendir af heimasjúkrahúsinu og þangað sem þjónustan er bezt, þ.e. til Reykjavíkur eða Akureyrar. Samgöngur við staðina skipta hins vegar máli um öryggi sjúklinga. Suðurnes eru þannig í allt annarri aðstöðu en Vestmannaeyjar og Húsavík í allt annarri stöðu en Ísafjörður hvað varðar möguleika á að flytja sjúklinga með hraði á stórt sjúkrahús. Þetta hlýtur að þurfa að skoða ef endurmeta á áformin um niðurskurð. Þingmennirnir sem nú vilja slá sig til riddara með því að lofa einstökum byggðarlögum að þeir skuli berjast með þeim gegn niðurskurðinum ættu hins vegar að hafa í huga að ef ekki verður skorið niður á einum stað, þýðir það bara meiri niðurskurð á öðrum. Ef ríkisstarfsmenn halda vinnunni á einum stað, þýðir það að aðrir verða atvinnulausir annars staðar. Lausn vandans liggur ekki í því að horfa á sérhagsmunina, heldur að tryggja hag heildarinnar sem bezt. Nú um stundir eru allar ákvarðanir í ríkisfjármálum erfiðar og til óvinsælda fallnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun
Viðbrögðin við áformum um niðurskurð í heilbrigðiskerfinu eru fyrirsjáanleg og að mörgu leyti skiljanleg. Þau eru endurómur af svipuðum mótmælum úti um alla Evrópu þar sem ríkisstjórnir hafa neyðzt til að draga saman útgjöld vegna kreppunnar. Slíkt er alltaf sársaukafullt og kemur við margvíslega hagsmuni. Engu að síður væru mistök að láta undan þrýstingi um að hætta við niðurskurðinn. Rifjum upp nokkrar staðreyndir. Ríkissjóður hefur verið rekinn með gífurlegum halla; við eigum ekki fyrir því sem við eyðum. Til að ná jafnvægi verður að hækka skatta eða skera niður kostnað. Skattahækkanir eru klárlega komnar að mörkum þess sem almenningur og atvinnulíf þolir. Það er enginn annar kostur en að skera niður. Launakostnaður er svo stór hluti af útgjöldum ríkisins að það er fullkomlega óraunsætt að halda að hægt sé að draga saman útgjöld án þess að ríkisstarfsmenn missi vinnuna. Rekstur heilbrigðiskerfisins er sömuleiðis svo stór hluti ríkisrekstrarins að það er óraunhæft að ná árangri við lækkun ríkisútgjalda nema taka á kostnaði heilbrigðiskerfisins. Í þeim mótmælum sem hafa komið fram við sparnaðaráformunum hefur tvenns konar rökum einkum verið haldið á lofti. Annars vegar er horft á störfin sem munu tapast á sjúkrahúsunum. Hins vegar (og sú röksemd virðist raunar í öðru sæti) er vísað til þess að heilbrigðisþjónustan versni og öryggi sjúklinga skerðist. Í þessu máli verða stjórnmálamenn fyrst og fremst að horfa á seinna sjónarmiðið; hvernig á að tryggja sem bezta heilbrigðisþjónustu fyrir þá peninga sem eru til. Byggð í landinu verður ekki viðhaldið með atvinnusköpun á vegum hins opinbera. Guðbjartur Hannesson heilbrigðisráðherra segir í Fréttablaðinu í gær að ekki sé hægt að dreifa hátækni og sérfræðingum um landið, heldur verði að byggja slíka þjónustu upp á fáum stöðum og efla almenna heilsugæzlu annars staðar. Þetta er skynsamlegt sjónarmið, sérstaklega þegar fjárráðin eru takmörkuð. Það er opinbert leyndarmál að tækni og sérþekking á smærri sjúkrahúsum er oft vannýtt og ýtir jafnvel undir tvíverknað, því að iðulega eru sjúklingarnir sendir af heimasjúkrahúsinu og þangað sem þjónustan er bezt, þ.e. til Reykjavíkur eða Akureyrar. Samgöngur við staðina skipta hins vegar máli um öryggi sjúklinga. Suðurnes eru þannig í allt annarri aðstöðu en Vestmannaeyjar og Húsavík í allt annarri stöðu en Ísafjörður hvað varðar möguleika á að flytja sjúklinga með hraði á stórt sjúkrahús. Þetta hlýtur að þurfa að skoða ef endurmeta á áformin um niðurskurð. Þingmennirnir sem nú vilja slá sig til riddara með því að lofa einstökum byggðarlögum að þeir skuli berjast með þeim gegn niðurskurðinum ættu hins vegar að hafa í huga að ef ekki verður skorið niður á einum stað, þýðir það bara meiri niðurskurð á öðrum. Ef ríkisstarfsmenn halda vinnunni á einum stað, þýðir það að aðrir verða atvinnulausir annars staðar. Lausn vandans liggur ekki í því að horfa á sérhagsmunina, heldur að tryggja hag heildarinnar sem bezt. Nú um stundir eru allar ákvarðanir í ríkisfjármálum erfiðar og til óvinsælda fallnar.
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun
Börn, foreldrar og skólar í vanda: Hvernig eigum við að nálgast verkefnið? Margrét Sigmarsdóttir,Bergljót Gyða Guðmundsdóttir,Arndís Þorsteinsdóttir,Edda Vikar Guðmundsdóttir Skoðun
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson Skoðun