Maður er konu úlfur Friðrika Benónýsdóttir skrifar 14. október 2010 13:00 Blóðhófnir eftir Gerði Kristnýju. Bækur ***** Blóðhófnir Gerður Kristný Það var augljóst strax við útkomu Ísfréttar að Íslendingar höfðu eignast nýtt skáld, þótt Gerður Kristný væri þá ekki nema liðlega tvítug. Síðan hefur hún vaxið með hverri ljóðabók og eru þær nú orðnar fjórar. Blóðhófnir er tvímælalaust hennar besta verk til þessa og er þá langt jafnað. Hið knappa ljóðform sem er aðalsmerki hennar hæfir efninu og hugsunin er meitluð og skýr. Þetta er söguljóð í fornum stíl, upphaf, ris og endir. Danskvæði nánast, takturinn dimmur og höggþungur, sparlega farið með orðin og dulúðug undiralda magnar áhrifin. Hér yrkir Gerður Kristný upp hin fornu Skírnismál, sem oft hafa verið túlkuð sem dæmisaga um upphaf yrkingar jarðarinnar og þá litið á Gerði Gymisdóttur, sem frjósemisguðinn Freyr lætur Skírni skósvein sinn kúga til samræðis við sig, sem táknmynd jarðarinnar. Gerður Kristný lítur ekki á kúgun nöfnu sinnar sem jákvæðan atburð og lýsir angist og bræði Gerðar og draumum um hefnd í knöppu meitluðu formi sem eykur enn á ógnina: Skelfingin skorðaðist í kviði mínum þandist út og þyngdist Bjarg sem breiddi úr sér Og skelfingin er ekki ástæðulaus. Freyr er hér ekkert gæft góðmenni heldur vargur með úlfsaugu, sem nauðgar Gerði ítrekað, þótt hann raunar skammist sín á eftir og sjái eftir að hafa gefið Skírni hestinn Blóðhófni og sverð sitt að launum fyrir að brjóta mótstöðu konunnar á bak aftur og færa sér hana nauðuga. Valdbeitingin reynist enginn gleðigjafi og þegar upp er staðið ekki þess virði. Hvort sem fólk kýs að lesa ljóðið sem lýsingu á samskiptum kynjanna, þar sem karlinn brýtur konuna undir vilja sinn í nafni ástar, eða lýsingu á samskiptum mannskepnunnar við jörðina þá eru áhrifin ógnvænleg og ljóst að kona/jörð sem hefur verið misþyrmt fyrirgefur ekki heldur leitar hefnda. Ljóðið er allt lagt í munn Gerðar og henni fylgt í gegnum niðurbrot, valdbeitingu og aðskilnað frá heimalandi og ástvinum. Eina ljósið í angistarmyrkrinu sem umlykur hana er móðirin, en mynd hennar fylgir Gerði yfir í gósenland frjóseminnar og hjálpar henni að halda sönsum. Á karlpeninginn er lítt að treysta, elskhuginn vargur í véum og bræður og faðir fagna uppgjöf konunnar, því hún bjargar þeim frá bana. Og samskipti kynjanna flækjast enn þegar hún sjálf verður móðir drengs „með lófafylli af sól" sem fyllir líf hennar gleði á ný, en sem hugsanlega yrði tortímt ef til hefnda kæmi: Ég bíð endalokanna Frændur munu flykkjast yfir brúna hefna horfinna kvenna Ég vona að þeir þekki son minn og þyrmi honum sem fékk ég þeim hlíft forðum daga Það er ekki nauðsynlegt að þekkja Skírnismál til hlítar til að njóta Blóðhófnis til fulls. Ljóðmál Gerðar Kristnýjar er kröftugt og hrífur lesandann með sér inn í þennan ógnarheim hvort sem hann þekkir söguna fyrir eða ekki. Enda stendur ljóðið fullvel fyrir sínu án skírskotananna til Skírnismála, byggir eigin heim og býður lesanda í ferðalag sem hann mun seint gleyma. Niðurstaða: Besta ljóðabók Gerðar Kristnýjar. Meitlaður texti sem talar til lesandans á mörgum sviðum. Lestrarnautn. Mest lesið Galopnar sig og segist ætla að breyta hlutunum Lífið Freðinn faðir, fáránlegir fasistar og fyrsta flokks bíó Gagnrýni Baunar á kókaða söngkonu fyrir baktal Tónlist Skilin að borði og sæng eftir 28 ára hjónaband Lífið Óöruggur eftir að kærastan stundaði hópkynlíf erlendis Lífið „Ákvað að skilja hana eftir þar og athuga hversu langt ég kæmist“ Lífið „Rétturinn sem fjölskyldan þín mun elska og biðja um aftur og aftur“ Lífið Frumsýning á Vísi: Iceguys trylla þjóðina enn og aftur í nýju myndbandi Tónlist Markmiðið að græða ekkert og „helst tapa pening“ Menning Flugfreyja, íþróttakona og ráðherra breyttu leiknum Lífið Fleiri fréttir Freðinn faðir, fáránlegir fasistar og fyrsta flokks bíó Veisla fyrir augu og eyru Ekki er allt gull sem glóir Þeir fátæku borga brúsann Auður í Bæjarbíói: Frá slaufun í standandi fagnaðarlæti Alvöru bíó en hægt brenna Eldarnir Er Lína Langsokkur woke? Kórtónleikar: Heilög naumhyggja eða heilalaust suð Barnaefni fyrir fullorðna Balta bregst bogalistin Þú heyrðir rétt: klassík getur verið skemmtileg Sjá meira
Bækur ***** Blóðhófnir Gerður Kristný Það var augljóst strax við útkomu Ísfréttar að Íslendingar höfðu eignast nýtt skáld, þótt Gerður Kristný væri þá ekki nema liðlega tvítug. Síðan hefur hún vaxið með hverri ljóðabók og eru þær nú orðnar fjórar. Blóðhófnir er tvímælalaust hennar besta verk til þessa og er þá langt jafnað. Hið knappa ljóðform sem er aðalsmerki hennar hæfir efninu og hugsunin er meitluð og skýr. Þetta er söguljóð í fornum stíl, upphaf, ris og endir. Danskvæði nánast, takturinn dimmur og höggþungur, sparlega farið með orðin og dulúðug undiralda magnar áhrifin. Hér yrkir Gerður Kristný upp hin fornu Skírnismál, sem oft hafa verið túlkuð sem dæmisaga um upphaf yrkingar jarðarinnar og þá litið á Gerði Gymisdóttur, sem frjósemisguðinn Freyr lætur Skírni skósvein sinn kúga til samræðis við sig, sem táknmynd jarðarinnar. Gerður Kristný lítur ekki á kúgun nöfnu sinnar sem jákvæðan atburð og lýsir angist og bræði Gerðar og draumum um hefnd í knöppu meitluðu formi sem eykur enn á ógnina: Skelfingin skorðaðist í kviði mínum þandist út og þyngdist Bjarg sem breiddi úr sér Og skelfingin er ekki ástæðulaus. Freyr er hér ekkert gæft góðmenni heldur vargur með úlfsaugu, sem nauðgar Gerði ítrekað, þótt hann raunar skammist sín á eftir og sjái eftir að hafa gefið Skírni hestinn Blóðhófni og sverð sitt að launum fyrir að brjóta mótstöðu konunnar á bak aftur og færa sér hana nauðuga. Valdbeitingin reynist enginn gleðigjafi og þegar upp er staðið ekki þess virði. Hvort sem fólk kýs að lesa ljóðið sem lýsingu á samskiptum kynjanna, þar sem karlinn brýtur konuna undir vilja sinn í nafni ástar, eða lýsingu á samskiptum mannskepnunnar við jörðina þá eru áhrifin ógnvænleg og ljóst að kona/jörð sem hefur verið misþyrmt fyrirgefur ekki heldur leitar hefnda. Ljóðið er allt lagt í munn Gerðar og henni fylgt í gegnum niðurbrot, valdbeitingu og aðskilnað frá heimalandi og ástvinum. Eina ljósið í angistarmyrkrinu sem umlykur hana er móðirin, en mynd hennar fylgir Gerði yfir í gósenland frjóseminnar og hjálpar henni að halda sönsum. Á karlpeninginn er lítt að treysta, elskhuginn vargur í véum og bræður og faðir fagna uppgjöf konunnar, því hún bjargar þeim frá bana. Og samskipti kynjanna flækjast enn þegar hún sjálf verður móðir drengs „með lófafylli af sól" sem fyllir líf hennar gleði á ný, en sem hugsanlega yrði tortímt ef til hefnda kæmi: Ég bíð endalokanna Frændur munu flykkjast yfir brúna hefna horfinna kvenna Ég vona að þeir þekki son minn og þyrmi honum sem fékk ég þeim hlíft forðum daga Það er ekki nauðsynlegt að þekkja Skírnismál til hlítar til að njóta Blóðhófnis til fulls. Ljóðmál Gerðar Kristnýjar er kröftugt og hrífur lesandann með sér inn í þennan ógnarheim hvort sem hann þekkir söguna fyrir eða ekki. Enda stendur ljóðið fullvel fyrir sínu án skírskotananna til Skírnismála, byggir eigin heim og býður lesanda í ferðalag sem hann mun seint gleyma. Niðurstaða: Besta ljóðabók Gerðar Kristnýjar. Meitlaður texti sem talar til lesandans á mörgum sviðum. Lestrarnautn.
Mest lesið Galopnar sig og segist ætla að breyta hlutunum Lífið Freðinn faðir, fáránlegir fasistar og fyrsta flokks bíó Gagnrýni Baunar á kókaða söngkonu fyrir baktal Tónlist Skilin að borði og sæng eftir 28 ára hjónaband Lífið Óöruggur eftir að kærastan stundaði hópkynlíf erlendis Lífið „Ákvað að skilja hana eftir þar og athuga hversu langt ég kæmist“ Lífið „Rétturinn sem fjölskyldan þín mun elska og biðja um aftur og aftur“ Lífið Frumsýning á Vísi: Iceguys trylla þjóðina enn og aftur í nýju myndbandi Tónlist Markmiðið að græða ekkert og „helst tapa pening“ Menning Flugfreyja, íþróttakona og ráðherra breyttu leiknum Lífið Fleiri fréttir Freðinn faðir, fáránlegir fasistar og fyrsta flokks bíó Veisla fyrir augu og eyru Ekki er allt gull sem glóir Þeir fátæku borga brúsann Auður í Bæjarbíói: Frá slaufun í standandi fagnaðarlæti Alvöru bíó en hægt brenna Eldarnir Er Lína Langsokkur woke? Kórtónleikar: Heilög naumhyggja eða heilalaust suð Barnaefni fyrir fullorðna Balta bregst bogalistin Þú heyrðir rétt: klassík getur verið skemmtileg Sjá meira