Glamúrvæðing ofbeldisins Ólafur Þ. Stephensen skrifar 1. febrúar 2011 10:24 Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur og prófessor í félagsfræði, benti í viðtali í helgarblaði Fréttablaðsins á það sem hann telur varhugaverða þróun í umfjöllun fjölmiðla um ofbeldismál. Helgi segist telja að ofbeldi sem slíkt hafi ekki aukizt í samfélaginu en umburðarlyndi almennings gagnvart því hafi hins vegar minnkað mjög. Prófessorinn segir þetta réttilega til marks um siðvæðingu og jákvæða þróun í samfélaginu. Hann segir aftur á móti vísbendingar um ákveðna tvískiptingu; annars vegar fordæmi mikill meirihluti fólks ofbeldi en hins vegar gæti í ákveðnum hópum réttlætingar á ofbeldi við tilteknar aðstæður, sem líkja megi við ofbeldismenningu. "Þetta finnum við helst meðal sumra ungra karla. Lífsstíllinn tengist oft áfengis- og vímuefnaneyslu og þar finnum við einstaklinga sem oft hafa farið halloka í samfélaginu," segir Helgi. Hann bendir - sömuleiðis réttilega - á að undanfarið hafi borið á því að einstaklingar úr þessum heldur aumkunarverðu jaðarhópum hafi orðið umfjöllunarefni fjölmiðla á léttu nótunum og án þess að framferði þeirra sé kynnt í gagnrýnu ljósi. "Ég set ákveðið spurningarmerki við þessa glamúrvæðingu," segir Helgi. "Þetta getur verið varasamt því að stundum eru dregnar upp ýktar myndir af viðkomandi sem eiga jafnvel ekki við rök að styðjast. Ákveðinn lífsstíll á mörkum þess ólöglega eða jafnvel ólöglegur er settur fram á jákvæðan og spennandi hátt. Það er hætta á því að slík framsetning verði til þess að viðurkenna og réttlæta slíkan lífsmáta og verði öðrum fyrirmynd." Það er full ástæða til þess fyrir fjölmiðla að taka mark á þessum varnaðarorðum prófessorsins. Sú breyting hefur orðið á undanförnum árum að jafnvel dæmdir brotamenn skammast sín ekkert fyrir að tilheyra undirheimunum, reyna stundum sjálfir að koma sér á framfæri við fjölmiðla og halda að þeir séu hálfgerðar stjörnur. Þá getur fjölmiðlafólk fallið í þá freistni að efna til einhvers konar furðufyrirbærasýningar á þeim. Í löndunum í kringum okkur hafa af og til farið fram umræður um hvort fjölmiðlar eigi að hampa glæpamönnum eins og stjörnum. Umfangsmikil umfjöllun um rapptónlistarmenn sem hafa upphafið ofbeldið í textum sínum hefur þannig verið harðlega gagnrýnd, en fjölmiðlarnir hafa þá stundum svarað því til að listamenn verði að fá að tjá sig, jafnvel þótt skoðanir þeirra séu umdeildar. Í tilfelli íslenzkra undirheimamanna sem hafa ratað í sjónvarpsviðtöl og á síður blaða virðist hið listræna framlag þó af ákaflega skornum skammti og það sama má segja um mælskuna og persónutöfrana. Réttast er því að taka afstöðu með þeim stóra meirihluta sem hafnar ofbeldinu og sýnir því ekkert umburðarlyndi. Það er engin ástæða til að baða menningarkima ofbeldisdýrkendanna jákvæðu ljósi fjölmiðla Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Er píparinn þinn skattsvikari? Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Kæra unga móðir Jóna Þórey Pétursdóttir Skoðun Kosningar og ,ehf gatið‘ Róbert Farestveit Skoðun Verði þitt val, svo á jörðu sem á himni Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Grípum tækifærin og sköpum bjartari framtíð Ísak Leon Júlíusson Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Halldór 9.11.2024 Halldór Frelsi til að búa þar sem þú vilt Sæunn Gísladóttir Skoðun Það sem má alls ekki tala um... Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Öryggis annarra vegna… Ingunn Björnsdóttir Skoðun
Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur og prófessor í félagsfræði, benti í viðtali í helgarblaði Fréttablaðsins á það sem hann telur varhugaverða þróun í umfjöllun fjölmiðla um ofbeldismál. Helgi segist telja að ofbeldi sem slíkt hafi ekki aukizt í samfélaginu en umburðarlyndi almennings gagnvart því hafi hins vegar minnkað mjög. Prófessorinn segir þetta réttilega til marks um siðvæðingu og jákvæða þróun í samfélaginu. Hann segir aftur á móti vísbendingar um ákveðna tvískiptingu; annars vegar fordæmi mikill meirihluti fólks ofbeldi en hins vegar gæti í ákveðnum hópum réttlætingar á ofbeldi við tilteknar aðstæður, sem líkja megi við ofbeldismenningu. "Þetta finnum við helst meðal sumra ungra karla. Lífsstíllinn tengist oft áfengis- og vímuefnaneyslu og þar finnum við einstaklinga sem oft hafa farið halloka í samfélaginu," segir Helgi. Hann bendir - sömuleiðis réttilega - á að undanfarið hafi borið á því að einstaklingar úr þessum heldur aumkunarverðu jaðarhópum hafi orðið umfjöllunarefni fjölmiðla á léttu nótunum og án þess að framferði þeirra sé kynnt í gagnrýnu ljósi. "Ég set ákveðið spurningarmerki við þessa glamúrvæðingu," segir Helgi. "Þetta getur verið varasamt því að stundum eru dregnar upp ýktar myndir af viðkomandi sem eiga jafnvel ekki við rök að styðjast. Ákveðinn lífsstíll á mörkum þess ólöglega eða jafnvel ólöglegur er settur fram á jákvæðan og spennandi hátt. Það er hætta á því að slík framsetning verði til þess að viðurkenna og réttlæta slíkan lífsmáta og verði öðrum fyrirmynd." Það er full ástæða til þess fyrir fjölmiðla að taka mark á þessum varnaðarorðum prófessorsins. Sú breyting hefur orðið á undanförnum árum að jafnvel dæmdir brotamenn skammast sín ekkert fyrir að tilheyra undirheimunum, reyna stundum sjálfir að koma sér á framfæri við fjölmiðla og halda að þeir séu hálfgerðar stjörnur. Þá getur fjölmiðlafólk fallið í þá freistni að efna til einhvers konar furðufyrirbærasýningar á þeim. Í löndunum í kringum okkur hafa af og til farið fram umræður um hvort fjölmiðlar eigi að hampa glæpamönnum eins og stjörnum. Umfangsmikil umfjöllun um rapptónlistarmenn sem hafa upphafið ofbeldið í textum sínum hefur þannig verið harðlega gagnrýnd, en fjölmiðlarnir hafa þá stundum svarað því til að listamenn verði að fá að tjá sig, jafnvel þótt skoðanir þeirra séu umdeildar. Í tilfelli íslenzkra undirheimamanna sem hafa ratað í sjónvarpsviðtöl og á síður blaða virðist hið listræna framlag þó af ákaflega skornum skammti og það sama má segja um mælskuna og persónutöfrana. Réttast er því að taka afstöðu með þeim stóra meirihluta sem hafnar ofbeldinu og sýnir því ekkert umburðarlyndi. Það er engin ástæða til að baða menningarkima ofbeldisdýrkendanna jákvæðu ljósi fjölmiðla