Ekki steinn yfir steini Ólafur Þ. Stephensen skrifar 18. júní 2011 06:00 Skýrsla hóps hagfræðinga, sem Jón Bjarnason sjávarútvegsráðherra valdi sjálfur til að greina áhrif frumvarps síns um breytingar á fiskveiðistjórnuninni á hag sjávarútvegsins, er samfelldur áfellisdómur yfir málinu. Hagfræðingahópurinn tekur undir nánast öll atriði í þeirri gagnrýni sem þegar hefur komið fram á frumvarpið – og gott betur. Hann rífur málatilbúnað sjávarútvegsráðherrans niður þannig að þar stendur ekki steinn yfir steini. Það eina jákvæða í umsögn hagfræðinganna um stóra frumvarpið svokallaða, sem felur í sér heildarendurskoðun á fiskveiðistjórnuninni, er að hækkun auðlindagjalds sé innan hóflegra marka – ef hún sé skoðuð einangrað. Sé hún hins vegar sett í samhengi við önnur ákvæði frumvarpsins sé hún of mikil. Sé vegið að möguleikum sjávarútvegsins til hagræðingar og langtímahagkvæmni skerði það afraksturinn af auðlindinni og þar með getu sjávarútvegsins til að standa undir gjaldtökunni. Mörg önnur ákvæði frumvarpsins telja hagfræðingarnir einmitt ganga gegn hagræðingu og langtímahagkvæmni í greininni. Þeir gagnrýna þannig of skamman gildistíma nýtingarsamninga útgerðarinnar og óvissu um hvað taki við. Þeir segja strandveiðar óhagkvæmar og hvetja til brottkasts. Með byggðakvóta sé lagt á sjávarútveginn, einn atvinnugreina, að koma til móts við byggðavanda í stað þess að mæta honum með öðrum leiðum. Geðþóttavald sjávarútvegsráðherra um úthlutun úr kvótapottum sé líklegt til að leiða til sóunar. Útleiga á kvóta muni skerða afkomu útgerða sem fyrir eru og vegna ákvæða um leigu til eingöngu árs í senn verði mjög erfitt að fjármagna fjárfestingar í bátum og búnaði. Bann við veðsetningu aflaheimilda segja hagfræðingarnir að dragi úr fjárfestingargetu og tækniþróun greinarinnar og það sé beinlínis fjandsamlegt nýliðun, vegna þess að eingöngu fjársterkir aðilar geti þá fjármagnað kaup á útgerð í rekstri. Takmarkanir á framsali kvóta grafi undan því grundvallaratriði aflamarkskerfisins að viðskipti með aflaheimildir grisji úr þá aðila sem síður standa sig í veiðum og hleypi þeim að sem standa betur að vígi. Hagfræðingarnir mæla eindregið gegn þessum takmörkunum. Þess má sjá stað í fréttatilkynningunni sem Jón Bjarnason sendi út um álit hagfræðinganna að hann ætlar að reyna að komast hjá að taka mark á því. Hann segir að það sé „pólitísk ákvörðun, en ekki eingöngu hagfræðileg" hvernig staðið sé að fiskveiðistjórnuninni. Sjávarútvegsráðherra og þeir í stjórnarliðinu sem geta talizt búa yfir sæmilegri skynsemi geta hins vegar engan veginn leyft sér að hunza þetta álit. Aukið jafnræði og réttlæti í sjávarútvegi má ekki kaupa því verði að setja afkomu greinarinnar í uppnám og þar með eina af undirstöðum íslenzks efnahagslífs. Ríkisstjórnin hét því við gerð kjarasamninga að skapa sjávarútveginum góð rekstrarskilyrði. Miðað við skýrslu hagfræðingahópsins er sú forsenda samninga til þriggja ára algerlega brostin. Ríkisstjórnin á engan annan kost en að taka málið upp í heild sinni og hverfa frá því efnahagslega glapræði, sem felst í fyrirhuguðum breytingum á fiskveiðistjórnuninni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun
Skýrsla hóps hagfræðinga, sem Jón Bjarnason sjávarútvegsráðherra valdi sjálfur til að greina áhrif frumvarps síns um breytingar á fiskveiðistjórnuninni á hag sjávarútvegsins, er samfelldur áfellisdómur yfir málinu. Hagfræðingahópurinn tekur undir nánast öll atriði í þeirri gagnrýni sem þegar hefur komið fram á frumvarpið – og gott betur. Hann rífur málatilbúnað sjávarútvegsráðherrans niður þannig að þar stendur ekki steinn yfir steini. Það eina jákvæða í umsögn hagfræðinganna um stóra frumvarpið svokallaða, sem felur í sér heildarendurskoðun á fiskveiðistjórnuninni, er að hækkun auðlindagjalds sé innan hóflegra marka – ef hún sé skoðuð einangrað. Sé hún hins vegar sett í samhengi við önnur ákvæði frumvarpsins sé hún of mikil. Sé vegið að möguleikum sjávarútvegsins til hagræðingar og langtímahagkvæmni skerði það afraksturinn af auðlindinni og þar með getu sjávarútvegsins til að standa undir gjaldtökunni. Mörg önnur ákvæði frumvarpsins telja hagfræðingarnir einmitt ganga gegn hagræðingu og langtímahagkvæmni í greininni. Þeir gagnrýna þannig of skamman gildistíma nýtingarsamninga útgerðarinnar og óvissu um hvað taki við. Þeir segja strandveiðar óhagkvæmar og hvetja til brottkasts. Með byggðakvóta sé lagt á sjávarútveginn, einn atvinnugreina, að koma til móts við byggðavanda í stað þess að mæta honum með öðrum leiðum. Geðþóttavald sjávarútvegsráðherra um úthlutun úr kvótapottum sé líklegt til að leiða til sóunar. Útleiga á kvóta muni skerða afkomu útgerða sem fyrir eru og vegna ákvæða um leigu til eingöngu árs í senn verði mjög erfitt að fjármagna fjárfestingar í bátum og búnaði. Bann við veðsetningu aflaheimilda segja hagfræðingarnir að dragi úr fjárfestingargetu og tækniþróun greinarinnar og það sé beinlínis fjandsamlegt nýliðun, vegna þess að eingöngu fjársterkir aðilar geti þá fjármagnað kaup á útgerð í rekstri. Takmarkanir á framsali kvóta grafi undan því grundvallaratriði aflamarkskerfisins að viðskipti með aflaheimildir grisji úr þá aðila sem síður standa sig í veiðum og hleypi þeim að sem standa betur að vígi. Hagfræðingarnir mæla eindregið gegn þessum takmörkunum. Þess má sjá stað í fréttatilkynningunni sem Jón Bjarnason sendi út um álit hagfræðinganna að hann ætlar að reyna að komast hjá að taka mark á því. Hann segir að það sé „pólitísk ákvörðun, en ekki eingöngu hagfræðileg" hvernig staðið sé að fiskveiðistjórnuninni. Sjávarútvegsráðherra og þeir í stjórnarliðinu sem geta talizt búa yfir sæmilegri skynsemi geta hins vegar engan veginn leyft sér að hunza þetta álit. Aukið jafnræði og réttlæti í sjávarútvegi má ekki kaupa því verði að setja afkomu greinarinnar í uppnám og þar með eina af undirstöðum íslenzks efnahagslífs. Ríkisstjórnin hét því við gerð kjarasamninga að skapa sjávarútveginum góð rekstrarskilyrði. Miðað við skýrslu hagfræðingahópsins er sú forsenda samninga til þriggja ára algerlega brostin. Ríkisstjórnin á engan annan kost en að taka málið upp í heild sinni og hverfa frá því efnahagslega glapræði, sem felst í fyrirhuguðum breytingum á fiskveiðistjórnuninni.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun