Furðuskepnan konan

Leikhús. Kvennafræðarinn. Höfundar: Kamilla Wargo Brekling. Leikstjórn: Charlotte Böving. Kassinn í Þjóðleikhúsi.



Danska leikritið Kvennafræðarinn er byggt á samnefndri bók og kom fyrst út í Danmörku árið 1975. Bókin er hispurslaust fræðirit um kvenlíkamann og reynsluheim kvenna og stúlkna. Bókin hefur eflaust gagnast fjölmörgum konum í gegnum tíðina þótt við karlmennirnir höfum ekki verið neitt sérstaklega áhugasamir um bókina. Líklega höfum við samt flestir gluggað í hana, þó það væri ekki nema til þess að skoða myndirnar.

Leikgerð Kvennafræðarans var fyrst sett á svið í Danmörku árið 2010. Það var danska leikhúskonan Kamilla Wargo Brekling sem samdi leikritið. Verkið fékk góða dóma í Danmörku, en það sem meira máli skiptir, sýningin var vel sótt. Það kemur þó ekki á óvart að í flestum þeim umfjöllunum sem finna má um verkið í dönskum fjölmiðlum er sérstaklega tekið fram að fátt hafi verið um karlmenn í salnum. Sýningin sló í gegn hjá dönskum konum. Leikritið nú er frumraun leikkonunnar Charlotte Böving sem leikstjóra á sviði í Þjóðleikhúsinu.

Leikritið hefur ekki eiginlegan söguþráð. Það er í raun samsafn af stökum atriðum þar sem farið er yfir ýmislegt varðandi daglegt líf þessarar furðuskepnu sem konan er. Þessi tilhögun gerir það að verkum að sýningin nær ekki neinum sérstökum hæðum heldur flýtur áfram úr einu atriði yfir í það næsta. Sum eru ágæt, önnur frábær. Verkið varpar þokkalegu ljósi á kvenmanninn. Þó náði það helst vopnum sínum þegar rýnt var í sálarlíf konunnar, svo sem hvernig hún sér sig í speglinum, muninn á því hvernig hún hagar sér á daginn, þar sem hún er örugg, og hins vegar á kvöldin, þegar rándýrin liggja í leyni.

Leikritið er að upplagi grínleikrit, alvarlegri tónn er þó sleginn af og til. Þannig fylgjumst við með fyrstu viðbrögðum kerfisins og fjölskyldu þegar konu er nauðgað, þegar nýbökuð móðir tekst á við fæðingarþunglyndi og erfiðleikum pars sem getur ekki eignast barn. Þessi atriði koma hálf skringilega inn í notalegt andrúmsloft sýningarinnar, en eru þó nauðsynleg fyrir dýptina. Leikritið ristir sem sagt ekkert sérstaklega djúpt.

Það eru þau Maríanna Clara Lúthersdóttir og Jóhann G. Jóhannsson sem bera sýninguna uppi. Jóhann bregður sér í hlutverk kvenna – og raunar æxlunarfæra þeirra einnig – og gerir með glæsibrag. Jóhann er fyndinn náungi og nær vel þessum umkomulausa karlmanni sem er staddur í stórhættulegum og viðsjárverðum heimi konunnar. Maríanna er glæsileikinn uppmálaður og túlkun hennar eftir því. Hún neglir persónuna, sjálfa kvenskepnuna, sem er sennilega flóknara en margur ætlar þrátt fyrir að Maríanna búi yfir augljósu líffræðilegu forskoti.

Leikritið er umfram allt krúttlegt og fyndið. Það fjallar með skemmtilegum, og á stundum, hugvitssamlegum hætti um konuna, líkamann og vandræði nútímans. Þetta er ekki sérstök líffræðileg yfirferð um líkama konunnar, eins og skilja má á frekar fráhrindandi auglýsingum um verkið, frekar innsýn í sálarástand og margbreytileika kvenmannsins. Eins og ég sagði hér á undan, þá hefur sýningin slegið í gegn hjá dönsku kvenþjóðinni. Mig grunar að það fari eins hér. Þá karlmenn sem sjá fyrir sér að verða dregnir á sýninguna, líklega gegn sínum vilja, má hughreysta með þeim orðum að hún er að minnsta kosti fyndin. 

Niðurstaða: Krúttlegt leikrit um líkama og sálarástand konunnar en ristir ekki sérstaklega djúpt.