Flensa, inflúensa eða bara pest

Hver kannast ekki við að finna fyrir kuldahrolli, slappleika, beinverkjum, oftsinnis höfuðverk og vita þá og þegar að það er eitthvað í aðsigi, maður er að verða lasinn! Hiti hækkar skyndilega og það er best að koma sér heim og upp í rúm bara, já, fá að vera í friði og liggja þetta úr sér. Algengast er að slíkt læðist aftan að manni án fyrirvara og yfirleitt þegar maður hefur akkúrat engan tíma til að vera veikur.

Í umræðunni er oft talað um flensu, það er nokkurs konar samheiti almennings fyrir umgangspestir sem herja á okkur frá hausti og yfir vetrartímann. Þær geta verið skæðar og lagt mann í rúmið í marga daga þess vegna, en slíkar pestir eru yfirleitt á grundvelli veirusýkinga. Þær eru algengasta form sýkla sem ráðast á mannslíkamann og við þeim eigum við litlar varnir í formi sýklalyfja.

Tegundir veirusýkinga eru æði margar og einkenni keimlík, til viðbótar við það sem ég nefndi að ofan eru hósti, nefrennsli, hálsbólga og hæsi svo dæmi séu tekin. Það hefur oftast nær lítinn tilgang að reyna að átta sig á þeim frekar nema undir sérstökum kringumstæðum. Líkaminn lagar þetta af sjálfu sér og það besta er að hann man við hverja hann hefur barist áður svo við veikjumst ekki aftur af sömu veirunni.

Getur valdið miklum usla

Þegar læknar tala um flensu er það stytting á orðinu inflúensa sem er ákveðin tegund veirusýkingar sem kemur árlega, yfirleitt í nýjum búningi hverju sinni svo okkur er hætt við að smitast af henni á hverju ári upp á nýtt. Munurinn á inflúensu og hefðbundnum umgangspestum er í stuttu máli að hún er öflugri ef svo mætti kalla, henni fylgir lengra veikindatímabil og einstaklingar eru einnig veikari almennt þegar þeir fá hana. Þannig má segja að það sé meiri hætta á fylgikvillum og erfiðari sýkingum eins og lungnabólgu, nýrnabilun og lifrarvanda til viðbótar við sýkinguna sjálfa.

Minniháttar veirupestir eru mestmegnis á haust- og vetrarmánuðum, jafnvel fram á vorið, en inflúensan kemur yfirleitt í kringum áramót og nær hámarki í janúar eða febrúar.

Inflúensa hefur valdið miklum usla í gegnum tíðina og hafa heimsfaraldrar brotist út sem hafa kostað milljónir mannslífa líkt og spænska veikin árið 1918. Nokkrir stærri faraldrar hafa komið upp á seinni tímum sem þó hafa ekki verið jafn mannskæðir, t.a.m. 1957, 1978 og núna síðast árið 2009 þegar alheimsviðbragði var lýst yfir vegna nýrrar inflúensuveiru, svokallaðrar svínaflensu.

Mikilvægt að verjast

Árleg inflúensa kemur verst niður á eldri kynslóðinni og einstaklingum með undirliggjandi sjúkdóma. Því er mikilvægt að verjast henni. Smitleiðir eru í gegnum dropa og snertismit og til að hindra útbreiðslu almennt er ráðlagt að hósta eða hnerra í bréfþurrkur, henda þeim í ruslið, þvo sér um hendur og ef maður er veikur að halda sig heima við. Þá er einnig hægt að láta bólusetja sig.

Um þessar mundir er að fara af stað að nýju árleg bólusetning gegn inflúensu en undanfarin ár hefur bóluefnið verið þannig úr garði gert að það veitir vörn gegn fleiri undirstofnum hennar. Umræðan um skaðsemi bólusetninga er viðvarandi og yfirleitt meira í formi upphrópana og á tilfinningalegum grunni byggð, ekki skal þó gert lítið úr henni og hefur hún áhrif á samfélagið í heild sinni. Mikil umræða átti sér stað um drómasýki í kjölfar svínaflensubólusetningar svo dæmi séu tekin. Það er þó mikilvægt að átta sig á því að ástæðan fyrir endurteknum bólusetningum byggir á breytileika og útsjónarsemi veirunnar að komast undan vörnum líkamans, koma honum á óvart og sýkja hann.

Bóluefni er almennt ráðlagt þeim sem eru í áhættuhópum, en til þeirra má telja alla sem eru eldri en 60 ára, öll börn og fullorðna sem þjást af langvinnum, hjarta-, lungna-, nýrna- og lifrarsjúkdómum, sykursýki, illkynja sjúkdómum eða eru ónæmisbældir eða í slíkri meðferð. Þess utan er talsvert bólusett á vinnustað og hjá almenningi til að hindra keðjuverkandi veikindi. Óhætt er að segja að Íslendingar hafi hingað til verið virkir og látið bólusetja sig og þannig komið í veg fyrir óþarfa veikindi. Því hvet ég þá sem hafa hug á slíku að skrá sig til bólusetningar nú í haust og minnka líkurnar á smiti.