Ekki hlusta á hagfræðingana fyrir jólin Lars Christensen skrifar 23. desember 2015 16:00 Þegar gott partí er í gangi koma yfirleitt hagfræðingarnir og eyðileggja alla skemmtunina. Og hvað haldið þið? Þeir gætu jafnvel tekið gleðina úr jólunum! Árið 2009 skrifaði bandaríski hagfræðiprófessorinn Joel Waldfogel bók með titlinum Scroogenomics: Why You Shouldn’t Buy Presents for the Holidays (Nirfilsfræði: Af hverju þú ættir ekki að kaupa gjafir fyrir hátíðarnar). Waldfogel færir mjög sannfærandi rök (að minnsta kosti fyrir aðra hagfræðinga) fyrir því að maður ætti ekki að kaupa jólagjafir, og að slíkt valdi því sem hagfræðingar kalla „allratap“. Waldfogel setti líka fram þessi rök í grein árið 2001, þar sem hann sagði: „Mikilvægt atriði varðandi gjafir er að neysluvalið á sér stað hjá einhverjum öðrum en hinum endanlega neytanda. Rekstrarhagfræðilega séð getur það haft mikil áhrif ef það er misræmi á milli gjafa og þess sem viðtakandinn óskar sér. Í viðteknum rekstrarhagfræðilegum ramma neytendavals er það besta sem gefandinn getur gert við, segjum 10 dali, að tvöfalda það sem viðtakandinn hefði valið. Það er mögulegt að gefandinn velji gjöf sem viðtakandinn metur í raun ofar verðinu – til dæmis ef viðtakandinn er ekki mjög vel upplýstur – en það er þó líklegra að gjöfin komi verr út fyrir viðtakandann en ef hann hefði valið gjöfina sjálfur sem neytandi fyrir sömu upphæð. Í stuttu máli: Gjafir eru hugsanlega uppspretta allrataps.“ Það sem Waldfogel er að segja hérna er: Slepptu því að hlaupa um og reyna að finna fallega jólagjöf handa konunni þinni. Gefðu henni bara ávísun, og hún ætti auðvitað að gera það sama fyrir þig. Og fyrst við erum byrjuð: Gleymdu tékkunum, því þeir myndu bara „jafnast út“. Það er einfaldlega tímaeyðsla að kaupa jólagjafir handa fólki þegar það vildi frekar fá peningana. Waldfogel gengur lengra – enda hagfræðingur – og setur tölu á „allratapið“ við jólagjafa-„viðskiptin“, og það er engin smáupphæð. Hún er reyndar feikihá. Hann áætlar að allratapið sé á milli 10% og 30% af raunvirði gjafarinnar, svo ef þú kaupir gott ilmvatn handa konunni þinni fyrir 10.000 krónur þá gæti „allratapið“ verið í kringum 2.000 krónur. Svo það væri kannski betra fyrir þig (og konuna þína) ef þú létir hana fá ávísun upp á 8.001 krónu og þið keyptuð ykkur svo vínflösku fyrir 1.999 krónur. Af hverju gerirðu þetta þá ekki? Ja, af því að hún er ekki hagfræðingur! Og það er konan mín ekki heldur, og hún kynni sannarlega ekki að meta það ef ég héldi fyrirlestur yfir henni um helstu atriði „hagfræði jólanna“ á aðfangadagskvöld, og börnin mín kynnu sannarlega ekki að meta það heldur! Svo nú ætla ég að hætta að vera hagfræðingur og hlaupa út og finna fallega gjöf handa konunni minni. Ég veit að hún keypti gjafirnar handa mér fyrir löngu, á meðan ég var upptekinn við að pæla í hvað Janet Yellen ætti að gera varðandi peningamálastefnu Bandaríkjanna og af hverju við ættum að tengja íslensk húsnæðislán við tekjur frekar en verðbólgu. Gleðileg jól! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Lars Christensen Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann Skoðun
Þegar gott partí er í gangi koma yfirleitt hagfræðingarnir og eyðileggja alla skemmtunina. Og hvað haldið þið? Þeir gætu jafnvel tekið gleðina úr jólunum! Árið 2009 skrifaði bandaríski hagfræðiprófessorinn Joel Waldfogel bók með titlinum Scroogenomics: Why You Shouldn’t Buy Presents for the Holidays (Nirfilsfræði: Af hverju þú ættir ekki að kaupa gjafir fyrir hátíðarnar). Waldfogel færir mjög sannfærandi rök (að minnsta kosti fyrir aðra hagfræðinga) fyrir því að maður ætti ekki að kaupa jólagjafir, og að slíkt valdi því sem hagfræðingar kalla „allratap“. Waldfogel setti líka fram þessi rök í grein árið 2001, þar sem hann sagði: „Mikilvægt atriði varðandi gjafir er að neysluvalið á sér stað hjá einhverjum öðrum en hinum endanlega neytanda. Rekstrarhagfræðilega séð getur það haft mikil áhrif ef það er misræmi á milli gjafa og þess sem viðtakandinn óskar sér. Í viðteknum rekstrarhagfræðilegum ramma neytendavals er það besta sem gefandinn getur gert við, segjum 10 dali, að tvöfalda það sem viðtakandinn hefði valið. Það er mögulegt að gefandinn velji gjöf sem viðtakandinn metur í raun ofar verðinu – til dæmis ef viðtakandinn er ekki mjög vel upplýstur – en það er þó líklegra að gjöfin komi verr út fyrir viðtakandann en ef hann hefði valið gjöfina sjálfur sem neytandi fyrir sömu upphæð. Í stuttu máli: Gjafir eru hugsanlega uppspretta allrataps.“ Það sem Waldfogel er að segja hérna er: Slepptu því að hlaupa um og reyna að finna fallega jólagjöf handa konunni þinni. Gefðu henni bara ávísun, og hún ætti auðvitað að gera það sama fyrir þig. Og fyrst við erum byrjuð: Gleymdu tékkunum, því þeir myndu bara „jafnast út“. Það er einfaldlega tímaeyðsla að kaupa jólagjafir handa fólki þegar það vildi frekar fá peningana. Waldfogel gengur lengra – enda hagfræðingur – og setur tölu á „allratapið“ við jólagjafa-„viðskiptin“, og það er engin smáupphæð. Hún er reyndar feikihá. Hann áætlar að allratapið sé á milli 10% og 30% af raunvirði gjafarinnar, svo ef þú kaupir gott ilmvatn handa konunni þinni fyrir 10.000 krónur þá gæti „allratapið“ verið í kringum 2.000 krónur. Svo það væri kannski betra fyrir þig (og konuna þína) ef þú létir hana fá ávísun upp á 8.001 krónu og þið keyptuð ykkur svo vínflösku fyrir 1.999 krónur. Af hverju gerirðu þetta þá ekki? Ja, af því að hún er ekki hagfræðingur! Og það er konan mín ekki heldur, og hún kynni sannarlega ekki að meta það ef ég héldi fyrirlestur yfir henni um helstu atriði „hagfræði jólanna“ á aðfangadagskvöld, og börnin mín kynnu sannarlega ekki að meta það heldur! Svo nú ætla ég að hætta að vera hagfræðingur og hlaupa út og finna fallega gjöf handa konunni minni. Ég veit að hún keypti gjafirnar handa mér fyrir löngu, á meðan ég var upptekinn við að pæla í hvað Janet Yellen ætti að gera varðandi peningamálastefnu Bandaríkjanna og af hverju við ættum að tengja íslensk húsnæðislán við tekjur frekar en verðbólgu. Gleðileg jól!
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun