Dagblað segir fréttir Kristín Þorsteinsdóttir skrifar 11. apríl 2015 07:00 Fréttablaðið hefur undanfarnar vikur sagt fréttir af dómsmálum sem rót eiga að rekja til bankahrunsins. Þar er um mikilvæg mál að ræða sem snúast öðrum þræði um merkilegt tímabil í Íslandssögunni. Það væri undir eðlilegum kringumstæðum ekki sérstakt tilefni til leiðaraskrifa að dagblað hefði sagt fréttir. En viðbrögðin gefa tilefnið. Fyrri fréttin sem hér er vísað í lýtur að ásökunum héraðsdómara um að sérstakur saksóknari hafi logið til um að hafa ekki vitað að Sverrir Ólafsson, meðdómandi í Aurum-málinu svokallaða, hafi verið bróðir Ólafs Ólafssonar eins ákærðu og síðar dæmdu í Al Thani-málinu. Saksóknarinn hefur nú gert kröfu um að héraðsdómurinn verði ógiltur á grundvelli vanhæfis Sverris. Það er einsdæmi í íslenskri réttarsögu að sitjandi dómari tjái sig með þessum hætti, og raunar muna reyndustu menn ekki eftir viðlíka ásökunum á hendur handhafa ákæruvalds. Er það ekki frétt? Síðari fréttin var unnin upp úr grein Ingibjargar Kristjánsdóttur, eiginkonu Ólafs Ólafssonar, þar sem hún segir að símtal, sem er ein forsendna sakfellingar Ólafs í Hæstarétti, hafi alls ekki verið við Ólaf Ólafsson, heldur allt annan „Óla“. Fréttablaðið tók enga afstöðu í þessu máli, frekar en öðrum, heldur vann frétt upp úr grein Ingibjargar, og reyndi eftir megni að afla gagna um hvort ávirðingar hennar væru á rökum reistar. Svo reyndist vera. Er það ekki frétt? Einhver spurði hvort það væri réttarmorð að dæma bankamenn í fangelsi. Svarið við því er: Það fer eftir ýmsu. Ef farið er að leikreglum og vandað til verka þá er það auðvitað ekki réttarmorð. Fjölmiðlum ber skylda til að segja frá því þegar málsmeðferð eða framgöngu valdhafa í opinberum málum er ábótavant. Þess vegna er það frétt þegar héraðsdómari sakar saksóknara um lygar, og þegar í ljós kemur að Hæstiréttur hefur farið mannavillt. Í slíkum frásögnum felast engar ásakanir um réttarmorð. Fréttablaðið tekur enga afstöðu til þess, heldur gegnir því hlutverki sem fjölmiðlar eiga að gegna. Að segja fréttir og veita handhöfum opinbers valds aðhald. Aðrir geta svo dregið sínar ályktanir. Sumum er tamt að reyna að lesa sérstaka fyrirætlan eða tilgang úr fréttaflutningi. Þá er gjarnan rýnt í fortíð fólks. Hvar hefur það unnið, hverjir eru vinir þess, hvaða flokk kýs það? Morgunblaðið fellur í þessa gryfju. Margur heldur mig sig. Fréttablaðið getur fullvissað lesendur um að það er ekki á neinni slíkri vegferð. Það segir fréttir, allar fréttir ekki bara sumar, og reynir að hafa þær sannar, hlutlausar og upplýsandi. Vitaskuld er nauðsynlegt að þeir atburðir sem hér urðu á haustdögum 2008 séu gerðir upp. Dómsmál eru óhjákvæmilegur fylgifiskur. En ekki má falla í þá gryfju að gefa sér niðurstöðuna fyrirfram, heldur verður að láta þær reglur sem samfélagið hefur sett sér skera úr um sekt eða sýknu. Frá því má engan afslátt gefa. Vilmundur Gylfason, fyrrum þingmaður og ráðherra, kallaði fjölmiðla varðhunda lýðræðisins. Það væri heldur bitlaus varðhundur sem ekki gelti, þegar handhöfum opinbers valds verður á í messunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kristín Þorsteinsdóttir Mest lesið Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson Skoðun
Fréttablaðið hefur undanfarnar vikur sagt fréttir af dómsmálum sem rót eiga að rekja til bankahrunsins. Þar er um mikilvæg mál að ræða sem snúast öðrum þræði um merkilegt tímabil í Íslandssögunni. Það væri undir eðlilegum kringumstæðum ekki sérstakt tilefni til leiðaraskrifa að dagblað hefði sagt fréttir. En viðbrögðin gefa tilefnið. Fyrri fréttin sem hér er vísað í lýtur að ásökunum héraðsdómara um að sérstakur saksóknari hafi logið til um að hafa ekki vitað að Sverrir Ólafsson, meðdómandi í Aurum-málinu svokallaða, hafi verið bróðir Ólafs Ólafssonar eins ákærðu og síðar dæmdu í Al Thani-málinu. Saksóknarinn hefur nú gert kröfu um að héraðsdómurinn verði ógiltur á grundvelli vanhæfis Sverris. Það er einsdæmi í íslenskri réttarsögu að sitjandi dómari tjái sig með þessum hætti, og raunar muna reyndustu menn ekki eftir viðlíka ásökunum á hendur handhafa ákæruvalds. Er það ekki frétt? Síðari fréttin var unnin upp úr grein Ingibjargar Kristjánsdóttur, eiginkonu Ólafs Ólafssonar, þar sem hún segir að símtal, sem er ein forsendna sakfellingar Ólafs í Hæstarétti, hafi alls ekki verið við Ólaf Ólafsson, heldur allt annan „Óla“. Fréttablaðið tók enga afstöðu í þessu máli, frekar en öðrum, heldur vann frétt upp úr grein Ingibjargar, og reyndi eftir megni að afla gagna um hvort ávirðingar hennar væru á rökum reistar. Svo reyndist vera. Er það ekki frétt? Einhver spurði hvort það væri réttarmorð að dæma bankamenn í fangelsi. Svarið við því er: Það fer eftir ýmsu. Ef farið er að leikreglum og vandað til verka þá er það auðvitað ekki réttarmorð. Fjölmiðlum ber skylda til að segja frá því þegar málsmeðferð eða framgöngu valdhafa í opinberum málum er ábótavant. Þess vegna er það frétt þegar héraðsdómari sakar saksóknara um lygar, og þegar í ljós kemur að Hæstiréttur hefur farið mannavillt. Í slíkum frásögnum felast engar ásakanir um réttarmorð. Fréttablaðið tekur enga afstöðu til þess, heldur gegnir því hlutverki sem fjölmiðlar eiga að gegna. Að segja fréttir og veita handhöfum opinbers valds aðhald. Aðrir geta svo dregið sínar ályktanir. Sumum er tamt að reyna að lesa sérstaka fyrirætlan eða tilgang úr fréttaflutningi. Þá er gjarnan rýnt í fortíð fólks. Hvar hefur það unnið, hverjir eru vinir þess, hvaða flokk kýs það? Morgunblaðið fellur í þessa gryfju. Margur heldur mig sig. Fréttablaðið getur fullvissað lesendur um að það er ekki á neinni slíkri vegferð. Það segir fréttir, allar fréttir ekki bara sumar, og reynir að hafa þær sannar, hlutlausar og upplýsandi. Vitaskuld er nauðsynlegt að þeir atburðir sem hér urðu á haustdögum 2008 séu gerðir upp. Dómsmál eru óhjákvæmilegur fylgifiskur. En ekki má falla í þá gryfju að gefa sér niðurstöðuna fyrirfram, heldur verður að láta þær reglur sem samfélagið hefur sett sér skera úr um sekt eða sýknu. Frá því má engan afslátt gefa. Vilmundur Gylfason, fyrrum þingmaður og ráðherra, kallaði fjölmiðla varðhunda lýðræðisins. Það væri heldur bitlaus varðhundur sem ekki gelti, þegar handhöfum opinbers valds verður á í messunni.
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun