Óráð Hörður Ægisson skrifar 28. júlí 2017 07:00 Fyrr á árinu skipaði forsætisráðherra verkefnisstjórn sem á að koma með tillögur um endurmat á forsendum peninga- og gjaldmiðlastefnu Íslands. Óhætt er að segja að um sé að ræða eitt stærsta verkefni stjórnvalda. Öllum má enda vera ljóst að núverandi stefna er ekki sjálfbær til lengri tíma litið. Endurskoða þarf peningastefnuna með hliðsjón af þeirri byltingu sem hefur orðið á grunngerð hagkerfisins, ekki hvað síst vegna tilkomu nýrrar og ört vaxandi gjaldeyrisskapandi atvinnugreinar. Verkefnisstjórnin er hins vegar ekki í öfundsverðri stöðu. Á meðal forystumanna ríkisstjórnarinnar er djúpstæður ágreiningur um hvaða leiðir eigi að fara í þeim efnum – á meðan sumir telja réttast að bæta umgjörðina um krónuna halda aðrir að til séu patentlausnir til að ná fram auknum stöðugleika í efnahagslífinu og lægri vöxtum. Fjármálaráðherra skipar seinni hópinn. Í grein í Fréttablaðinu í liðinni viku hafnaði hann krónunni sem gjaldmiðli og talaði fyrir fastgengisstefnu í formi myntráðs, sem áfanga í að taka upp evru í framtíðinni. Þótt sú skoðun ráðherrans sé vel þekkt eru slíkar yfirlýsingar – frá fjármálaráðherra landsins – augljóslega ekki til þess fallnar að auðvelda vinnu verkefnisstjórnarinnar. Eigi að takast að framfylgja fastgengisstefnu í gegnum myntráð er lykilatriði að það séu náin tengsl við hagsveiflu þess myntsvæðis sem gengið er fest við. Því er alls ekki fyrir að fara í tilfelli Íslands og evrópska myntbandalagsins. Hagsveiflan hér á landi hefur lítil sem engin tengsl við hagsveifluna í kjarnaríkjum evrusvæðisins. Friðrik Már Baldursson, prófessor í hagfræði, benti á þessi augljósu sannindi fyrir skemmstu og sagði hagsveiflu evrusvæðisins undanfarin ár hafa verið gjörólíka þeirri íslensku. Myntráðsleið, með tengingu krónu við evru, hefði falið í sér sameiginlega peningastefnu sem hefði alls ekki hentað hér á landi. Á sama tíma og mörg evruríki hafa þurft að glíma við mikið atvinnuleysi og lítinn hagvöxt, sem hefur þýtt að Evrópski seðlabankinn hefur haldið stýrivöxtum við núll prósent, þá er Ísland að upplifa fordæmalausan efnahagsuppgang sem endurspeglast meðal annars í gríðarlegri hækkun á raungengi krónunnar. Þótt mikil styrking krónunnar sé farin að valda sumum útflutningsgreinum tímabundnum erfiðleikum þá hefur gengishækkunin skipt sköpum í að viðhalda jafnvægi í þjóðarbúskapnum samhliða miklum vexti ferðaþjónustunnar og stuðlað að minni verðbólgu og lægri vöxtum. Krónan hefur unnið sitt verk. Það er ekki hlutverk gjaldmiðils að þjóðnýta misfjárfestingu tiltekinna atvinnugreina sem ættu, í stað þess að kvarta undan háu gengi krónunnar, fremur að leita leiða til hagræðingar og samþjöppunar við núverandi aðstæður. Fastgengisstefna í gegnum myntráð myndi útheimta margfalt stærri gjaldeyrisforða en þann sem Seðlabankinn hefur byggt upp á síðustu árum. Að öðrum kosti myndi slíka stefnu skorta trúverðugleika og framkalla áhlaup um leið og alþjóðlegir spákaupmenn gerðu sér grein fyrir því að fastgengið væri ekki í samræmi við undirliggjandi efnahagsþróun og Seðlabankinn hefði hvorki getu né vilja til að verja það. Verkefni stjórnvalda er því ekki að leggja upp í myntráðsvegferð þar sem lokatakmarkið er upptaka evru, sem nýtur hvorki pólitísks né almenns stuðnings og yrði aðeins til þess fallin að leiða til óþarfa átaka í samfélaginu, heldur að einblína á raunhæfar aðgerðir til að bæta hagstjórnina og umgjörð peningastefnunnar. Þar eru ekki í boði neinar töfralausnir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hörður Ægisson Mest lesið Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir Skoðun
Fyrr á árinu skipaði forsætisráðherra verkefnisstjórn sem á að koma með tillögur um endurmat á forsendum peninga- og gjaldmiðlastefnu Íslands. Óhætt er að segja að um sé að ræða eitt stærsta verkefni stjórnvalda. Öllum má enda vera ljóst að núverandi stefna er ekki sjálfbær til lengri tíma litið. Endurskoða þarf peningastefnuna með hliðsjón af þeirri byltingu sem hefur orðið á grunngerð hagkerfisins, ekki hvað síst vegna tilkomu nýrrar og ört vaxandi gjaldeyrisskapandi atvinnugreinar. Verkefnisstjórnin er hins vegar ekki í öfundsverðri stöðu. Á meðal forystumanna ríkisstjórnarinnar er djúpstæður ágreiningur um hvaða leiðir eigi að fara í þeim efnum – á meðan sumir telja réttast að bæta umgjörðina um krónuna halda aðrir að til séu patentlausnir til að ná fram auknum stöðugleika í efnahagslífinu og lægri vöxtum. Fjármálaráðherra skipar seinni hópinn. Í grein í Fréttablaðinu í liðinni viku hafnaði hann krónunni sem gjaldmiðli og talaði fyrir fastgengisstefnu í formi myntráðs, sem áfanga í að taka upp evru í framtíðinni. Þótt sú skoðun ráðherrans sé vel þekkt eru slíkar yfirlýsingar – frá fjármálaráðherra landsins – augljóslega ekki til þess fallnar að auðvelda vinnu verkefnisstjórnarinnar. Eigi að takast að framfylgja fastgengisstefnu í gegnum myntráð er lykilatriði að það séu náin tengsl við hagsveiflu þess myntsvæðis sem gengið er fest við. Því er alls ekki fyrir að fara í tilfelli Íslands og evrópska myntbandalagsins. Hagsveiflan hér á landi hefur lítil sem engin tengsl við hagsveifluna í kjarnaríkjum evrusvæðisins. Friðrik Már Baldursson, prófessor í hagfræði, benti á þessi augljósu sannindi fyrir skemmstu og sagði hagsveiflu evrusvæðisins undanfarin ár hafa verið gjörólíka þeirri íslensku. Myntráðsleið, með tengingu krónu við evru, hefði falið í sér sameiginlega peningastefnu sem hefði alls ekki hentað hér á landi. Á sama tíma og mörg evruríki hafa þurft að glíma við mikið atvinnuleysi og lítinn hagvöxt, sem hefur þýtt að Evrópski seðlabankinn hefur haldið stýrivöxtum við núll prósent, þá er Ísland að upplifa fordæmalausan efnahagsuppgang sem endurspeglast meðal annars í gríðarlegri hækkun á raungengi krónunnar. Þótt mikil styrking krónunnar sé farin að valda sumum útflutningsgreinum tímabundnum erfiðleikum þá hefur gengishækkunin skipt sköpum í að viðhalda jafnvægi í þjóðarbúskapnum samhliða miklum vexti ferðaþjónustunnar og stuðlað að minni verðbólgu og lægri vöxtum. Krónan hefur unnið sitt verk. Það er ekki hlutverk gjaldmiðils að þjóðnýta misfjárfestingu tiltekinna atvinnugreina sem ættu, í stað þess að kvarta undan háu gengi krónunnar, fremur að leita leiða til hagræðingar og samþjöppunar við núverandi aðstæður. Fastgengisstefna í gegnum myntráð myndi útheimta margfalt stærri gjaldeyrisforða en þann sem Seðlabankinn hefur byggt upp á síðustu árum. Að öðrum kosti myndi slíka stefnu skorta trúverðugleika og framkalla áhlaup um leið og alþjóðlegir spákaupmenn gerðu sér grein fyrir því að fastgengið væri ekki í samræmi við undirliggjandi efnahagsþróun og Seðlabankinn hefði hvorki getu né vilja til að verja það. Verkefni stjórnvalda er því ekki að leggja upp í myntráðsvegferð þar sem lokatakmarkið er upptaka evru, sem nýtur hvorki pólitísks né almenns stuðnings og yrði aðeins til þess fallin að leiða til óþarfa átaka í samfélaginu, heldur að einblína á raunhæfar aðgerðir til að bæta hagstjórnina og umgjörð peningastefnunnar. Þar eru ekki í boði neinar töfralausnir.
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun