Hvaða bónusar? Hörður Ægisson skrifar 6. október 2017 06:00 Kerfislega mikilvægar bankastofnanir eru ekki eins og hver önnur fyrirtæki. Þetta þekkja Íslendingar af fenginni reynslu eftir fjármálahrunið 2008. Það er því ekki að ástæðulausu að mjög strangar reglur gilda um starfsemi þeirra, meðal annars verulegar takmarkanir á bónusum til starfsmanna. Óheftir kaupaukar, eins og tíðkuðust fyrir fjármálakreppuna, ýta enda undir óhóflega áhættusækni til skamms tíma sem getur endað með skelfingu, ekki aðeins fyrir bankakerfið heldur hagkerfið í heild sinni. Samkvæmt reglum Fjármálaeftirlitsins, sem eru mun meira íþyngjandi en innan ESB, þá mega bónusar að hámarki nema 25 prósentum af árslaunum starfsmanna. Þótt þessi sjónarmið eigi tæpast við um starfsemi smærri fjármálafyrirtækja, sem sýsla ekki með innlán almennings, þá gilda engu að síður sömu reglur um kaupaukagreiðslur þeirra. Öllum má vera ljóst að þetta hefur þær óæskilegu afleiðingar að samkeppnisstaða stóru bankanna, sem í ofanálag njóta í reynd ókeypis ríkisábyrgðar, styrkist enn frekar enda er fastur rekstrarkostnaður þeirra hlutfallslega mun minni en hjá smærri fjármálafyrirtækjum. Í því skyni að halda aftur af launaskriði hafa því mörg slík fyrirtæki farið þá leið á undanförnum árum að gefa lykilstarfsmönnum sínum kost á að gerast B-hluthafar og umbuna þeim þannig í formi arðgreiðslna sem taka mið af hagnaði hvers árs. Sambærilegt fyrirkomulag er vel þekkt hjá flestum lögmannsstofum og endurskoðunarfyrirtækjum landsins. Núna hefur FME hins vegar komist að þeirri niðurstöðu gagnvart tveimur félögum – verðbréfafyrirtækinu Arctica Finance og Kviku banka – að þau hafi brotið gegn lögum um fjármálafyrirtæki þar sem slíkar greiðslur til starfsmanna þeirra hafi í reynd verið kaupaukar en ekki arðgreiðslur. Sú niðurstaða sætir talsverðri furðu, ekki hvað síst tímasetningin. Fyrir liggur í tilfelli Arctica, sem hefur verið sektað um 72 milljónir, að FME hefur verið vel kunnugt um arðgreiðslufyrirkomulag félagsins allt frá því að reglur um kaupaukagreiðslur tóku gildi fyrir sex árum. FME er hér á nokkuð undarlegri vegferð. Varðar það almannahagsmuni með hvaða hætti lítil verðbréfafyrirtæki kjósa að umbuna starfsmönnum sínum – hvort sem það er í formi kaupauka eða arðgreiðslna? Erfitt er að sjá hverjir þeir gætu verið. Fari slík fyrirtæki á hliðina þá mun sá kostnaður lenda á herðum hluthafa og starfsmanna – ekki ríkissjóði. Ólíkt stóru bönkunum þá felst lítil sem engin kerfisáhætta í starfsemi smærri fjármálafyrirtækja. Það sjónarmið hlýtur að skipta sköpum þegar stjórnvöld telja ástæðu til að setja hömlur á einkaréttarlega samninga fyrirtækja. Þótt stundum mætti halda annað þá eru kaupaukar í starfandi fjármálafyrirtækjum hverfandi. Það stoppar samt ekki stjórnmálamenn að tala með öðrum hætti. Þannig boðar formaður VG aukna skattlagningu á bónusa enda þótt hún viti sjálfsagt vel að slíkar aðgerðir myndu nánast engu skila í ríkissjóð. Sá málflutningur kann að skila pólitískum ávinningi. Það sem meira máli skiptir – og ætti að vera stjórnmálamönnum umhugsunarefni – er hins vegar að hann er til þess fallinn að viðhalda vantrausti almennings gagnvart fjármálakerfinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hörður Ægisson Mest lesið Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir Skoðun
Kerfislega mikilvægar bankastofnanir eru ekki eins og hver önnur fyrirtæki. Þetta þekkja Íslendingar af fenginni reynslu eftir fjármálahrunið 2008. Það er því ekki að ástæðulausu að mjög strangar reglur gilda um starfsemi þeirra, meðal annars verulegar takmarkanir á bónusum til starfsmanna. Óheftir kaupaukar, eins og tíðkuðust fyrir fjármálakreppuna, ýta enda undir óhóflega áhættusækni til skamms tíma sem getur endað með skelfingu, ekki aðeins fyrir bankakerfið heldur hagkerfið í heild sinni. Samkvæmt reglum Fjármálaeftirlitsins, sem eru mun meira íþyngjandi en innan ESB, þá mega bónusar að hámarki nema 25 prósentum af árslaunum starfsmanna. Þótt þessi sjónarmið eigi tæpast við um starfsemi smærri fjármálafyrirtækja, sem sýsla ekki með innlán almennings, þá gilda engu að síður sömu reglur um kaupaukagreiðslur þeirra. Öllum má vera ljóst að þetta hefur þær óæskilegu afleiðingar að samkeppnisstaða stóru bankanna, sem í ofanálag njóta í reynd ókeypis ríkisábyrgðar, styrkist enn frekar enda er fastur rekstrarkostnaður þeirra hlutfallslega mun minni en hjá smærri fjármálafyrirtækjum. Í því skyni að halda aftur af launaskriði hafa því mörg slík fyrirtæki farið þá leið á undanförnum árum að gefa lykilstarfsmönnum sínum kost á að gerast B-hluthafar og umbuna þeim þannig í formi arðgreiðslna sem taka mið af hagnaði hvers árs. Sambærilegt fyrirkomulag er vel þekkt hjá flestum lögmannsstofum og endurskoðunarfyrirtækjum landsins. Núna hefur FME hins vegar komist að þeirri niðurstöðu gagnvart tveimur félögum – verðbréfafyrirtækinu Arctica Finance og Kviku banka – að þau hafi brotið gegn lögum um fjármálafyrirtæki þar sem slíkar greiðslur til starfsmanna þeirra hafi í reynd verið kaupaukar en ekki arðgreiðslur. Sú niðurstaða sætir talsverðri furðu, ekki hvað síst tímasetningin. Fyrir liggur í tilfelli Arctica, sem hefur verið sektað um 72 milljónir, að FME hefur verið vel kunnugt um arðgreiðslufyrirkomulag félagsins allt frá því að reglur um kaupaukagreiðslur tóku gildi fyrir sex árum. FME er hér á nokkuð undarlegri vegferð. Varðar það almannahagsmuni með hvaða hætti lítil verðbréfafyrirtæki kjósa að umbuna starfsmönnum sínum – hvort sem það er í formi kaupauka eða arðgreiðslna? Erfitt er að sjá hverjir þeir gætu verið. Fari slík fyrirtæki á hliðina þá mun sá kostnaður lenda á herðum hluthafa og starfsmanna – ekki ríkissjóði. Ólíkt stóru bönkunum þá felst lítil sem engin kerfisáhætta í starfsemi smærri fjármálafyrirtækja. Það sjónarmið hlýtur að skipta sköpum þegar stjórnvöld telja ástæðu til að setja hömlur á einkaréttarlega samninga fyrirtækja. Þótt stundum mætti halda annað þá eru kaupaukar í starfandi fjármálafyrirtækjum hverfandi. Það stoppar samt ekki stjórnmálamenn að tala með öðrum hætti. Þannig boðar formaður VG aukna skattlagningu á bónusa enda þótt hún viti sjálfsagt vel að slíkar aðgerðir myndu nánast engu skila í ríkissjóð. Sá málflutningur kann að skila pólitískum ávinningi. Það sem meira máli skiptir – og ætti að vera stjórnmálamönnum umhugsunarefni – er hins vegar að hann er til þess fallinn að viðhalda vantrausti almennings gagnvart fjármálakerfinu.
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson Skoðun