Hverfandi hvel Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir skrifar 28. nóvember 2019 11:00 Steinunn Sigurðardóttir (f. 1950) á fimmtíu ára skáldaafmæli um þessar mundir og Dimmumót er hennar tíunda ljóðabók. Stjörnur: **** Dimmumót Steinunn Sigurðardóttir Fjöldi síðna: 92 Útgefandi: Mál og menning / Forlagið Jöklunum blæðir út „eins og hverju öðru helsærðu dýri“ segir í bókinni Dimmumót sem er nýjasta ljóðabók Steinunnar Sigurðardóttur. Er þar dregin upp heldur dökk mynd af því sem bíður, vegna þess að „í því glæra blóði mun hálfur heimurinn hrekkjast og drekkjast“ (60). Ljóð bókarinnar eru sem sagt helguð hörfandi jöklum landsins og hamfarahlýnun jarðar.Hvítagullfjallið ofaröllu ljós landsins.Það fer og skuggarnir verða. (26) Steinunn Sigurðardóttir (f. 1950) á fimmtíu ára skáldaafmæli um þessar mundir og Dimmumót er hennar tíunda ljóðabók. Steinunn var aðeins 19 ára gömul þegar hennar fyrsta bók, Sífellur, kom út en frá þeim tíma hefur hún jöfnum höndum gefið út ljóðmæli og skáldsögur og hlotið margvíslegar viðurkenningar og verðlaun fyrir ritstörf sín, svo sem verðlaun Jónasar Hallgrímssonar og íslensku bókmenntaverðlaunin. Hún hefur lengi látið sig varða náttúru landsins og umhverfismál á ýmsum vettvangi. Þessi ljóðabók er þó sú afdráttarlausasta sem frá henni hefur komið um þau efni. Inn í lýsingar á hopandi jöklum, saman við hughrif og tilfinningar sem sú þróun vekur, tvinnast uppvaxtarsaga telpukorns sem svipar sterklega til Steinunnar sjálfrar. Ber þar nýrra við, því hingað til hefur Steinunn haldið sjálfri sér utan við eigin skáldverk. Hér hins vegar byggir hún á bernskuupplifunum þegar hún varði hluta æsku sinnar í návist jökla, einkum í Fljótshlíð, eins og fram hefur komið í nýlegu viðtali. Þannig fær „stelpan“ í ljóðabókinni að kynnast sveitinni þar sem jökullinn gnæfir mikill og bjartur við himin, táknmynd varanleikans sem þó er á hverfanda hveli. Jökullinn, svo sterkur og máttugur sem hann virðist, er bara vatn í fjötrum þegar allt kemur til alls, ofurseldur umhverfi sínu og loftslagi. Vatn sem leysist og rennur burt. Þannig verður Vatnajökull að tvíræðu tákni hugar og heims. Vonir og draumar hverfa á braut, varanleg gildi sömuleiðis. Allt er breytingum undirorpið og nafn jökulsins felur í sér dystópískan spádóm um um afdrif þiðnandi vatna-jökla. Myndmál ljóðanna er opið og orðfærið afdráttarlaust. Mennirnir eru „móðurmorðingjar“ (80) sem hirða ekki um jörðina heldur drepa hana hægt og örugglega með aðgerðum sínum og aðgerðaleysi.Hafið súrnar og plastvæðist.Garmurinn fiskur étur plastið og við étum garminn.Frýs í æðum plastblóð andskotans. (77) Titill bókarinnar Dimmumót geymir myrkan grun. Nafnið mun vera skaftfellska og merkja ljósaskipti. Lítill vafi leikur á því að ljósaskiptin boða nótt en ekki dag. Þann skilning staðfestir röðun ljóðanna í nokkra bálka, sá fyrsti nefnist „Það kemur í ljós“ en sá síðasti „Það hverfur“. Eins og jafnan áður í ljóðabókum Steinunnar getur hér víða að líta tilvísanir í bókmenntahefðina, jafnt Ritninguna sem verk íslenskra skálda. Í anda Jónasar Hallgrímssonar skartar textinn nýyrðum og nýgervingum sem auðga ljóðmálið og votta öruggt vald höfundar síns á íslensku máli: Fagurkalt haf, dulareyjan ósnertanlega, ísfiðrildislíf, eilífðarfjall, harmsól og hávaðableik kvöldsól eru aðeins nokkur dæmi þar um, valin af handahófi.NIÐURSTAÐA: Kraftmikil og myndræn tjáning á heimsins bráðasta samtímavanda. Birtist í Fréttablaðinu Bókmenntir Mest lesið Gamli er (ekki) alveg með'etta Gagnrýni Fellsmúlinn prýðir Instagramfærslu Justin Bieber Lífið Bieber gefur út óvænta plötu Lífið Pfúff: Fjölskyldufrí og systkinin endalaust að rífast Áskorun Upprunalega Birkin taskan seld á rúman milljarð Tíska og hönnun Eftirlætis náttúruperlur Ásu Steinars Lífið Þúsundir mótmæla: Hætt við tónlistarhátíð þar sem Ye átti að koma fram Lífið Ný tónlistarhátíð í síldarverksmiðjunni á Hjalteyri Lífið Aðeins þrír dagar liðnir og Bergur biður um hjálp Lífið Áhrifarík ræða Begga Ólafs: „Hvað myndi Batman gera?“ Lífið Fleiri fréttir Gamli er (ekki) alveg með'etta Mömmustrákur skýtur uppvakningum ref fyrir rass Norah Jones: Tíminn stóð í stað þar til ljóskastarinn vakti mann Neistalaus trekantur leiðinlega fólksins Er Stalín listgagnrýnandi í Hörpu núna? Wardruna í vanda – þegar dulúðin náði ekki flugi Tom Cruise hrasar á síðasta snúning Messan sem var ekki tímamótaverk – en mig langaði samt til að gráta Sjá meira
Stjörnur: **** Dimmumót Steinunn Sigurðardóttir Fjöldi síðna: 92 Útgefandi: Mál og menning / Forlagið Jöklunum blæðir út „eins og hverju öðru helsærðu dýri“ segir í bókinni Dimmumót sem er nýjasta ljóðabók Steinunnar Sigurðardóttur. Er þar dregin upp heldur dökk mynd af því sem bíður, vegna þess að „í því glæra blóði mun hálfur heimurinn hrekkjast og drekkjast“ (60). Ljóð bókarinnar eru sem sagt helguð hörfandi jöklum landsins og hamfarahlýnun jarðar.Hvítagullfjallið ofaröllu ljós landsins.Það fer og skuggarnir verða. (26) Steinunn Sigurðardóttir (f. 1950) á fimmtíu ára skáldaafmæli um þessar mundir og Dimmumót er hennar tíunda ljóðabók. Steinunn var aðeins 19 ára gömul þegar hennar fyrsta bók, Sífellur, kom út en frá þeim tíma hefur hún jöfnum höndum gefið út ljóðmæli og skáldsögur og hlotið margvíslegar viðurkenningar og verðlaun fyrir ritstörf sín, svo sem verðlaun Jónasar Hallgrímssonar og íslensku bókmenntaverðlaunin. Hún hefur lengi látið sig varða náttúru landsins og umhverfismál á ýmsum vettvangi. Þessi ljóðabók er þó sú afdráttarlausasta sem frá henni hefur komið um þau efni. Inn í lýsingar á hopandi jöklum, saman við hughrif og tilfinningar sem sú þróun vekur, tvinnast uppvaxtarsaga telpukorns sem svipar sterklega til Steinunnar sjálfrar. Ber þar nýrra við, því hingað til hefur Steinunn haldið sjálfri sér utan við eigin skáldverk. Hér hins vegar byggir hún á bernskuupplifunum þegar hún varði hluta æsku sinnar í návist jökla, einkum í Fljótshlíð, eins og fram hefur komið í nýlegu viðtali. Þannig fær „stelpan“ í ljóðabókinni að kynnast sveitinni þar sem jökullinn gnæfir mikill og bjartur við himin, táknmynd varanleikans sem þó er á hverfanda hveli. Jökullinn, svo sterkur og máttugur sem hann virðist, er bara vatn í fjötrum þegar allt kemur til alls, ofurseldur umhverfi sínu og loftslagi. Vatn sem leysist og rennur burt. Þannig verður Vatnajökull að tvíræðu tákni hugar og heims. Vonir og draumar hverfa á braut, varanleg gildi sömuleiðis. Allt er breytingum undirorpið og nafn jökulsins felur í sér dystópískan spádóm um um afdrif þiðnandi vatna-jökla. Myndmál ljóðanna er opið og orðfærið afdráttarlaust. Mennirnir eru „móðurmorðingjar“ (80) sem hirða ekki um jörðina heldur drepa hana hægt og örugglega með aðgerðum sínum og aðgerðaleysi.Hafið súrnar og plastvæðist.Garmurinn fiskur étur plastið og við étum garminn.Frýs í æðum plastblóð andskotans. (77) Titill bókarinnar Dimmumót geymir myrkan grun. Nafnið mun vera skaftfellska og merkja ljósaskipti. Lítill vafi leikur á því að ljósaskiptin boða nótt en ekki dag. Þann skilning staðfestir röðun ljóðanna í nokkra bálka, sá fyrsti nefnist „Það kemur í ljós“ en sá síðasti „Það hverfur“. Eins og jafnan áður í ljóðabókum Steinunnar getur hér víða að líta tilvísanir í bókmenntahefðina, jafnt Ritninguna sem verk íslenskra skálda. Í anda Jónasar Hallgrímssonar skartar textinn nýyrðum og nýgervingum sem auðga ljóðmálið og votta öruggt vald höfundar síns á íslensku máli: Fagurkalt haf, dulareyjan ósnertanlega, ísfiðrildislíf, eilífðarfjall, harmsól og hávaðableik kvöldsól eru aðeins nokkur dæmi þar um, valin af handahófi.NIÐURSTAÐA: Kraftmikil og myndræn tjáning á heimsins bráðasta samtímavanda.
Birtist í Fréttablaðinu Bókmenntir Mest lesið Gamli er (ekki) alveg með'etta Gagnrýni Fellsmúlinn prýðir Instagramfærslu Justin Bieber Lífið Bieber gefur út óvænta plötu Lífið Pfúff: Fjölskyldufrí og systkinin endalaust að rífast Áskorun Upprunalega Birkin taskan seld á rúman milljarð Tíska og hönnun Eftirlætis náttúruperlur Ásu Steinars Lífið Þúsundir mótmæla: Hætt við tónlistarhátíð þar sem Ye átti að koma fram Lífið Ný tónlistarhátíð í síldarverksmiðjunni á Hjalteyri Lífið Aðeins þrír dagar liðnir og Bergur biður um hjálp Lífið Áhrifarík ræða Begga Ólafs: „Hvað myndi Batman gera?“ Lífið Fleiri fréttir Gamli er (ekki) alveg með'etta Mömmustrákur skýtur uppvakningum ref fyrir rass Norah Jones: Tíminn stóð í stað þar til ljóskastarinn vakti mann Neistalaus trekantur leiðinlega fólksins Er Stalín listgagnrýnandi í Hörpu núna? Wardruna í vanda – þegar dulúðin náði ekki flugi Tom Cruise hrasar á síðasta snúning Messan sem var ekki tímamótaverk – en mig langaði samt til að gráta Sjá meira