„Lögmanni ber að forðast að samkenna sig skjólstæðingi sínum og hefur kröfu til að vera ekki samkenndur þeim sjónarmiðum og hagsmunum, sem hann gætir fyrir skjólstæðing sinn.“
Svo segir í siðareglum lögmanna. Mál sem tengjast Ingólfi Þórarinssyni tónlistarmanni, og áformum hans um að sækja til saka fólk sem hefur að hans mati látið falla um sig meiðandi ummæli, hafa tröllriðið umræðunni að undanförnu. Ingólfur hefur fengið Vilhjálm H. Vilhjálmsson lögmann til að sjá um sín mál en Vilhjálmur hefur verið atyrtur af miklum móð á Twitter í tengslum við málið og eða athugasemdir lagðar upp sem svo að um sé að ræða mál þeirra tveggja. Hér má sjá örfá dæmi af handahófi þar sem Vilhjálmur hefur verið dreginn inn sem aðili máls:
Segðu mér að þú sért sekur án þess að segja mér að þú sért sekur pic.twitter.com/JeEHtpk4dD
— Guðmundur Jörundsson (@gudmundur_jor) July 13, 2021
hverjar eru líkurnar á að menn sem helga starfsferil sinn því að hjálpa kynferðisbrotamönnum að ofsækja þolendur sína hafi ekki óhreint mjöl í pokahorninu? nánast engar? engar?
— e'b t (@jtebasile) July 14, 2021
Þessir tveir gaurar, Villi og Ingó, eru einhverjir mestu aumingjar sem þjóðin hefur af sér alið
— stefan.vigfusson@gmail.com (@SVigfusson) July 14, 2021
Lögmenn hafa áhyggjur af þróuninni
Sigurður Örn segir það rétt, stétt lögmanna hefur áhyggjur af því að þessi skil séu ekki nægjanlega skýr í umræðunni og þetta hefur verið rætt á vettvangi félagsins.
„Í grunninn er það þannig að lögmenn eiga rétt á að vera ekki samsamaðir skjólstæðingum sínum og fyrir því eru mikilvæg rök,“ segir formaður LMFÍ. Hann segir að á þessu grundvallist réttarskipunin, lögmenn gegna því hlutverki að verja einstaklinga sem eiga undir högg að sækja, standa á réttindum þeirra og eftir atvikum skyldum fyrir dómsstólum hvort heldur er í einkamálum eða sakamálum.
„Á þetta reynir fyrst og fremst í þessum erfiðu málum svo sem erfiðum sakamálum og barnaverndarmálum, þar sem málstaðurinn kann að vera umdeildur að mati einhverra. Rökin eru þó þessi að lögmenn sem gegna þessu samfélagslega hlutverki eiga að gæta að því að réttindi þeirra séu tryggð að lögum fyrir dómsstólum. Til að svo megi verða þarf að skilja þarna á milli, skjólstæðingsins og lögmannsins. Hann gegnir þessu lögvarða hlutverki. Þess vegna viljum við ekki að lögmönnum sé samsamað við sína skjólstæðinga.“
Skiptir máli hvernig lögmenn tjá sig
Ýmsir lögmenn hafa þann hátt á að reka mál fyrir opnum tjöldum, til að mynda með greinaskrifum. Er ekki hætta á að þeir geri sig þar með að aðilum máls?
„Ef lögmaður gerist þátttakandi í þjóðmálaumræðunni af hvaða ástæðum það er, þá skiptir máli hvað hann er að segja og hvernig hann segir það. Er hann að fjalla um eitthvað tiltekið mál, þá lagalega álitaefni þess, er hann að lýsa skoðunum síns skjólstæðings eða er hann farinn að lýsa persónulegum skoðunum á einhverjum tilteknum málefnum sem eru til umfjöllunar hverju sinni,“ segir Sigurður Örn. Þarna sé einhver lína.

Sigurður Örn treystir sér ekki til að segja til um hvort það sé að færast í aukana að enginn greinarmunur sé gerður á lögmanni og skjólstæðingum þeirra né heldur hvort þá þróun megi rekja til aukinnar fyrirferðar samfélagsmiðla.
„Samfélagið er að breytast og aðgengi fólks að hinu opinbera rými er meira en áður. Eða hvort aðrir þættir spili þar inn í svo sem að það vanti skilning á hlutverki lögmannsins? Ég þekki það ekki hvort þetta er að aukast eða ekki og ef svo er, hverjar ástæður þess eru,“ segir Sigurður og bendir á að þetta hafi ekki verið skoðað sérstaklega.
Lögmennskan ekki til vinsælda fallin
En það sé mikilvægt að upplýsa almenning um þennan greinarmun sem verður að gera.
„Þetta eru ein þeirra kjarnaréttinda sem við lögmenn viljum standa vörð um. Það er illþolanlegt að gegna þessu starfi ef menn þurfa að búa við að verða alltaf samsamað við þann einstakling sem þeir eru að verja hverju sinni, en um getur verið að ræða sakborning í hrottalegum málum. Lögmenn fást oft við erfið mál og oft á verstu stundum á mannsævi manneskjunnar sem þeir eru að hjálpa hverju sinni. Menn eiga ekki að þurfa að sitja undir því að vera að rækja slík störf og vera svo samsamað við skjólstæðinginn hverju sinni.“
Sigurður Örn bendir á að þetta varði ekki aðeins hagsmuni lögmannastéttarinnar heldur samfélagsins alls í heild og réttarkerfið sem slíkt.
„Í grunninn er það þannig að þegar einstaklingur hefur sinn lögmannsferil þá gerir hann sér grein fyrir því að þetta starf og eðli þess sé þannig að af því leiðast sjaldnast miklar vinsældir. Ég held að menn hafi nú þykkan skráp hvað það varðar. Engu að síður er vert að halda þessu til haga.“