Peningastefnunefnd hækkaði meginvexti sína um 0,5 prósentustig í morgun og er vextirnir þá komnir í 6,5 prósent en verðbólga mælist nú 9,9 prósent. Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir þrjár meginástæður liggja fyrir vaxtahækkuninni.
„Krónan hefur lækkað. Kjarasamningarnir voru miklu dýrari en við höfðum gert ráð fyrir og sá helmingur vinnumarkaðarins sem á eftir að semja heimtar enn meiri launahækkanir en hafa komið fram. Aðhald í ríkisfjármálum hefur minnkað frá því sem var áður. Þannig að það er allt að leggjast gegn okkur,“ segir Ásgeir.
Peningastefnunefndin hefur stundum gripið til myndlíkinga úr fótboltanum. Rannveig Sigurðardóttir aðstoðarseðlabankastjóri gerði það í morgun.
„Þegar Ásgeir gaf upp boltann í október til aðila vinnumarkaðarins og hins opinbera gerðum við faktískt ekki ráð fyrir að þeir myndu spila sóló á einhver allt önnur mörk,“ sagði Rannveig.
„Eða skora sjálfsmark eiginlega öllu heldur,“ skaut Ásgeir inn í og Rannveig svaraði „jafnvel.“
Nýgerðir kjarasamningar hljóða upp á launahækkanir á bilinu 6,5 til 12 prósent. Efling er í verkfalli og vill meira og það á enn eftir að semja við allan opinbera markaðinn.
Seðlabankastjóri segir að mögulega verði að hækka vexti enn meira á vaxtaákvörðunardegi hinn 22. mars næst komandi.
„Vegna þess að það er bara mjög mikilvægt, og það sem ég vildi gjarnan heyra, er ekki bara gagnrýni á það sem við höfum verið að gera, heldur hvað eigum við að gera annað. Verðbólga er 9,9 prósent. Það er mikil þensla í gangi. Við verðum að bregðast við,“ segir seðlabankastjóri. Hann ítrekaði þá lagalegu skyldu bankans að halda verðbólgu við 2,5 prósenta markmið bankans.
Borið hefur á því undanfarið að almennir lántakendur hafi valið að taka verðtryggð húsnæðislán. Ásóknin var hins vegar mikil í óverðtryggð lán með breytilegum vöxtum meðan vextir voru lágir.
„Það þýðir lægri greiðslubyrði en verðbólga færist á höfuðstólinn. Sem þýðir að fólk er þá yfir lengri tíma að borga verðbólguna sem kemur fram núna. Nafnvaxtalán fela í sér að fólk staðgreiðir verðbólgu í dag,“ segir Ásgeir. Verðtryggð lán vinni í sjálfu sér gegn peningastefnunni en einnig gegn hagsmunum lántakenda til lengri tíma litið.
„Fram til þessa hafa raunvextir verið neikvæðir. Þannig að það hefur borgað sig að vera frekar með, ef við lítum þannig á, óverðtryggð lán heldur en verðtryggð lán. Ef við horfum til þess að verðbólga er 9,9 prósent í dag, sem þýðir að höfuðstóll lánsins þíns hefur lækkað um um hátt í tíu prósent á einu ári,“segir Ásgeir Jónsson.
Ástæður fólks fyrir vali á lánum væru auðvitað mismunandi og sem betur fer væri auðvelt aðbreyta lánum.
