Tillögurnar í leikskólamálum séu vonbrigði og uppgjöf Lovísa Arnardóttir skrifar 3. október 2025 11:48 Sonja vonaðist til þess að tillögurnar myndu miða að því að brúa bilið á milli fæðingarorlofs og leikskóla en segir þær aðeins auka álag og kostnað foreldre með minni og dýrari þjónustu. Vísir/Ívar Fannar Formaður BSRB segir nýjar tillögur meirihlutans í Reykjavík í leikskólamálum vonbrigði. Tillögurnar taki ekki á grunnvanda leikskólakerfisins heldur velti álagi og kostnaði yfir á foreldra. Það sé vel hægt að gera kerfi sem hentar börnum, foreldrum og starfsfólki og það sé ekki þetta kerfi. „Við vonuðumst innilega eftir því að þetta yrði frumkvæði að endurreisn leikskólakerfisins sem er eitt helsta jöfnunarjafnréttistæki sem við höfum. Við vitum að önnur sveitarfélög hafa verið að taka upp fyrirkomulag sem er að auka álag á foreldra og hækka gjöldin til leikskóla. Þó að þetta kerfi sé með öðru sniði mun það að óbreyttu gera það sama,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB, sem skrifaði einnig aðsenda grein á Vísi í dag með forseta ASÍ þar sem þau segja tillögurnar uppgjöf. Tilkynnt var í gær um víðtækar breytingar á gjaldskrá leikskóla í Reykjavík. Afsláttur verður veittur ef börn eru sótt klukkan 14 eða fyrr á föstudögum, skráningardagar munu kosta fjögur þúsund hver en ef þeir eru ekki nýttir fá foreldrar maímánuð ókeypis. Tillögurnar eiga samkvæmt tilkynningu borgarinnar að bæta mönnun og starfsaðstæður starfsfólks með það að markmiði að draga úr fáliðunaraðgerðum leikskóla og auka fyrirsjáanleika í fjölskyldulífi. Fjallað var um það í mars á þessu í frétt á vef RÚV að 49 af 67 leikskólum borgarinnar hafi verið með skerta þjónustu vegna manneklu árið 2024. Eykur álag á foreldra Tillögurnar sem voru kynntar í Reykjavík í gær svipa að mörgu leyti til þess sem iðulega er kallað Kópavogsmódelið. Þar voru innleiddar róttækar kerfisbreytingar árið 2023 en kerfið þar virkar þannig að sex tímar í leikskóla eru gjaldfrjálsir og foreldrar greiða aðeins fyrir mat. Fleiri tímar kosta svo meira en þekkist annars staðar. Í gær var fjallað um nýja rannsókn Sunnu Símonardóttur um viðhorf foreldra til Kópavogsmódelsins. Þar var ein helsta gagnrýnin á fyrirkomulagið hvað varðar skráningardaga en einnig á aukið álag og tímapressu hjá foreldrum. „Það kemur skýrt fram í rannsókn Sunnu hvað þetta er mikið álag og það er auðvitað mjög sérkennilegt að byggja upp leikskólakerfi með þeim hætti að skráningar í dymbilviku eða þessir dagar sem launafólk á almennt ekki frí á séu svona dýrir. Fólk á 24 til 30 daga orlof en þetta er tvöfalt það ef það á að ná að anna öllum svona dögum,“ segir Sonja. Þá segir Sonja einnig undarlegt að í tillögunum sé gengið út frá því að allir á vinnumarkaði séu með styttingu vinnuvikunnar í 36 tíma eða minna, en það sé alls ekki þannig. Svo sé einnig gengið út frá því að fólk búi við þannig sveigjanleika að það geti unnið þetta af sér síðar. „Óstaðfestar tölur benda til þess að það séu allavega um 40 prósent sem eru bundin við störfin sín og 60 prósent njóti einhvers sveigjanleika, á samt mjög breiðum skala. Við verðum að hætta að tala eins og að fólk geti unnið þetta af sér heima á laugardagskvöldum, sem er líka álagsvaldur.“ Gott að það sé hlustað á starfsfólk Sonja segir það auk þess hafa komið fram í rannsóknum á til dæmis Kópavogsmódelinu, sem er svipað sniðmát, að mæður bera enn mesta ábyrgð á börnum og heimili. „Þær eru að fara að stytta sinn vinnudag eða nýta sveigjanleika. Svo sjáum við það líka þegar kemur að baklandinu, fyrir þau sem eiga bakland, sem er auðvitað ekki öll, þá eru það ömmurnar. Þannig þetta eru mjög kynjuð og neikvæð áhrif á jafnrétti.“ Á sama tíma hafa þó rannsóknir á módeli eins og Kópavogsmódelinu, auk viðtala við starfsfólk, sýnt að þjónustan hefur batnað við foreldra og starfsfólk er ánægðara. „Það er auðvitað frábært að það sé loksins hlustað á ákall starfsfólks leikskóla sem hefur starfað undir gríðarlegu álagi og störfin þeirra verið vanmetin raunverulega frá því að leikskólar voru stofnaðir. En það er hægt að búa til kerfi þar sem þú mætir þörfum barna, foreldra og starfsfólks.“ Vonbrigði að sveitarfélög fari þessa leið Það verði gert með því að bæta starfsumhverfi, en einnig kjörin. Sonja segir borgina hafa verið búna að tilkynna að von væri á breytingum innan kerfisins og hún hafi vonast eftir öðru en var kynnt í gær. Henni hafi verið til R-listans sem gjörbreytti leikskólakerfinu um aldamót og tryggði börnum, tveggja ára og eldri, leikskólapláss. Frá þeim tíma hafi gjöldin lækkað og foreldrar enn notið þess sveigjanleika sem þeir þurfa til að tryggja samspil vinnu og umönnunar barna. Þetta hafi svo haft ruðningsáhrif út í önnur sveitarfélög og þau hafi bundið vonir við það að Reykjavík myndi frekar horfa til þess hvernig mætti brúa bilið milli leikskóla og fæðingarorlofs og minnka álag og kostnað á foreldra. „Það eru því mikil vonbrigði að það séu öll sveitarfélög á þeim nótum að skerða þjónustuna. Þau eru að auka álagið á foreldra og minnka greiðslurnar sem hefur mjög neikvæð áhrif á tekjumöguleika kvenna og álag heilt yfir.“ Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri í Kópavogi, hefur þó bent á það ítrekað í viðtölum að áður en Kópavogsmódelið hafi verið innleitt hafi kerfið verið brotið. Börn hafi ítrekað verið send heim vegna manneklu og veikinda og heilar deildir jafnvel lokaðar. Börn hafi ekki verið tekin inn í leikskóla fyrr en seint og mönnun hafi verið léleg. Eftir innleiðingu hafi þetta allt breyst. Börn séu tekin inn um 14 mánaða, deildir séu fullmannaðar og þau þurfi ekki að senda börn heim vegna manneklu og veikinda. Launin ráði úrslitum Í Reykjavík hafa foreldrar ítrekað kvartað yfir því að börnin komist seint inn og og manneklu og fáliðun þegar börnin eru svo loks komin inn. „Rauði þráðurinn í því raunverulega af hverju kerfið er brotið er að það er búið að vera að treysta á fórnfýsi og að konur hlaupi hratt til að anna því sem þarf til að sinna þjónustunni. Þá þarf að horfa til þess að þú þarft að búa til starfsumhverfi þar sem fólki líður vel, það er ekki að veikjast eða hætta störfum vegna álags. En við vitum að launin ráða úrslitum.“ Leikskólarnir séu bæði illa mannaðir af menntuðum leikskólakennurum en auk þess sé ófagmenntað starfsfólk með laun sem séu með þeim lægstu á vinnumarkaði. Tillögurnar voru kynntar í gær og fara í tveggja vikna opið samráð þann 15. október. Í tilkynningu borgarinnar um breytingarnar í gær kom fram að þegar samráðsgáttin opnar verður síða aðgengileg á vef Reykjavíkurborgar þar sem verða spurningar og svör við tillögunum auk reiknivélar þar sem hver og einn mun geta sett inn sínar upplýsingar til að skoða hvaða áhrif breytingarnar gætu haft. Gert er ráð fyrir að þessar breytingar taki gildi um áramótin. Leikskólar Reykjavík Borgarstjórn Stytting vinnuvikunnar Vinnumarkaður Jafnréttismál Mest lesið Titringur í hreppnum vegna lögheimilisflutninga Innlent Gagnrýna lítinn fyrirvara á skipulagi kvennafrídagsins Innlent Pallborðið: Stungið höfðinu í sandinn í tuttugu ár Innlent Sigmundur seinn: „Er þingmaðurinn í salnum?“ Innlent Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Innlent Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Innlent Verktakar hafi greinilega nóg því þeir kjósi frekar að bíða en lækka Innlent „Ísrael mun missa allan stuðning“ Erlent Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Innlent Annað safn rænt í Frakklandi um helgina Erlent Fleiri fréttir Falsað myndað af kennara og nemanda fór í dreifingu Nýr lögreglustjóri á Austurlandi verði skipaður á allra næstu dögum Gagnrýna lítinn fyrirvara á skipulagi kvennafrídagsins „Við finnum fyrir mikilli spennu frá heimsbyggðinni“ Verktakar hafi greinilega nóg því þeir kjósi frekar að bíða en lækka Pallborðið: Stungið höfðinu í sandinn í tuttugu ár Guðmundur til ráðherra og framkvæmdastjóri HK tekur við Sjaldan eins erfitt að kaupa fasteign og konur undirbúa verkfall Titringur í hreppnum vegna lögheimilisflutninga Sigmundur seinn: „Er þingmaðurinn í salnum?“ Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Embættismenn sitji að hámarki í fjórtán ár og aðstoðarmenn hætti fyrir kosningar Engin lausn og ákveðin sjálfsblekking að banna börnum að nota tölvuleiki Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Segir tilvalin íbúðasvæði opnast með Sundabraut Niðurrif hafið á gamla Morgunblaðshúsinu Næstum öllum sagt upp hjá dótturfélagi Play „Ég skoðanakúgaði sjálfa mig í þágu friðar og þæginda félagslega“ Burðardýr fengu þungan dóm fyrir kókaínsmygl Skora á ráðherra og segir skjaldborg slegið um vændiskaupendur Fresta fundi til tíu í fyrramálið Stórskemmtilegur innhringjandi og óhefðbundin útför Viðgerð muni taka einhverja mánuði „Afar ólíklegt“ að Nadine taki slaginn í borginni fyrir Miðflokkinn Grunuð um íkveikju í Nettó, Nytjamarkaðnum og eigin húsi Segir borgina refsa foreldrum til að mæta rekstrarvanda Aflýsa verkfalli öðru sinni Umferðarslys á Fagradal og veginum lokað Segir sorglega illa hafa verið haldið á hagsmunum flugsins Sjá meira
„Við vonuðumst innilega eftir því að þetta yrði frumkvæði að endurreisn leikskólakerfisins sem er eitt helsta jöfnunarjafnréttistæki sem við höfum. Við vitum að önnur sveitarfélög hafa verið að taka upp fyrirkomulag sem er að auka álag á foreldra og hækka gjöldin til leikskóla. Þó að þetta kerfi sé með öðru sniði mun það að óbreyttu gera það sama,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB, sem skrifaði einnig aðsenda grein á Vísi í dag með forseta ASÍ þar sem þau segja tillögurnar uppgjöf. Tilkynnt var í gær um víðtækar breytingar á gjaldskrá leikskóla í Reykjavík. Afsláttur verður veittur ef börn eru sótt klukkan 14 eða fyrr á föstudögum, skráningardagar munu kosta fjögur þúsund hver en ef þeir eru ekki nýttir fá foreldrar maímánuð ókeypis. Tillögurnar eiga samkvæmt tilkynningu borgarinnar að bæta mönnun og starfsaðstæður starfsfólks með það að markmiði að draga úr fáliðunaraðgerðum leikskóla og auka fyrirsjáanleika í fjölskyldulífi. Fjallað var um það í mars á þessu í frétt á vef RÚV að 49 af 67 leikskólum borgarinnar hafi verið með skerta þjónustu vegna manneklu árið 2024. Eykur álag á foreldra Tillögurnar sem voru kynntar í Reykjavík í gær svipa að mörgu leyti til þess sem iðulega er kallað Kópavogsmódelið. Þar voru innleiddar róttækar kerfisbreytingar árið 2023 en kerfið þar virkar þannig að sex tímar í leikskóla eru gjaldfrjálsir og foreldrar greiða aðeins fyrir mat. Fleiri tímar kosta svo meira en þekkist annars staðar. Í gær var fjallað um nýja rannsókn Sunnu Símonardóttur um viðhorf foreldra til Kópavogsmódelsins. Þar var ein helsta gagnrýnin á fyrirkomulagið hvað varðar skráningardaga en einnig á aukið álag og tímapressu hjá foreldrum. „Það kemur skýrt fram í rannsókn Sunnu hvað þetta er mikið álag og það er auðvitað mjög sérkennilegt að byggja upp leikskólakerfi með þeim hætti að skráningar í dymbilviku eða þessir dagar sem launafólk á almennt ekki frí á séu svona dýrir. Fólk á 24 til 30 daga orlof en þetta er tvöfalt það ef það á að ná að anna öllum svona dögum,“ segir Sonja. Þá segir Sonja einnig undarlegt að í tillögunum sé gengið út frá því að allir á vinnumarkaði séu með styttingu vinnuvikunnar í 36 tíma eða minna, en það sé alls ekki þannig. Svo sé einnig gengið út frá því að fólk búi við þannig sveigjanleika að það geti unnið þetta af sér síðar. „Óstaðfestar tölur benda til þess að það séu allavega um 40 prósent sem eru bundin við störfin sín og 60 prósent njóti einhvers sveigjanleika, á samt mjög breiðum skala. Við verðum að hætta að tala eins og að fólk geti unnið þetta af sér heima á laugardagskvöldum, sem er líka álagsvaldur.“ Gott að það sé hlustað á starfsfólk Sonja segir það auk þess hafa komið fram í rannsóknum á til dæmis Kópavogsmódelinu, sem er svipað sniðmát, að mæður bera enn mesta ábyrgð á börnum og heimili. „Þær eru að fara að stytta sinn vinnudag eða nýta sveigjanleika. Svo sjáum við það líka þegar kemur að baklandinu, fyrir þau sem eiga bakland, sem er auðvitað ekki öll, þá eru það ömmurnar. Þannig þetta eru mjög kynjuð og neikvæð áhrif á jafnrétti.“ Á sama tíma hafa þó rannsóknir á módeli eins og Kópavogsmódelinu, auk viðtala við starfsfólk, sýnt að þjónustan hefur batnað við foreldra og starfsfólk er ánægðara. „Það er auðvitað frábært að það sé loksins hlustað á ákall starfsfólks leikskóla sem hefur starfað undir gríðarlegu álagi og störfin þeirra verið vanmetin raunverulega frá því að leikskólar voru stofnaðir. En það er hægt að búa til kerfi þar sem þú mætir þörfum barna, foreldra og starfsfólks.“ Vonbrigði að sveitarfélög fari þessa leið Það verði gert með því að bæta starfsumhverfi, en einnig kjörin. Sonja segir borgina hafa verið búna að tilkynna að von væri á breytingum innan kerfisins og hún hafi vonast eftir öðru en var kynnt í gær. Henni hafi verið til R-listans sem gjörbreytti leikskólakerfinu um aldamót og tryggði börnum, tveggja ára og eldri, leikskólapláss. Frá þeim tíma hafi gjöldin lækkað og foreldrar enn notið þess sveigjanleika sem þeir þurfa til að tryggja samspil vinnu og umönnunar barna. Þetta hafi svo haft ruðningsáhrif út í önnur sveitarfélög og þau hafi bundið vonir við það að Reykjavík myndi frekar horfa til þess hvernig mætti brúa bilið milli leikskóla og fæðingarorlofs og minnka álag og kostnað á foreldra. „Það eru því mikil vonbrigði að það séu öll sveitarfélög á þeim nótum að skerða þjónustuna. Þau eru að auka álagið á foreldra og minnka greiðslurnar sem hefur mjög neikvæð áhrif á tekjumöguleika kvenna og álag heilt yfir.“ Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri í Kópavogi, hefur þó bent á það ítrekað í viðtölum að áður en Kópavogsmódelið hafi verið innleitt hafi kerfið verið brotið. Börn hafi ítrekað verið send heim vegna manneklu og veikinda og heilar deildir jafnvel lokaðar. Börn hafi ekki verið tekin inn í leikskóla fyrr en seint og mönnun hafi verið léleg. Eftir innleiðingu hafi þetta allt breyst. Börn séu tekin inn um 14 mánaða, deildir séu fullmannaðar og þau þurfi ekki að senda börn heim vegna manneklu og veikinda. Launin ráði úrslitum Í Reykjavík hafa foreldrar ítrekað kvartað yfir því að börnin komist seint inn og og manneklu og fáliðun þegar börnin eru svo loks komin inn. „Rauði þráðurinn í því raunverulega af hverju kerfið er brotið er að það er búið að vera að treysta á fórnfýsi og að konur hlaupi hratt til að anna því sem þarf til að sinna þjónustunni. Þá þarf að horfa til þess að þú þarft að búa til starfsumhverfi þar sem fólki líður vel, það er ekki að veikjast eða hætta störfum vegna álags. En við vitum að launin ráða úrslitum.“ Leikskólarnir séu bæði illa mannaðir af menntuðum leikskólakennurum en auk þess sé ófagmenntað starfsfólk með laun sem séu með þeim lægstu á vinnumarkaði. Tillögurnar voru kynntar í gær og fara í tveggja vikna opið samráð þann 15. október. Í tilkynningu borgarinnar um breytingarnar í gær kom fram að þegar samráðsgáttin opnar verður síða aðgengileg á vef Reykjavíkurborgar þar sem verða spurningar og svör við tillögunum auk reiknivélar þar sem hver og einn mun geta sett inn sínar upplýsingar til að skoða hvaða áhrif breytingarnar gætu haft. Gert er ráð fyrir að þessar breytingar taki gildi um áramótin.
Leikskólar Reykjavík Borgarstjórn Stytting vinnuvikunnar Vinnumarkaður Jafnréttismál Mest lesið Titringur í hreppnum vegna lögheimilisflutninga Innlent Gagnrýna lítinn fyrirvara á skipulagi kvennafrídagsins Innlent Pallborðið: Stungið höfðinu í sandinn í tuttugu ár Innlent Sigmundur seinn: „Er þingmaðurinn í salnum?“ Innlent Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Innlent Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Innlent Verktakar hafi greinilega nóg því þeir kjósi frekar að bíða en lækka Innlent „Ísrael mun missa allan stuðning“ Erlent Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Innlent Annað safn rænt í Frakklandi um helgina Erlent Fleiri fréttir Falsað myndað af kennara og nemanda fór í dreifingu Nýr lögreglustjóri á Austurlandi verði skipaður á allra næstu dögum Gagnrýna lítinn fyrirvara á skipulagi kvennafrídagsins „Við finnum fyrir mikilli spennu frá heimsbyggðinni“ Verktakar hafi greinilega nóg því þeir kjósi frekar að bíða en lækka Pallborðið: Stungið höfðinu í sandinn í tuttugu ár Guðmundur til ráðherra og framkvæmdastjóri HK tekur við Sjaldan eins erfitt að kaupa fasteign og konur undirbúa verkfall Titringur í hreppnum vegna lögheimilisflutninga Sigmundur seinn: „Er þingmaðurinn í salnum?“ Halla tekur sér frí og vill að karlmenn axli ábyrgð Embættismenn sitji að hámarki í fjórtán ár og aðstoðarmenn hætti fyrir kosningar Engin lausn og ákveðin sjálfsblekking að banna börnum að nota tölvuleiki Stöðugleiki norðlægrar hringrásar skammgóður vermir fyrir Ísland Kröfur kvennaárs komnar í innheimtu og gjalddaginn fallinn Segir tilvalin íbúðasvæði opnast með Sundabraut Niðurrif hafið á gamla Morgunblaðshúsinu Næstum öllum sagt upp hjá dótturfélagi Play „Ég skoðanakúgaði sjálfa mig í þágu friðar og þæginda félagslega“ Burðardýr fengu þungan dóm fyrir kókaínsmygl Skora á ráðherra og segir skjaldborg slegið um vændiskaupendur Fresta fundi til tíu í fyrramálið Stórskemmtilegur innhringjandi og óhefðbundin útför Viðgerð muni taka einhverja mánuði „Afar ólíklegt“ að Nadine taki slaginn í borginni fyrir Miðflokkinn Grunuð um íkveikju í Nettó, Nytjamarkaðnum og eigin húsi Segir borgina refsa foreldrum til að mæta rekstrarvanda Aflýsa verkfalli öðru sinni Umferðarslys á Fagradal og veginum lokað Segir sorglega illa hafa verið haldið á hagsmunum flugsins Sjá meira