Skoðun
Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð
Fyrsti þingvetur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur hefur verið skrautlegur, svo vægt sé til orða tekið. Ríkisstjórnin setti sér háleit en jafnframt ótrúverðug markmið yfir þann fjölda mála sem stóð til að afgreiða. Öllum, nema kannski ríkisstjórninni sjálfri, var ljóst að ekki yrði hægt að uppfylla sett markmið án þess að slá verulega af kröfum um gæði í lagasetningu.
Stöðvum helvíti á jörðu
Orð fá ekki lýst þeirri skelfingu sem ríkir á Gaza. Mannúðarsamtök hafa þó gert tilraunir til þess að finna orð. Forseti Alþjóðaráðs Rauða krossins hefur sagt ástandið á Gaza verra en helvíti og segir mannkynið hafa brugðist. Talsmaður UNICEF hefur kallað Gaza grafreit barna. Framkvæmdastýra UN Women hefur sagt fordæmalausa eyðileggingu rigna yfir íbúa Gaza. Framkvæmdastjóri alþjóðasamtaka Barnaheilla hefur líkt lífi allra barna á Gaza við lifandi martröð.
Hversu mikið er nóg?
Þegar stóriðja á Íslandi var byggð upp í lok sjöunda áratugarins var það vegna samninga um hagstætt raforkuverð. Með samningum um raforkusölu til álversins í Straumsvík var Búrfellsvirkjun byggð upp og þar með var lagður grunnur að mikilvægu raforkuöryggi þjóðarinnar til lengri tíma. Raforkukerfið var fyrir þann tíma veikburða og muna margir þeirra sem eldri eru eftir tíðu rafmagnsleysi ef álag á kerfið fór yfir tiltekin mörk.
Til þeirra sem fagna
Síðustu misseri hef ég velt fyrir mér hversu mikil áhrif einn einstaklingur þarf að hafa til þess að ártal sé miðað við fæðingu þess einstaklings, líkt og í tilfelli Jesú Krists. Við tölum einfaldlega um fyrir og eftir Krist. Er þessi ártalatalning komin til að vera um ókomna tíð? Eða munum við einhvern tímann upplifa slík áhrif eins einstaklings að við byrjum að telja upp á nýtt?
Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis
Lýðræði er ekki það að rétt rúmur meirihluti sniðgangi vilja rétt tæplega minnihluta. Virkt lýðræði byggir á virðingu, samningsvilja og þroska. Í íslenskri stjórnmálaumræðu hefur hugtakið þinglok orðið að eins konar mælistiku á getu meirihluta til að fara með lýðræðislegt umboð. Gangi valdhafanum illa að ljúka þingi er það áfellisdómur fyrir hann.
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum
Stjórnarandstaðan mun að óbreyttu bæta Íslandsmet í málþófi í dag, þegar umræða um leiðréttingu veiðigjalda nær þeim vafasama heiðri af þriðja orkupakkanum. Samkvæmt nýlega uppsettri heimasíðu hafði þetta málþóf staðið yfir í 142 klukkutíma í morgun. Ræðurnar sem haldnar voru slöguðu í 1.900 og reiknaður kostnaður við að reka Alþingi var kominn í um 333 milljónir króna.
Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni
Sumarið er komið og sólin skín. Margir fagna bjartari dögum, hlýindum og fríum. Samfélagið gerir ráð fyrir að við séum öll léttari í lund – að grillveislur, ísbíltúrar, fjallaferðir og samvera færi okkur gleði. En fyrir marga eru sumarmánuðirnir jafnvel erfiðari en veturinn.
Að flokka hver vinnur og hver tapar
Fyrir helgi rakst ég á frétt um langhlaupara sem varð fyrir því óláni að taka þrjú skref út fyrir keppnisbrautina og vera af þeim sökum dæmdur úr leik. Ákvörðunin að dæma hann úr leik vakti sýnilega hörð viðbrögð – bæði frá hlauparanum sjálfum og öðrum. Eitthvað annarlegt hlýtur að hafa legið þar að baki, er okkur sagt.
Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi
Þegar orðin „farmed salmon“ eru slegin inn í Google leitina kemur upp þessi texti og mynd sem hér er fylgir skjáskot af. Myndin sýnir helsærðan eldislax af völdum laxalúsar eða sjúkdóma. Þið getið prófað sjálf að leita í Google að „farmed salmon“.
Má berja blaðamenn?
Sýknudómur Landsréttar í meiðyrðamáli Aðalsteins Kjartanssonar blaðamanns gegn Páli Vilhjálmssyni bloggara sem féll 26. júní er áfellisdómur yfir dómskerfinu sem skortir grundvallarskilning á hlutverki blaðamanna og fjölmiðla.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum
Íslenska háskólasamfélagið stendur nú á tvöföldum tímamótum og skorum við á stjórnvöld að nýta tækifærið og blása til sóknar fyrir vísindastarf í landinu. Annars vegar hefur nýr rektor tekið við stjórnartaumum Háskóla Íslands. Silju Báru Ómarsdóttur bíða stór verkefni og er lykilatriði að hún verði vel nestuð í ferðalagið, sérstaklega í ljósi þeirra áskorana sem fylgja vanfjármögnun háskólastigsins.
Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá
Í dag, þann 7.7.2025, ferðast stríðsglæpaforinginn Netanyahu til Washington að heimsækja helsta stuðningsmann sinn, Donald Trump í Hvíta húsinu. Netanyahu verður áreiðanlega ekki handtekinn við komuna, þrátt fyrir að vera eftirlýstur af Alþjóða stríðsglæpadómstólnum. Bandaríkin eru ekki með í þeirri mikilvægu stofnun.
Samfélagið innan samfélagsins
Íslenskt lýðræði er ekki ónýtt. Það er bara lokað. Þeir sem sækja um að fá að taka þátt lenda yfirleitt á bið – nema þeir þekki einhvern sem opnar dyrnar fyrir þeim.
Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu
Þann 5. júlí síðastliðinn samþykkti Alþingi lagafrumvarp menningarmálaráðherra um sviðslistir, þar sem lögð er til stofnun Óperu, sem mun starfa innan Þjóðleikhússins en hafa aðsetur í Hörpu. Kostir samlegðar leikhússins og óperunnar eru augljósir þegar kemur að samnýtingu stoðdeilda og þekkingar á leikhúsvinnu. Í Hörpu munu rými, sem áður hýstu stoðdeildir, nýtast betur til æfinga fyrir listamenn.
Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum
Stórútgerðin hatar okkur trillukarla og konur eins og pestina. Henni hefur tekist, með hjálp röð hliðhollra ráðherra, að standa í vegi fyrir flestum umbótum sem myndu gera strandveiðikerfið öruggara, manneskjulegra og arðbærara. Þetta er í raun stórfurðulegt, því eini hluti sjávarútvegsins sem nokkur samfélagsleg sátt er um er einmitt strandveiðikerfið.
„Oft er flagð undir fögru skinni“
Opið bréf til Sönnu Magdalenu MörtudótturSæl, Sanna ég þekki þig ekki neitt nema það sem ég hef séð og lesið í fjölmiðlum og á netinu, ég hreifst strax af þér, meira að sega áður en ég vissi að þú værir sósíalisti.
Orðhengilsháttur og lygar
Í viðtali Helga Seljan við Guðmund Kristjánsson í Brimi 3.júlí í morgunglugga rásar 1, var að finna margar villandi staðhæfingar, orðhengilshátt og lygar. Í fyrsta lagi hélt Guðmundur því fram að þjóðin og ríkið væri sitt hvað.
Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki?
Á síðustu árum hefur hugmyndin um fjögurra daga vinnuviku vakið sífellt meiri athygli, bæði á Íslandi og erlendis. Nýlegar tilraunir í Bretlandi sýna að styttri vinnuvika getur verið góð fyrir bæði starfsmenn og atvinnurekendur. Með hraðri þróun gervigreindar og sjálfvirkni eru nú fleiri tækifæri en áður til að gera fjögurra daga vinnuviku að raunhæfum valkosti fyrir íslenskan vinnumarkað.
Ráðherra gengur fram án laga
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðherra hefur gengið fram með aðgerðum sem fara gegn grunnstoðum fiskveiðistjórnunar á Íslandi. Með því að úthluta 1.000 tonnum í viðbótar strandveiðiheimildir – án þess að lagagrundvöllur liggi fyrir – er verið að búa til hættulegt fordæmi. Slík stjórnsýsla er hvorki fagleg, lögmæt né forsvaranleg.
Hagkvæmur kostur utan friðlands
Einn af okkar álitlegustu virkjanakostum, Kjalölduveita, er nú til umfjöllunar á Alþingi. Lagt er til að virkjanakosturinn verði áfram í biðflokki til að hægt sé að meta áhrif hans og bera saman við aðra kosti sem við höfum til að mæta vaxandi orkuþörf.
Gagnsæi og inntak
Því hefur lengi verið haldið fram að lýðræði byggist á umræðu. Hins vegar er það ekki umræðan sem skiptir mestu máli í reynd, heldur forsendurnar sem hún byggir á – að aðgangur sé að gögnum, að rökin séu sýnileg og að orðin sem koma fram í skjalinu sem stýrir ferðinni, séu sögð upphátt. Þegar sú forsenda brestur, eins í fjárlagaskjali 2024–2025, hættir umræðan að vera lýðræðisleg í kjarnanum og verður að formi án innihalds –spjalli um skjalið, en ekki efni þess.
Sumargjöf
Í dag, 5.júlí, varð að lögum á Alþingi frumvarp um breytingu á sviðslistalögum nr. 165 þar sem fjallað er um stofnun Óperu. Málefni óperu á Íslandi hafa margoft verið til umfjöllunar á þingi í gegnum áratugina, allt frá því að Ragnhildur Helgadóttir lagði fram þingsályktunartillögu þess efnis að söngvaraflokkur yrði ráðinn við Þjóðleikhúsið fyrir nær 70 árum síðan.
Hannað fyrir miklu stærri markaði
„Við búum við regluverk sem er oft á tíðum hannað fyrir mun stærra markaðsumhverfi. Fjármálaþjónusta er þar af leiðandi tiltölulega dýr á Íslandi miðað við hvað gengur og gerist annars staðar,“ sagði Haraldur Þórðarson, forstjóri Skaga, í Dagmálum á mbl.is í gær en nær allt regluverk um fjármálamarkaðinn á Íslandi kemur frá Evrópusambandinu í gegnum EES-samninginn.
Grafarvogur framtíðar verður til
Borgarbúum þykir vænt um hverfið sitt, þar sem stór hluti lífsins fer fram, fjölskyldan vex og dafnar. Snerting við nágranna í sundlauginni, í búðinni og á göngustígunum. Hluti íbúa í Grafavogi hefur verið sýnilegur í umræðunni um hverfið að undanförnu. Vilja ekki byggja inn á við, vilja ekki „gettó“ í Grafarvog, vilja ekki fleira fólk í hverfið, vilja ekki stærri og sterkari Grafarvog.
Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja
Það jákvæða við málþófið um leiðréttingu veiðigjalda er að skyndilega er þingmönnum Sjálfstæðis- Mið- og Framsóknarflokksins orðið mjög umhugað um brothættar byggðir. Það er engu líkara en miskunnsami Samherjinn hafi vaknað í þeim öllum sem vildi gera að sárum þorpanna. Nú vaða þeir á súðum um samfélagsleg áhrif og ábyrgð útvegsins á hinar dreifðu byggðir, í umræðu um leiðréttingu veiðigjalda.
Menntastefna 2030
Ég legg stoltur fram aðra aðgerðaáætlun Menntastefnu 2030 sem verður vegvísir fyrir menntaumbætur í öllu menntakerfinu næstu árin. Áætlunin er unnin í víðtæku samráði og markmið hennar er eitt og aðeins eitt, að ná betri árangri.
Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands
Ég þakka innilega fyrir það traust sem þið hafið sýnt mér um árabil með því að bera undir mig ýmsa texta í nafni eins af fáum (3) höfuðsöfnum Íslands. Það hefur verið ómetanlegur heiður og honum mun ég ei gleyma svo lengi eða skammt sem ég lifi.
Ferðamannaþorpin - Náttúruvá
Mörgum náttúruperlum landsins er ógnað af fjársterkum aðilum sem leitast eftir skjótfengnum gróða á þeim ferðamannastraumi sem herjar á landið. Margar skipulagstillögur sem fela í sér byggingu hótela, smáhýsa, veitingahúsa, baðlóna sem og verslana hafa verið settar fram en þetta eru í raun ferðamannaþorp.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun
Í frumvarpi til laga um lagareldi frá 2024, sem náði ekki fram að ganga á sínum tíma, var lagt til að Eyjafjörður og Skjálfandi yrðu meðal þeirra friðunasvæða við strendur Íslands þar sem laxeldi í sjókvíum er óheimilt.
Laxaharmleikur
Þann 30. júní 2025 bárust slæmar fréttir frá Hafrannsóknastofnun varðandi verndun íslenskra laxastofna. Hér vísa ég til viðtals sem RÚV tók við Guðna Guðbergsson, sviðsstjóra hjá Hafrannsóknastofnun, varðandi nýtt áhættumat; mat sem ætlað er að stemma stigu við erfðablöndun vegna eldis á norskum laxi í sjókvíum við Ísland.
