Fæðuöryggi í Afríku 2. september 2005 00:01 Í síðustu viku hitti ég Sueba, tuttugu og þriggja ára gamla konu í Zinder sem er bær í einu helsta landbúnaðarhéraði Níger. Hún hafði gengið meira en áttatíu kílómetra með Zulayden, tveggja ára dóttur sína í fanginu, til að fá mat frá neyðaraðstoð. Sueba hafði þegar misst tvö börn úr hungri og barnið hennar vó nú aðeins 60 prósent af því sem tveggja ára barn á að gera. Hún sagðist óttast að litla stúlkan hennar myndi ekki hafa það af, eða í besta lagi myndi hún þurfa að líða hungur og skort alla ævi, rétt eins og móðirin. Með augnaráði sem ég gleymi aldrei, grátbað hún leiðtoga heimsins um að svara ákalli um hjálp ekki aðeins í dag heldur næstu mánuði og ár. Þjóð og ríkisstjórn Níger hafa orðið fyrir hverju áfallinu af öðru, þar á meðal hungursneyð, viðvarandi þurrki, stækkun eyðimarka, engisprettufaraldri og hruni svæðisbundinna markaða. Ríkisstjórnin og borgaralegt samfélag hafa tekið höndum saman um að koma neyðaraðstoð til nauðstaddra, sérstaklega barna. Ég sá hrikalegar þjáningar í Níger en ég sá einnig merki um að landið geti rétt úr kútnum. Við þurfum öll að læra af þessari reynslu. Seint og um síðir brást heimurinn við þjáningum Níger. En sagan gæti endurtekið sig í ríkjunum á jaðri Sahara, þar sem tuttugu milljónir manna búa í suður-Súdan, Eþíópíu, Erítreu, Sómalíu og suður-Afríku. Ef ríki heimsins grípa í taumana tímanlega, er hægt að koma í veg fyrir það. Þriðji hver Afríkubúi þjáist af vannæringu, samkvæmt Matvælaáætlun Sameinuðu þjóðanna. Á hverju ári deyja hundruð þúsunda afrískra barna af fullkomnlega viðráðanlegum orsökum, flest tengd vannæringu og hungri sem draga úr viðnámsþrótti líkamans. Vandinn er jafnt af náttúrulegum toga sem og af manna völdum. Á þessum slóðum hafa umhverfisspjöll og útbreiðsla eyðimarka rænt íbúana ræktanlegu landi og drykkjarvatni og aukið hættuna á matarskorti. Óhagstæð þróun svæðisbundinna markaða hefur takmarkað aðgang margra fátækra heimila að matvælum. Þegar engisprettufaraldur fylgdi í kjölfar þurrka, dropinn sem fyllti mælinn á þessu viðkvæma, fátæka landsvæði. Hungur fylgir fátækt. Það er engin tilviljun að hungurbeltið í dag fylgir vesturhluta svokallaðs Sahel-svæðis á jaðri Sahara, eins fátækasta og minnst þróaða hluta heimsins. Afleiðingin er ekki bara hungur. Hungrinu fylgir fólksflótti, félagslegur óstöðugleiki, þrálátir sjúkdómar og vopnuð átök. Við verðum að tryggja matvælaöryggi á fyrstu stigum, áður en þjáningarnar magnast og kostnaður við að koma nauðstöddum til aðstoðar margfaldast. Það er engin töfralausn til að uppræta hungrið og engin ein aðgerð dugar ein og sér. En það er margt sem hægt er að gera. Í fyrsta lagi að bæta viðvörunarkerfi. Í sumum tilfellum mistókst Alþjóðasamfélaginu að greina á milli hversdagslegs vanda í landi þar sem það er ævinlega hörð barátta að fæða íbúana - og þess neyðarástands sem í raun var orðið. Sumar aðgerðir sem á eftir fylgdu voru ekki í samræmi við þá miklu neyð sem við var að glíma. Í öðru lagi verður að tryggja nægilegt fé til þess að ríkisstjórnir, Sameinuðu þjóðirnar og óháð félagasamtök geti gripið til fullnægjandi undirbúningsaðgerða og flutt starfslið á meiri hraða en nú er. Eitt lykilatriði tilllagna sem ég hef lagt fyrir Alheimsleiðtogafundinn í næsta mánuði er að tífalda Neyðarsjóð Sameinuðu þjóðanna í því skyni að SÞ geti snöggræst neyðaraðstoð þegar þörf krefur. Í þriðja lagi þarf að leggja meiri áherslu á forvarnir. Skuldauppgjöf, aukin aðstoð og hagstæðari viðskiptakjör í þágu hinna fátæku til að efla innlendan landbúnað. Ef notkun áveitna í landbúnaði eykst, yrðu landsmenn minna háðir óreglulegri úrkomu og þar með gæti matvælaframleiðsla aukist. Almennt séð er nauðsynlegt að nýta vísindi og reynslu Asíubúa og fleiri til þess að koma af stað grænni byltingu í Afríku. Forvarnir eru alltaf ódýrari en lækning. En þegar of seint er að beita forvörnum, vegna þess að neyðarástand hefur skapast má ekki fórna lífsnauðsynlegri neyðaraðstoð á altari framtíðarlausna. Fólk á að vera í fyrirrúmi - ekki stefnumál. Í fjórða lagi þarf að efla það starf og þau samtök sem þegar eru til staðar. Efnahagsbandalag Vestur-Afríku ríkja (ECOWAS) hefur í sífellt auknum mæli verið í stakk búið til að takast á við mannúðarvanda þessa heimshluta og ógn við frið og öryggi. Hinn nýji Félagsskapur um þróun Afríku (New Partnership for Africa’s Development (NEPAD)) er sífellt mikilvægari rammi um þróunarsamvinnu á milli Afríkuríkja annars vegar og ýmist annara ríkja tvíhliða eða fjölþjóðasamtaka. Þessi samtök verðskulda alþjóðlega aðstoð. Í fimmta lagi verðum við að líta í eigin barm í stað þess að leita sökuldólga. Allir sem hlut eiga að máli - ríkisstjórnir á þessu svæði, veitendur aðstoðar, alþjóðlegar fjármálastofnanir og hjálparsamtök - bera ábyrgð á ástandinu. Öll okkar, hvert á sinn hátt, brugðumst of seint við, vorum of sein að skilja hvað var á seyði, koma fólki á staðinn og útvega nægilega aðstoð. Sameiginleg áskorun á okkur öll er að lina ónauðsynlegar þjáningar, auka viðbragðsflýti og efla staðbundna viðbragðsferla til að skapa fullnægjandi, heildstæða aðferð til að tryggja fæðuöryggi. Afríka getur ekki þróast, komist í álnir eða verið raunverulega frjáls á tómum maga. Sueba, Zulayden og milljónir annara Afríkubúa munu aldrei þekkja í raun ef fátækt grefur undanleg mannlegri reisn þeirra. Í nafni þeirra og komandi kynslóða, verðum við að finna leið til þess að brjóta á bak aftur afrísku hungurvofuna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Í síðustu viku hitti ég Sueba, tuttugu og þriggja ára gamla konu í Zinder sem er bær í einu helsta landbúnaðarhéraði Níger. Hún hafði gengið meira en áttatíu kílómetra með Zulayden, tveggja ára dóttur sína í fanginu, til að fá mat frá neyðaraðstoð. Sueba hafði þegar misst tvö börn úr hungri og barnið hennar vó nú aðeins 60 prósent af því sem tveggja ára barn á að gera. Hún sagðist óttast að litla stúlkan hennar myndi ekki hafa það af, eða í besta lagi myndi hún þurfa að líða hungur og skort alla ævi, rétt eins og móðirin. Með augnaráði sem ég gleymi aldrei, grátbað hún leiðtoga heimsins um að svara ákalli um hjálp ekki aðeins í dag heldur næstu mánuði og ár. Þjóð og ríkisstjórn Níger hafa orðið fyrir hverju áfallinu af öðru, þar á meðal hungursneyð, viðvarandi þurrki, stækkun eyðimarka, engisprettufaraldri og hruni svæðisbundinna markaða. Ríkisstjórnin og borgaralegt samfélag hafa tekið höndum saman um að koma neyðaraðstoð til nauðstaddra, sérstaklega barna. Ég sá hrikalegar þjáningar í Níger en ég sá einnig merki um að landið geti rétt úr kútnum. Við þurfum öll að læra af þessari reynslu. Seint og um síðir brást heimurinn við þjáningum Níger. En sagan gæti endurtekið sig í ríkjunum á jaðri Sahara, þar sem tuttugu milljónir manna búa í suður-Súdan, Eþíópíu, Erítreu, Sómalíu og suður-Afríku. Ef ríki heimsins grípa í taumana tímanlega, er hægt að koma í veg fyrir það. Þriðji hver Afríkubúi þjáist af vannæringu, samkvæmt Matvælaáætlun Sameinuðu þjóðanna. Á hverju ári deyja hundruð þúsunda afrískra barna af fullkomnlega viðráðanlegum orsökum, flest tengd vannæringu og hungri sem draga úr viðnámsþrótti líkamans. Vandinn er jafnt af náttúrulegum toga sem og af manna völdum. Á þessum slóðum hafa umhverfisspjöll og útbreiðsla eyðimarka rænt íbúana ræktanlegu landi og drykkjarvatni og aukið hættuna á matarskorti. Óhagstæð þróun svæðisbundinna markaða hefur takmarkað aðgang margra fátækra heimila að matvælum. Þegar engisprettufaraldur fylgdi í kjölfar þurrka, dropinn sem fyllti mælinn á þessu viðkvæma, fátæka landsvæði. Hungur fylgir fátækt. Það er engin tilviljun að hungurbeltið í dag fylgir vesturhluta svokallaðs Sahel-svæðis á jaðri Sahara, eins fátækasta og minnst þróaða hluta heimsins. Afleiðingin er ekki bara hungur. Hungrinu fylgir fólksflótti, félagslegur óstöðugleiki, þrálátir sjúkdómar og vopnuð átök. Við verðum að tryggja matvælaöryggi á fyrstu stigum, áður en þjáningarnar magnast og kostnaður við að koma nauðstöddum til aðstoðar margfaldast. Það er engin töfralausn til að uppræta hungrið og engin ein aðgerð dugar ein og sér. En það er margt sem hægt er að gera. Í fyrsta lagi að bæta viðvörunarkerfi. Í sumum tilfellum mistókst Alþjóðasamfélaginu að greina á milli hversdagslegs vanda í landi þar sem það er ævinlega hörð barátta að fæða íbúana - og þess neyðarástands sem í raun var orðið. Sumar aðgerðir sem á eftir fylgdu voru ekki í samræmi við þá miklu neyð sem við var að glíma. Í öðru lagi verður að tryggja nægilegt fé til þess að ríkisstjórnir, Sameinuðu þjóðirnar og óháð félagasamtök geti gripið til fullnægjandi undirbúningsaðgerða og flutt starfslið á meiri hraða en nú er. Eitt lykilatriði tilllagna sem ég hef lagt fyrir Alheimsleiðtogafundinn í næsta mánuði er að tífalda Neyðarsjóð Sameinuðu þjóðanna í því skyni að SÞ geti snöggræst neyðaraðstoð þegar þörf krefur. Í þriðja lagi þarf að leggja meiri áherslu á forvarnir. Skuldauppgjöf, aukin aðstoð og hagstæðari viðskiptakjör í þágu hinna fátæku til að efla innlendan landbúnað. Ef notkun áveitna í landbúnaði eykst, yrðu landsmenn minna háðir óreglulegri úrkomu og þar með gæti matvælaframleiðsla aukist. Almennt séð er nauðsynlegt að nýta vísindi og reynslu Asíubúa og fleiri til þess að koma af stað grænni byltingu í Afríku. Forvarnir eru alltaf ódýrari en lækning. En þegar of seint er að beita forvörnum, vegna þess að neyðarástand hefur skapast má ekki fórna lífsnauðsynlegri neyðaraðstoð á altari framtíðarlausna. Fólk á að vera í fyrirrúmi - ekki stefnumál. Í fjórða lagi þarf að efla það starf og þau samtök sem þegar eru til staðar. Efnahagsbandalag Vestur-Afríku ríkja (ECOWAS) hefur í sífellt auknum mæli verið í stakk búið til að takast á við mannúðarvanda þessa heimshluta og ógn við frið og öryggi. Hinn nýji Félagsskapur um þróun Afríku (New Partnership for Africa’s Development (NEPAD)) er sífellt mikilvægari rammi um þróunarsamvinnu á milli Afríkuríkja annars vegar og ýmist annara ríkja tvíhliða eða fjölþjóðasamtaka. Þessi samtök verðskulda alþjóðlega aðstoð. Í fimmta lagi verðum við að líta í eigin barm í stað þess að leita sökuldólga. Allir sem hlut eiga að máli - ríkisstjórnir á þessu svæði, veitendur aðstoðar, alþjóðlegar fjármálastofnanir og hjálparsamtök - bera ábyrgð á ástandinu. Öll okkar, hvert á sinn hátt, brugðumst of seint við, vorum of sein að skilja hvað var á seyði, koma fólki á staðinn og útvega nægilega aðstoð. Sameiginleg áskorun á okkur öll er að lina ónauðsynlegar þjáningar, auka viðbragðsflýti og efla staðbundna viðbragðsferla til að skapa fullnægjandi, heildstæða aðferð til að tryggja fæðuöryggi. Afríka getur ekki þróast, komist í álnir eða verið raunverulega frjáls á tómum maga. Sueba, Zulayden og milljónir annara Afríkubúa munu aldrei þekkja í raun ef fátækt grefur undanleg mannlegri reisn þeirra. Í nafni þeirra og komandi kynslóða, verðum við að finna leið til þess að brjóta á bak aftur afrísku hungurvofuna.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun