Stofnun sem hlúir að menningararfinum 28. september 2006 00:00 Forstöðumaðurinn Vésteinn Ólason lauk mag. art. prófi í íslenskum fræðum frá heimspekideild Háskóla Íslands 1968 og varð doktor frá heimspekideild Háskóla Íslands 1983. Hann hefur verið prófessor í íslenskum bókmenntum við Háskóla Íslands síðan 1991 eftir störf víða erlendis. Vésteinn er afkastamikill fræðimaður og auk nokkurra bóka liggur eftir hann mikill fjöldi greina í tímaritum bæði hér heima og erlendis. Vísir/anton Það er Íslendingum kannski ekki efst í huga frá degi til dags að hópur fræðimanna vinnur frá morgni til kvölds við að hlúa að menningararfi þjóðarinnar. Til þessa hefur mikilvægur hluti af því starfi farið fram innan fimm ólíkra en tengdra stofnana í íslenskum fræðum, sem nú hafa verið sameinaðar til nýrrar sóknar. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum er ný háskólastofnun byggð á gömlum merg. Hún er samansett úr Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, Íslenskri málstöð, Orðabók háskólans, Stofnun Sigurðar Nordal og Örnefnastofnun Íslands. Dr. Vésteinn Ólason er forstöðumaður hennar en hann hefur veitt Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi forstöðu frá árinu 1999 auk þess að vera afkastamikill fræðimaður á sínu sviði. Fjársjóðir íslenskrar þjóðarStofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum sækir styrk sinn í þrjá ólíka fjársjóði, segir Vésteinn. „Í fyrsta lagi eru það söfnin; handritasafn, hljóðritasafn, orðasöfn og örnefnasafn. Þetta er ekki fjársjóður sem við eigum heldur höfum við hann til varðveislu, því að menningarverðmæti eru í raun eign mannkynsins alls sem við Íslendingar varðveitum." Í öðru lagi segir Vésteinn að starfsfólk stofnunarinnar sé fjársjóður í sjálfu sér, því þar liggur fjölbreytileg sérfræðiþekking og reynsla. Þar kemur saman mikil þekking á sviði sögu og menningarsögu, handritafræði, bókmenntasögu og á vissum tegundum málvísinda, einkanlega því sem tengist orðfræði, orðum og nöfnum, en í raun öllum þáttum málvísinda. Í þriðja lagi felst fjársjóðurinn í velvild og viðurkenningu íslensks samfélags og alþjóðasamfélagsins að mati Vésteins. „Þessi viðurkenning hefur náðst með starfinu í heild í tengslum við þau söfn sem við varðveitum, með útgáfum og kynningum hér og erlendis. Undir einu þakiSamþykkt hefur verið á alþingi að byggja yfir starfsemina en í dag er hún dreifð á fimm staði og af því er óhagræði. „Sumir spurðu þegar þessi vinna var í gangi hvort ekki væri betra að bíða og byggja fyrst hús yfir stofnunina. Það má vera að það hefði verið æskilegt en ég held þó að í því felist styrkur, þegar farið verður að hanna og byggja húsið, að frá upphafi komi til heildarsýn. Fyrst í stað verður samstarf okkar erfiðara en það gefur okkur kost á því að móta heildstæða hugmynd um nýtt hús með samstarfi okkar og annarra sem hlut eiga að máli." Eitt af mikilvægustu verkefnum nú í upphafi verður að efla samstarf við þá sem sinna íslenskum fræðum í Háskóla Íslands. Kennslan þar og rannsóknir kennaranna er mikilvæg undirstaða undir öllu starfi á þessu sviði. Með sameiningunni vonast Vésteinn eftir því að rannsókna- og þjónustustustarf stofnunarinnar eflist og verði sýnilegra almenningi. Hann veit að það tekur tíma og þolinmæði þarf til að styrkja starfsemina. „Ég sé til dæmis fyrir mér að í nýrri byggingu verði betri sýningaraðstaða. Við höfum fallega sýningaraðstöðu í Þjóðmenningarhúsinu en við gerum ráð fyrir að í nýju húsi verði aðstaða fyrir varanlega sýningu en einnig breytilegar sýningar með möguleikum til fjölbreytni." Netið er næsta skrefVésteinn nefnir að efld kynning í gegnum netið verði meðal nýjunga á dagskrá nýrrar stofnunar. Eins og er hafa allar stofnanirnar sína heimasíðu sem veitir aðgang að stórum gagnasöfnum. „Með því að tengja þetta allt saman í eina gátt er ég viss um að við getum náð miklum árangri hér á Íslandi en líka erlendis með því að kynna efni okkar og starfsemi á þennan hátt", segir Vésteinn. „Við vonum að stofnunin geti aukið áhuga á íslenskri tungu og fræðum almennt. Menningarefni hvers konar á í sífellt meiri samkeppni og því þarf stöðugt að finna nýjar leiðir til að halda í horfinu. Við viljum að þessi gamli stofn sé í lifandi víxlverkun við það sem er nýtt og skapandi í menningunni og gjarnan undir erlendum áhrifum, því íslensk menning hefur alltaf þrifist í samspili erlendra áhrifa og innlends hugvits og hugmyndaflugs, og við viljum leggja okkar af mörkum til þess." Vésteinn vill minna þjóðina á að það er hún sem á þá fjársjóði sem stofnunin varðveitir og að hún hafi alltaf aðgang að þeim. „Stundum munum við kannski ekki nægilega vel eftir því að láta vita af okkur en við viljum að fólk viti að það er þjóðin sem á þessa stofnun." Handritasafn Árna Magnússonar Mest lesið Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Innlent Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér Innlent Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ Innlent „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Innlent Ísraelsher stöðvaði aðra skútu með vistum Erlent Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Innlent Hvalfjarðargöng opin á ný Innlent Líkamsárás í farþegaskipi Innlent Fleiri fréttir Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Komst ekki heim frá Íran fyrr en mánuði eftir árásirnar Segir eðlilegast að strandveiðiheimildir verði fyrir utan alla potta Reyndist fjölmennt matarboð „þar sem gleðin var við völd“ Skógasafn vill Gunnfaxa en beðið svara eigenda Áfram gýs úr einum gíg „Það nægir ekki ESB að rústa eigin iðnaðarframleiðslu“ Vill bjóða borgarstjóra í vöfflukaffi eftir deilurnar Ósammála Náttúrufræðistofnun og segja veiðar á lunda forsvaranlegar Eldri borgarar í Vogum leiddu knattspyrnumenn inn á völlinn ESB leggur til tolla á Ísland: „Þetta er bara tillaga sem er á borðinu“ Uppsagnir sjómanna í Grindavík: „Hvenær er nóg, nóg?“ Vilja innlima Vesturbakkann og deilu um göngustíg lýkur með vöfflum Handtekinn vegna ólöglegs vopnaburðar Bilun í flugstjórn olli um tveggja tíma seinkun Mikið viðbragð vegna umferðarslyss Keyrt á íslenska stráka á Ólympíuhátíð Sjá meira
Það er Íslendingum kannski ekki efst í huga frá degi til dags að hópur fræðimanna vinnur frá morgni til kvölds við að hlúa að menningararfi þjóðarinnar. Til þessa hefur mikilvægur hluti af því starfi farið fram innan fimm ólíkra en tengdra stofnana í íslenskum fræðum, sem nú hafa verið sameinaðar til nýrrar sóknar. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum er ný háskólastofnun byggð á gömlum merg. Hún er samansett úr Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, Íslenskri málstöð, Orðabók háskólans, Stofnun Sigurðar Nordal og Örnefnastofnun Íslands. Dr. Vésteinn Ólason er forstöðumaður hennar en hann hefur veitt Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi forstöðu frá árinu 1999 auk þess að vera afkastamikill fræðimaður á sínu sviði. Fjársjóðir íslenskrar þjóðarStofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum sækir styrk sinn í þrjá ólíka fjársjóði, segir Vésteinn. „Í fyrsta lagi eru það söfnin; handritasafn, hljóðritasafn, orðasöfn og örnefnasafn. Þetta er ekki fjársjóður sem við eigum heldur höfum við hann til varðveislu, því að menningarverðmæti eru í raun eign mannkynsins alls sem við Íslendingar varðveitum." Í öðru lagi segir Vésteinn að starfsfólk stofnunarinnar sé fjársjóður í sjálfu sér, því þar liggur fjölbreytileg sérfræðiþekking og reynsla. Þar kemur saman mikil þekking á sviði sögu og menningarsögu, handritafræði, bókmenntasögu og á vissum tegundum málvísinda, einkanlega því sem tengist orðfræði, orðum og nöfnum, en í raun öllum þáttum málvísinda. Í þriðja lagi felst fjársjóðurinn í velvild og viðurkenningu íslensks samfélags og alþjóðasamfélagsins að mati Vésteins. „Þessi viðurkenning hefur náðst með starfinu í heild í tengslum við þau söfn sem við varðveitum, með útgáfum og kynningum hér og erlendis. Undir einu þakiSamþykkt hefur verið á alþingi að byggja yfir starfsemina en í dag er hún dreifð á fimm staði og af því er óhagræði. „Sumir spurðu þegar þessi vinna var í gangi hvort ekki væri betra að bíða og byggja fyrst hús yfir stofnunina. Það má vera að það hefði verið æskilegt en ég held þó að í því felist styrkur, þegar farið verður að hanna og byggja húsið, að frá upphafi komi til heildarsýn. Fyrst í stað verður samstarf okkar erfiðara en það gefur okkur kost á því að móta heildstæða hugmynd um nýtt hús með samstarfi okkar og annarra sem hlut eiga að máli." Eitt af mikilvægustu verkefnum nú í upphafi verður að efla samstarf við þá sem sinna íslenskum fræðum í Háskóla Íslands. Kennslan þar og rannsóknir kennaranna er mikilvæg undirstaða undir öllu starfi á þessu sviði. Með sameiningunni vonast Vésteinn eftir því að rannsókna- og þjónustustustarf stofnunarinnar eflist og verði sýnilegra almenningi. Hann veit að það tekur tíma og þolinmæði þarf til að styrkja starfsemina. „Ég sé til dæmis fyrir mér að í nýrri byggingu verði betri sýningaraðstaða. Við höfum fallega sýningaraðstöðu í Þjóðmenningarhúsinu en við gerum ráð fyrir að í nýju húsi verði aðstaða fyrir varanlega sýningu en einnig breytilegar sýningar með möguleikum til fjölbreytni." Netið er næsta skrefVésteinn nefnir að efld kynning í gegnum netið verði meðal nýjunga á dagskrá nýrrar stofnunar. Eins og er hafa allar stofnanirnar sína heimasíðu sem veitir aðgang að stórum gagnasöfnum. „Með því að tengja þetta allt saman í eina gátt er ég viss um að við getum náð miklum árangri hér á Íslandi en líka erlendis með því að kynna efni okkar og starfsemi á þennan hátt", segir Vésteinn. „Við vonum að stofnunin geti aukið áhuga á íslenskri tungu og fræðum almennt. Menningarefni hvers konar á í sífellt meiri samkeppni og því þarf stöðugt að finna nýjar leiðir til að halda í horfinu. Við viljum að þessi gamli stofn sé í lifandi víxlverkun við það sem er nýtt og skapandi í menningunni og gjarnan undir erlendum áhrifum, því íslensk menning hefur alltaf þrifist í samspili erlendra áhrifa og innlends hugvits og hugmyndaflugs, og við viljum leggja okkar af mörkum til þess." Vésteinn vill minna þjóðina á að það er hún sem á þá fjársjóði sem stofnunin varðveitir og að hún hafi alltaf aðgang að þeim. „Stundum munum við kannski ekki nægilega vel eftir því að láta vita af okkur en við viljum að fólk viti að það er þjóðin sem á þessa stofnun."
Handritasafn Árna Magnússonar Mest lesið Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Innlent Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér Innlent Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ Innlent „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Innlent Ísraelsher stöðvaði aðra skútu með vistum Erlent Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Innlent Hvalfjarðargöng opin á ný Innlent Líkamsárás í farþegaskipi Innlent Fleiri fréttir Merkúr Máni sótti brons á Ólympíuleikunum í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Komst ekki heim frá Íran fyrr en mánuði eftir árásirnar Segir eðlilegast að strandveiðiheimildir verði fyrir utan alla potta Reyndist fjölmennt matarboð „þar sem gleðin var við völd“ Skógasafn vill Gunnfaxa en beðið svara eigenda Áfram gýs úr einum gíg „Það nægir ekki ESB að rústa eigin iðnaðarframleiðslu“ Vill bjóða borgarstjóra í vöfflukaffi eftir deilurnar Ósammála Náttúrufræðistofnun og segja veiðar á lunda forsvaranlegar Eldri borgarar í Vogum leiddu knattspyrnumenn inn á völlinn ESB leggur til tolla á Ísland: „Þetta er bara tillaga sem er á borðinu“ Uppsagnir sjómanna í Grindavík: „Hvenær er nóg, nóg?“ Vilja innlima Vesturbakkann og deilu um göngustíg lýkur með vöfflum Handtekinn vegna ólöglegs vopnaburðar Bilun í flugstjórn olli um tveggja tíma seinkun Mikið viðbragð vegna umferðarslyss Keyrt á íslenska stráka á Ólympíuhátíð Sjá meira