Þórhildur Þorleifsdóttir: Úr viðjum vanans 29. apríl 2010 09:01 Fjármálaráðuneytið tilkynnti nýlega um skipan starfshóps um breytingar á skattakerfinu. Hæstvirtur fjármálaráðherra er ábyrgur fyrir skipan hópsins þótt tilnefningaraðilar eigi líka hlut að máli. Í tilkynningunni mátti sjá svart á hvítu að hópurinn var skipaður fimm körlum og einni konu. Margir trúðu vart sínum eigin augum. Þetta er náttúrulega alvarlegt brot á lögum nr. 10/2008 auk þess að vera í hróplegu ósamræmi við nýleg lög um jöfn kynjahlutföll í stjórnum og ráðum. Það má vel vera að þessi gjörð fjármálaráðherra verði ómerkt og hann iðrist, bæti ráð sitt og ákveði að fara að íslenskum lögum og hefur kannski þegar gert það. En þrátt fyrir allt er þetta lögbrot fjármálaráðherrans ekki aðalatriði málsins, né heldur að þessi skipan skuli ganga átölulaust fyrir sig í gegnum alla stjórnsýsluna, allt til ráðherra. Aðalatriðið, og í raun mergurinn málsins, er að þessi gjörð lýsir hugarheimi þeirra sem hlut áttu að máli. Hugarheimi sem bundinn er í viðjum vanans og hefðbundinnar menningar og er í raun allsráðandi. Vís maður sagði: "Góð meining enga gjörir stoð." Orðum verða að fylgja athafnir.HugmyndaheimurNú fer í hönd tími uppgjörs og endurskoðunar. Þar fer lítið fyrir umræðu eða skoðun á undirstöðum hugmyndaheimsins sjálfs. Það á að lappa upp á, en ekki að takast á við grundvöll hugmyndanna sem byggt var á og urðu okkur að falli. Til að orða það umbúðalaust. Karlveldið sjálft. Birtist það okkur ekki grímulaust í hruninu? Flest virðist hníga í þá átt að það ætli að standa af sér sviptingarnar og sé tekið til við það á fullu að hreiðra um sig á nýjan leik. Lofar bara bót og betrun og ætlar að bæta siðferðið og haga sér skár. Herða aðeins leikreglurnar, setja strangari lög - og fara eftir þeim! Alt er þetta gott og blessað - en snertir ekki undirstöðurnar, sjálfan hugmyndaheiminn.Ríkjandi hugmyndir alls staðar í heiminum eru byggðar á karlveldi, sem vissulega tekur á sig ýmsar birtingarmyndir og má þar nefna mismunandi hugmyndir um skiptingu gæða jarðarinnar. En það hefur staðið meira af sér en hrun einnar smáþjóðar. Trúarbrögð, hagfræðikenningar, lýðræðis- og mannréttindahugmyndir hafa ekki haggað því mikið. Aðeins mýkt ásýnd þess. En ruglum ekki saman karlveldi, sem er hugmyndaheimur - menning, og einstaklingum. Þetta snýst ekki um "vonda karla" og "góðar konur". Konur aðhyllast líka hugmyndir karlveldisins, enda aldar upp í þeirri menningu, líkt og karlmenn. Nei, þetta snýst um hugmyndir - ekki einstaklinga.Að sigra eða tapaEn gleymum því ekki að hugmyndir karlveldisins grundvallast á fornri og nýrri hernaðarhyggju, landvinningum og yfirráðum yfir auðlindum og mannauði. Obbi karlmanna er alinn upp til að fara út á völlinn og þar gildir sá einfaldi sannleiki að sigra eða tapa, að drepa eða vera drepinn. Þetta gegnsýrir hugmyndir karla sem ráða heiminum - hugarfar hernaðar. Hvað kemur þetta nú okkur á Íslandi við eða skipan eins starfshóps. Er ekki full langt seilst kann einhver að spyrja. Ekki held ég það. Íslendingar eru ekki einir í heiminum og hafa ekki mótað þá hugmyndafræði sem þeir lúta. En þeir eru svo sannarlega afsprengi hennar eins og dæmin sanna. Hér er ekki verið að gera fjármálaráðherra eða stjórnsýsluna að blórabögglum. Hann, stjórnsýslan og kannski þjóðin öll er afsprengi hugmyndafræði sem er svo samofin menningu okkar að við veitum henni ekki athygli og lítum kannski á eins og náttúruafl. Voru fjármálamennirnir ekki alveg í stíl hernaðarhyggjunar. Óðu út á vígvöllinn - auðvitað til að sigra, eins og allir ætla sér á þeim velli, en höfðu ekki erindi sem erfiði og töpuðu. Fáir efuðust um erindi þeirra og hefðu líklega aldrei agnúast út í það, ef þeir hefðu ekki tapað. Sigurvegarar eru hylltir. Það er ekki nema þeir tapi sem óánægjan brýst út.Smáþjóð í sjálfsskoðunEn óánægjan virðist ekki ætla að leiða til þess að kafa nógu djúpt, skoða nógu vel og spyrja grundvallarspurninga. Við virðumst ætla að láta nægja að lappa upp á, laga þetta og hitt, þar á meðal stjórnarskrána, en skirrast við að ráðast að grundvellinum sjálfum. Hugmyndaheiminum. Fyrir hrun var um fátt talað meir en peninga og hvað við ættum mikið af þeim og sífellt meira. Eftir hrun er um fátt talað meir en peninga, en nú hvað við eigum lítið af þeim. Þessi umræða er svo krydduð kröfum um bætt siðferði og betri reglur. Allt gott um það. En karlveldið blívur og hugmyndaheimurinn er sá sami.Heilt samfélag hrundi og er ein rjúkandi rúst - ekki bara efnahagslega heldur menningar- og hugmyndafræðilega. Það gerist sem betur fer ekki oft í lífi hverrar þjóðar. Því þá ekki að nota þetta einstaka tækifæri til að skyggnast raunverulega í líf okkar og menningu. Draga okkur sjálf upp á hárinu og snúa innhverfunni út. Horfast svo í augu við það sem við finnum og sjáum. Smáþjóð veltir ekki elsta og áhrifaríkasta valdakerfi sögunnar, en við getum horfst í augu við það og tekist á við það. Til þess þarf umræðu og miskunnarlausa sjálfskoðun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson Skoðun Halldór 31.05.2025 Halldór Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Fjármálaráðuneytið tilkynnti nýlega um skipan starfshóps um breytingar á skattakerfinu. Hæstvirtur fjármálaráðherra er ábyrgur fyrir skipan hópsins þótt tilnefningaraðilar eigi líka hlut að máli. Í tilkynningunni mátti sjá svart á hvítu að hópurinn var skipaður fimm körlum og einni konu. Margir trúðu vart sínum eigin augum. Þetta er náttúrulega alvarlegt brot á lögum nr. 10/2008 auk þess að vera í hróplegu ósamræmi við nýleg lög um jöfn kynjahlutföll í stjórnum og ráðum. Það má vel vera að þessi gjörð fjármálaráðherra verði ómerkt og hann iðrist, bæti ráð sitt og ákveði að fara að íslenskum lögum og hefur kannski þegar gert það. En þrátt fyrir allt er þetta lögbrot fjármálaráðherrans ekki aðalatriði málsins, né heldur að þessi skipan skuli ganga átölulaust fyrir sig í gegnum alla stjórnsýsluna, allt til ráðherra. Aðalatriðið, og í raun mergurinn málsins, er að þessi gjörð lýsir hugarheimi þeirra sem hlut áttu að máli. Hugarheimi sem bundinn er í viðjum vanans og hefðbundinnar menningar og er í raun allsráðandi. Vís maður sagði: "Góð meining enga gjörir stoð." Orðum verða að fylgja athafnir.HugmyndaheimurNú fer í hönd tími uppgjörs og endurskoðunar. Þar fer lítið fyrir umræðu eða skoðun á undirstöðum hugmyndaheimsins sjálfs. Það á að lappa upp á, en ekki að takast á við grundvöll hugmyndanna sem byggt var á og urðu okkur að falli. Til að orða það umbúðalaust. Karlveldið sjálft. Birtist það okkur ekki grímulaust í hruninu? Flest virðist hníga í þá átt að það ætli að standa af sér sviptingarnar og sé tekið til við það á fullu að hreiðra um sig á nýjan leik. Lofar bara bót og betrun og ætlar að bæta siðferðið og haga sér skár. Herða aðeins leikreglurnar, setja strangari lög - og fara eftir þeim! Alt er þetta gott og blessað - en snertir ekki undirstöðurnar, sjálfan hugmyndaheiminn.Ríkjandi hugmyndir alls staðar í heiminum eru byggðar á karlveldi, sem vissulega tekur á sig ýmsar birtingarmyndir og má þar nefna mismunandi hugmyndir um skiptingu gæða jarðarinnar. En það hefur staðið meira af sér en hrun einnar smáþjóðar. Trúarbrögð, hagfræðikenningar, lýðræðis- og mannréttindahugmyndir hafa ekki haggað því mikið. Aðeins mýkt ásýnd þess. En ruglum ekki saman karlveldi, sem er hugmyndaheimur - menning, og einstaklingum. Þetta snýst ekki um "vonda karla" og "góðar konur". Konur aðhyllast líka hugmyndir karlveldisins, enda aldar upp í þeirri menningu, líkt og karlmenn. Nei, þetta snýst um hugmyndir - ekki einstaklinga.Að sigra eða tapaEn gleymum því ekki að hugmyndir karlveldisins grundvallast á fornri og nýrri hernaðarhyggju, landvinningum og yfirráðum yfir auðlindum og mannauði. Obbi karlmanna er alinn upp til að fara út á völlinn og þar gildir sá einfaldi sannleiki að sigra eða tapa, að drepa eða vera drepinn. Þetta gegnsýrir hugmyndir karla sem ráða heiminum - hugarfar hernaðar. Hvað kemur þetta nú okkur á Íslandi við eða skipan eins starfshóps. Er ekki full langt seilst kann einhver að spyrja. Ekki held ég það. Íslendingar eru ekki einir í heiminum og hafa ekki mótað þá hugmyndafræði sem þeir lúta. En þeir eru svo sannarlega afsprengi hennar eins og dæmin sanna. Hér er ekki verið að gera fjármálaráðherra eða stjórnsýsluna að blórabögglum. Hann, stjórnsýslan og kannski þjóðin öll er afsprengi hugmyndafræði sem er svo samofin menningu okkar að við veitum henni ekki athygli og lítum kannski á eins og náttúruafl. Voru fjármálamennirnir ekki alveg í stíl hernaðarhyggjunar. Óðu út á vígvöllinn - auðvitað til að sigra, eins og allir ætla sér á þeim velli, en höfðu ekki erindi sem erfiði og töpuðu. Fáir efuðust um erindi þeirra og hefðu líklega aldrei agnúast út í það, ef þeir hefðu ekki tapað. Sigurvegarar eru hylltir. Það er ekki nema þeir tapi sem óánægjan brýst út.Smáþjóð í sjálfsskoðunEn óánægjan virðist ekki ætla að leiða til þess að kafa nógu djúpt, skoða nógu vel og spyrja grundvallarspurninga. Við virðumst ætla að láta nægja að lappa upp á, laga þetta og hitt, þar á meðal stjórnarskrána, en skirrast við að ráðast að grundvellinum sjálfum. Hugmyndaheiminum. Fyrir hrun var um fátt talað meir en peninga og hvað við ættum mikið af þeim og sífellt meira. Eftir hrun er um fátt talað meir en peninga, en nú hvað við eigum lítið af þeim. Þessi umræða er svo krydduð kröfum um bætt siðferði og betri reglur. Allt gott um það. En karlveldið blívur og hugmyndaheimurinn er sá sami.Heilt samfélag hrundi og er ein rjúkandi rúst - ekki bara efnahagslega heldur menningar- og hugmyndafræðilega. Það gerist sem betur fer ekki oft í lífi hverrar þjóðar. Því þá ekki að nota þetta einstaka tækifæri til að skyggnast raunverulega í líf okkar og menningu. Draga okkur sjálf upp á hárinu og snúa innhverfunni út. Horfast svo í augu við það sem við finnum og sjáum. Smáþjóð veltir ekki elsta og áhrifaríkasta valdakerfi sögunnar, en við getum horfst í augu við það og tekist á við það. Til þess þarf umræðu og miskunnarlausa sjálfskoðun.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun