Er eitthvað að marka stefnuræðu forsætisráðherra? Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar 3. október 2011 07:00 Í kvöld flytur Jóhanna Sigurðardóttir stefnuræðu sína. Flestir muna hvernig ástandið var á Austurvelli við sama tilefni fyrir ári síðan. Í ljósi fjöldamótmæla gat ríkisstjórnin ekki annað en brugðist við. Yfirlýsingar voru gefnar um að tekið yrði mynduglega á skuldum heimilanna. Skipuð var nefnd. Niðurstaðan var ekki almenn leiðrétting skulda heldur að búin yrðu til flókin, sértæk úrræði. Reynslan sýnir að fáir hafa getað nýtt sér úrræðin, þau hafa skilað litlu og að fólki er mismunað eftir því við hvaða banka eða lánastofnun það hefur viðskipti. Hver verða skilaboð forsætisráðherra til þjóðarinnar í kvöld?Það er því miður ekki flókið að spá fyrir um málflutning forsætisráðherra í kvöld. Hún mun tala um hversu hratt og vel hefur gengið að endurreisa íslenskt efnahagslíf og að á Íslandi hafi mælst næstmesti hagvöxtur OECD ríkja á 2. ársfjórðungi 2011. Að auki má búast við endurteknu efni; að ríkisstjórnin hafi lagt grunn að 7.000 störfum sem verði til „á næstu misserum“; að verðbólga hafi lækkað og að slakað hafi verið á heljargreipum verðtryggingarinnar með því að bjóða upp á óverðtryggð lán hjá bönkum og Íbúðalánasjóði; að 150 milljarðar hafi verið afskrifaðir af skuldum heimilanna og að „allir hafi fengið eitthvað“ eins hún orðaði það í Kastljósi. Að lokum er ekki ólíklegt að forsætisráðherra hreyki sér af því að árangur ríkisstjórnarinnar veki nú alþjóðlega athygli. Er eitthvað að marka þetta?Endurreisnin hefur ekki gengið hratt og vel. Þvert á móti hafa gríðarleg tækifæri glatast. Atvinnulífið er enn í frosti eins og jafnvel ASÍ bendir á og ríkisstjórnin hefur á pólitískum forsendum þvælst fyrir hverju atvinnuskapandi málinu á eftir öðru. Listi þeirra erlendu fjárfestingarverkefna sem stefna og aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa fælt frá landinu lengist sífellt. Hagvöxtur á Íslandi er í næstneðsta sæti, (ekki næstefsta) OECD-ríkja þegar litið er á valdatíma ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur. Aðeins evrópska vandræðabarnið Grikkland er verr statt í þeim samanburði, enda hagvöxtur hér neikvæður um 6,7% árið 2009 og aftur neikvæður um 4,0% í fyrra. AGS spáði því í apríl að verðbólga hér á landi yrði um 2,6% á þessu ári. Hún er nú komin í 5,7% og ekki útlit fyrir lækkun, þvert gegn loforðum ríkisstjórnarinnar við síðustu kjarasamningagerð. Það er aðeins eitt margra markmiða sem ríkisstjórnin setti fram þá sem ekki hafa staðist. Forsætisráðherra hefur verið að tala um að grunnur hafi verið lagður að þúsundum starfa sem verði til „á næstu misserum“ síðan hún tók við embætti. Og þótt atvinnuleysi mælist nú „aðeins“ 6,7% hafa þúsundir Íslendinga og erlendra ríkisborgara flutt frá Íslandi vegna atvinnuleysis. Fækkun starfa er því mun meiri en atvinnuleysistölur dagsins í dag segja til um. Endurtekin loforð Jóhönnu Sigurðardóttur um þúsundir starfa á „næstu misserum“ eru því aðeins til marks um að ríkisstjórn hennar hefur mistekist að endurreisa atvinnulífið í landinu. Afnám verðtryggingar? Leiðrétting skulda?Munum líka að fjölgun óverðtryggðra lánakosta hjá bönkum og Íbúðalánasjóði núna er ekki það sama og að afnema verðtryggingu á þeim lánum sem heimilin burðast með nú þegar. Áður en Íbúðalánasjóður getur boðið upp á óverðtryggð útlán þarf sjóðurinn að vinna sig út úr verðtryggingunni. Vinnan er á byrjunarstigi sem þýðir að óverðtryggð fasteignalán eru ekki handan við hornið eins og Jóhanna gefur í skyn. Auk þess verður ekki hægt að bjóða þeim sem þegar hafa tekið verðtryggð lán að breyta þeim í óverðtryggð. Þessi aðgerð tekur því ekki á vandanum sem verðtryggingin veldur íslenskum heimilum. Varðandi afskriftir til heimilanna getur forsætisráðherra ekki talið sér til tekna þá 120 milljarða niðurfærslu sem kom til vegna ólöglegra gengislána. Það héti að skreyta sig með stolnum fjöðrum. Aðeins tæp 2% af skuldum heimilanna hafa verið leiðrétt fyrir tilstilli ríkisstjórnarinnar. Það er staðreyndin um skjaldborgina. Það er hins vegar alveg rétt hjá Jóhönnu að ríkisstjórn hennar hefur sannarlega vakið alþjóðlega athygli. Eftir meira en 100 skattabreytingar og loforð um fleiri, stóryrtar yfirlýsingar ráðherra um þjóðnýtingu fyrirtækja og að gjaldmiðill landsins sé ónýtur er Ísland komið á opinbera lista tryggingafyrirtækja yfir ríki þar sem alþjóðlegir fjárfestar þurfa sérstaklega að óttast pólitíska óvissu. Við þurfum nýja hugsun, nýja áætlunÞað er furðulegt að hugsa til þess að í kvöld mun forsætisráðherra flytja þjóðinni stefnuræðu sem heldur ekki vatni. Spyrja má hvort ekki væri einfaldara fyrir hana að endurflytja ræðuna frá 4. október í fyrra. Fátt hefur breyst síðan þá. Sú staðreynd er til marks um að það er þörf á nýrri hugsun. Einungis þannig má snúa við þeim öfugu hvötum sem hafa verið festir í sessi undanfarin tvö og hálft ár og hefja uppbyggingu raunverulegs velferðarsamfélags. Tími atvinnuuppbyggingar og fjárfestingar þarf að hefjast. Tími skattahækkana og blóðugs niðurskurðar á grunnstoðum samfélagsins, tími Jóhönnu Sigurðardóttur, er liðinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Eflum geðheilsu alla daga Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Getur fólk með gigt látið drauma sína rætast? Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Í kvöld flytur Jóhanna Sigurðardóttir stefnuræðu sína. Flestir muna hvernig ástandið var á Austurvelli við sama tilefni fyrir ári síðan. Í ljósi fjöldamótmæla gat ríkisstjórnin ekki annað en brugðist við. Yfirlýsingar voru gefnar um að tekið yrði mynduglega á skuldum heimilanna. Skipuð var nefnd. Niðurstaðan var ekki almenn leiðrétting skulda heldur að búin yrðu til flókin, sértæk úrræði. Reynslan sýnir að fáir hafa getað nýtt sér úrræðin, þau hafa skilað litlu og að fólki er mismunað eftir því við hvaða banka eða lánastofnun það hefur viðskipti. Hver verða skilaboð forsætisráðherra til þjóðarinnar í kvöld?Það er því miður ekki flókið að spá fyrir um málflutning forsætisráðherra í kvöld. Hún mun tala um hversu hratt og vel hefur gengið að endurreisa íslenskt efnahagslíf og að á Íslandi hafi mælst næstmesti hagvöxtur OECD ríkja á 2. ársfjórðungi 2011. Að auki má búast við endurteknu efni; að ríkisstjórnin hafi lagt grunn að 7.000 störfum sem verði til „á næstu misserum“; að verðbólga hafi lækkað og að slakað hafi verið á heljargreipum verðtryggingarinnar með því að bjóða upp á óverðtryggð lán hjá bönkum og Íbúðalánasjóði; að 150 milljarðar hafi verið afskrifaðir af skuldum heimilanna og að „allir hafi fengið eitthvað“ eins hún orðaði það í Kastljósi. Að lokum er ekki ólíklegt að forsætisráðherra hreyki sér af því að árangur ríkisstjórnarinnar veki nú alþjóðlega athygli. Er eitthvað að marka þetta?Endurreisnin hefur ekki gengið hratt og vel. Þvert á móti hafa gríðarleg tækifæri glatast. Atvinnulífið er enn í frosti eins og jafnvel ASÍ bendir á og ríkisstjórnin hefur á pólitískum forsendum þvælst fyrir hverju atvinnuskapandi málinu á eftir öðru. Listi þeirra erlendu fjárfestingarverkefna sem stefna og aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa fælt frá landinu lengist sífellt. Hagvöxtur á Íslandi er í næstneðsta sæti, (ekki næstefsta) OECD-ríkja þegar litið er á valdatíma ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur. Aðeins evrópska vandræðabarnið Grikkland er verr statt í þeim samanburði, enda hagvöxtur hér neikvæður um 6,7% árið 2009 og aftur neikvæður um 4,0% í fyrra. AGS spáði því í apríl að verðbólga hér á landi yrði um 2,6% á þessu ári. Hún er nú komin í 5,7% og ekki útlit fyrir lækkun, þvert gegn loforðum ríkisstjórnarinnar við síðustu kjarasamningagerð. Það er aðeins eitt margra markmiða sem ríkisstjórnin setti fram þá sem ekki hafa staðist. Forsætisráðherra hefur verið að tala um að grunnur hafi verið lagður að þúsundum starfa sem verði til „á næstu misserum“ síðan hún tók við embætti. Og þótt atvinnuleysi mælist nú „aðeins“ 6,7% hafa þúsundir Íslendinga og erlendra ríkisborgara flutt frá Íslandi vegna atvinnuleysis. Fækkun starfa er því mun meiri en atvinnuleysistölur dagsins í dag segja til um. Endurtekin loforð Jóhönnu Sigurðardóttur um þúsundir starfa á „næstu misserum“ eru því aðeins til marks um að ríkisstjórn hennar hefur mistekist að endurreisa atvinnulífið í landinu. Afnám verðtryggingar? Leiðrétting skulda?Munum líka að fjölgun óverðtryggðra lánakosta hjá bönkum og Íbúðalánasjóði núna er ekki það sama og að afnema verðtryggingu á þeim lánum sem heimilin burðast með nú þegar. Áður en Íbúðalánasjóður getur boðið upp á óverðtryggð útlán þarf sjóðurinn að vinna sig út úr verðtryggingunni. Vinnan er á byrjunarstigi sem þýðir að óverðtryggð fasteignalán eru ekki handan við hornið eins og Jóhanna gefur í skyn. Auk þess verður ekki hægt að bjóða þeim sem þegar hafa tekið verðtryggð lán að breyta þeim í óverðtryggð. Þessi aðgerð tekur því ekki á vandanum sem verðtryggingin veldur íslenskum heimilum. Varðandi afskriftir til heimilanna getur forsætisráðherra ekki talið sér til tekna þá 120 milljarða niðurfærslu sem kom til vegna ólöglegra gengislána. Það héti að skreyta sig með stolnum fjöðrum. Aðeins tæp 2% af skuldum heimilanna hafa verið leiðrétt fyrir tilstilli ríkisstjórnarinnar. Það er staðreyndin um skjaldborgina. Það er hins vegar alveg rétt hjá Jóhönnu að ríkisstjórn hennar hefur sannarlega vakið alþjóðlega athygli. Eftir meira en 100 skattabreytingar og loforð um fleiri, stóryrtar yfirlýsingar ráðherra um þjóðnýtingu fyrirtækja og að gjaldmiðill landsins sé ónýtur er Ísland komið á opinbera lista tryggingafyrirtækja yfir ríki þar sem alþjóðlegir fjárfestar þurfa sérstaklega að óttast pólitíska óvissu. Við þurfum nýja hugsun, nýja áætlunÞað er furðulegt að hugsa til þess að í kvöld mun forsætisráðherra flytja þjóðinni stefnuræðu sem heldur ekki vatni. Spyrja má hvort ekki væri einfaldara fyrir hana að endurflytja ræðuna frá 4. október í fyrra. Fátt hefur breyst síðan þá. Sú staðreynd er til marks um að það er þörf á nýrri hugsun. Einungis þannig má snúa við þeim öfugu hvötum sem hafa verið festir í sessi undanfarin tvö og hálft ár og hefja uppbyggingu raunverulegs velferðarsamfélags. Tími atvinnuuppbyggingar og fjárfestingar þarf að hefjast. Tími skattahækkana og blóðugs niðurskurðar á grunnstoðum samfélagsins, tími Jóhönnu Sigurðardóttur, er liðinn.
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun