Fjórir af fimm fastir á Kleppi

Tuttugu einstaklingar sitja nú fastir á Kleppi eftir að hafa lokið endurhæfingu. Ástæðan er að framhaldsúrræði skortir hjá sveitarfélögunum.

Forsvarsmenn spítalans segja ástandið sérstaklega slæmt í Kópavogi, Hafnarfirði og Árborg, en mikið sé nú um að sjúklingar flytji lögheimili sitt til Reykjavíkur eða Reykjanesbæjar til að komast á biðlista eftir úrræðum. Dæmi séu um að sjúklingar festist á Kleppi í meira en ár eftir að meðferð þeirra ljúki.

Halldór Kolbeinsson, yfirlæknir á Kleppi, segir ástandið alvarlegt og gagnrýnir framgöngu sveitarfélaganna harðlega.

"Niðurstaðan er einfaldlega sú að sveitarfélögin standa mjög illa að málefnum geðfatlaðra og félagsleg úrræði eru af afskaplega skornum skammti," segir hann. Hægt hafi mikið á ferlinu eftir að málaflokkurinn færðist frá ríki yfir á sveitarfélög fyrir tveimur árum.

Fjárhagsstaða margra sjúklinga er þannig að þeir hafa ekki nokkurt efni á útborgun í sína eigin íbúð eða getu til að borga leigu. Þá er mikið um að sjúklingar taki smálán og er það orðið alvarlegt vandamál innan spítalans, þar sem töluvert er um að sjúklingar sem leggist inn séu með miklar smálánaskuldir á bakinu.

Þá missa menn örorkubætur eftir að hafa legið ákveðinn tíma inni á spítala og fara þá yfir á dagpeninga, sem eru um fjörutíu þúsund krónur á mánuði. Algengt er að sjúklingar reyki sígarettur en það gerir að verkum að þeir hafa oft ekki meira en tíu þúsund krónur til ráðstöfunar eftir að hafa keypt tóbak fyrir mánuðinn.

Smálán sliga sjúklinga við innkomuSmálán eru nýtt og aðkallandi vandamál meðal sjúklinga á Kleppi. Halldór og Sylvía sammælast um að það færist í vöxt að fólk komi inn með miklar skuldir og hafi fest í vítahring smálánanna. "Þeir kunna á tölvu, slá inn kennitölu og svo byrjar vítahringurinn," segir Halldór. "Þeir skulda margir háar fjárhæðir þegar þeir koma hingað inn."

Sjúklingar missa örorkubæturnar sínar eftir að hafa legið inni á geðdeild í sex mánuði á ári. Þá fara þeir á dagpeninga sem eru um 40 þúsund krónur á mánuði. Margir hverjir reykja pakka af sígarettum á dag, sem skilur þá eftir um tíu þúsund krónur til að lifa, svo engir möguleikar eru á að safna sér peningum fyrir útborgun í íbúð eða borga leigu.

Meðferð í dag

Sjúklingar koma á Klepp annað­hvort frá Hringbraut eða frá kjörnum og sambýlum til meðferðar og lyfjagjafar. Stíf endurhæfingaráætlun er fyllt út dag hvern og farið er yfir atburði dagsins með sjúklingunum á kvöldin. Fastir liðir eins og gönguferðir, líkamsrækt, jóga og iðjuþjálfun er sett í stundatöflu sjúklinga, en þeir fá einnig töluvert að segja um meðferð sína sjálfir. Mikil áhersla er lögð á félagslega endurhæfingu til að hjálpa fólki að ná tökum á sínum sjúkdómi til að komast aftur út í samfélagið.

Kleppur í 100 ár - Helgi Tómasson lét brenna allar spennitreyjur – 1934Frá árinu 1932 voru tveir spítalar á Kleppi og þeim haldið algjörlega aðskildum. Gjörólíkar lækningaaðferðir voru notaðar á spítölunum tveimur, en Helgi Tómasson geðlæknir tók að lokum við rekstri þeirra beggja. Á Gamla-Kleppi voru meðal annars stundaðar vatnslækningar lengi vel, þar sem sjúklingar voru baðaðir til skiptis í heitu og köldu vatni. Helgi Tómasson tók að lokum alfarið fyrir slíkar aðferðir og einbeitti sér að lyfjagjöf, en hann er sagður upphafsmaður nútímageðlækninga á Íslandi.

"Helgi Tómasson lét brenna allar spennitreyjur, ólar og belti sem notuð höfðu verið á sjúklingana. Þetta heyrði til algjörra undantekninga í geðlækningum samtímans enda voru sjúklingar víðast hvar bundnir niður í öllum nágrannalöndunum. Þetta vakti mikla athygli á þeirri meðferð sem rekin var á Kleppi." Úr bók Óttars Guðmunds­sonar, Kleppur í 100 ár.