Ef keisarinn er ekki í neinum fötum… Sif Sigmarsdóttir skrifar 30. janúar 2013 06:00 Um mitt ár 2007 birtist ný maskaraauglýsing frá snyrtivöruframleiðandanum L'Oréal á breskum sjónvarpsskjáum. Í auglýsingunni blakaði leikkonan Penelope Cruz svo umfangsmiklum augnhárum að undrum sætti að hún tókst ekki hreinlega á loft. Áhrif maskarans sem kenndur var við „sjónauka" sagði hún „stjarnfræðileg" en hann lengdi augnhárin um 60%. Bresk auglýsingayfirvöld voru hins vegar ekki lengi að snúa háfleygum loforðum L'Oréal aftur til jarðar. Í ljós kom að í auglýsingunni skartaði leikkonan fölskum augnhárum. L'Oréal var gert að breyta auglýsingunni og taka fram í henni að augnhárin væru ekki afrakstur maskarans heldur búnt af gervihárum ella hætta sýningu hennar.Hámark ósvífninnar Í upphafi árs bárust þær stórfréttir úr heimi fræga fólksins á Íslandi að vinslit hefðu orðið með viðskiptafélögunum og líkamsræktarfrömuðunum Arnari Grant og Ívari Guðmundssyni. Séð og heyrt var fyrst til að fjalla um málið. „Þeir bara hættu að heilsast," var haft eftir „sameiginlegum vini" félaganna. „Það slitnaði varla slefið á milli þeirra fyrir áramót, en núna er allt frosið og enginn veit neitt." Slúðuriðnaðurinn iðaði af getgátum. Hvað gerðist? Hverjum var um að kenna? Áhugamenn um fræga fólkið gátu hins vegar varpað öndinni léttar tveimur vikum síðar. Í ljós kom að vinslitin, rétt eins og gerviaugnhár Penelope Cruz, voru aðeins auglýsingabrella sem ætlað var að vekja athygli á próteindrykknum Hámarki sem þeir félagar brugga í samstarfi við Vífilfell. Viðbrögðin við auglýsingaherferðinni komu einfeldningi eins og mér á óvart. Þegar fyrirtæki lýgur að viðskiptavinum sínum, hefur þá að fíflum með því að láta þá velta sér upp úr tilbúnum slúðurfregnum til að selja þeim fleiri fernur af mjólkur- og mysupróteinum, hefði maður haldið að þessir sömu viðskiptavinir yrðu reiðir. Fyndist uppátæki Hámarks-manna hámark ósvífninnar. Jafnvel hefði mátt búast við að slík auglýsingaherferð myndi snúast í höndum auglýsandans og salan á drykknum hreinlega minnka. En nei. Sú staðreynd að ekki nokkur sála kippir sér upp við það að fyrirtæki noti lygar og bull í auglýsingaskyni ber þess vitni að við Íslendingar erum orðin allt of vön slíkum málflutningi; allt of gjörn á að láta hann yfir okkur ganga þegjandi og hljóðalaust.Tilgangurinn helgar bullið Bullið tröllríður hverjum krók og kima íslenskrar umræðu. Ögmundur Jónasson hefur síðustu daga farið mikinn í tilraunum sínum til að selja frumvarp sem hann vinnur nú að og á að banna erlendum ríkisborgurum að kaupa jarðir á Íslandi. Hann segist vera að bregðast við þróun sem sé að eiga sér stað hér á landi. „Það sem er að gerast er að erlendir auðmenn eru að safna hér jörðum – kaupa jarðir – og leggja byggðarlögin í rúst." Sannleikurinn er hins vegar sá að útlendingar eiga aðeins hluti í 101 jörð á Íslandi af þeim ríflega 7.600 sem skráðar eru í fasteignaskrá. Sveitarstjórar sem fréttamenn Sjónvarpsins ræddu við í kvöldfréttum í fyrrakvöld könnuðust jafnframt ekki við lýsingar innanríkisráðherra um afleiðingar jarðakaupa þessara fáu útlendinga. En sumir virðast telja að tilgangurinn helgi bullið. Viðbrögð við niðurstöðu EFTA-dómstólsins í Icesave-málinu báru merki um bull-hefð stjórnmálanna. Mörgum dögum áður en niðurstaðan lá fyrir reið forsetinn á vaðið. Um miðja síðustu viku virtist Ólafur Ragnar Grímsson farinn að óttast að málið væri tapað. Hann brá því á það ráð að spinna sér bull-vef, öryggisnet sem myndi mýkja fall hans af stalli sjálfskipaðs lausnara þjóðarinnar, ef svo illa vildi til að málið færi honum í óhag. Í viðtali við sjónvarpsstöðina Sky fullyrti hann að niðurstaða dómstólsins væri aðeins „ráðgefandi". Lögfróðari menn voru ekki lengi að hrekja þá staðhæfingu – en gaman væri að vita hvort forsetanum þyki niðurstaðan jafnráðgefandi í þessari viku og honum fannst hún í þeirri síðustu.Of mikill skáldskapur Á sama tíma og sannleikurinn er að engu hafður í opinberri umræðu er hins vegar sprottin upp krafa um meiri sannleik í sjálfu musteri uppspunans. Nokkrir bloggarar risu upp á afturfæturna á dögunum í kjölfar þess að Hallgrímur Helgason var tilnefndur til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir skáldsöguna Konan við 1000°. Kveikjan að bók Hallgríms var ævi Brynhildar Georgíu Björnsson, sonardóttur Sveins Björnssonar, fyrsta forseta Íslands, og er sagan lauslega byggð á lífshlaupi hennar. Einn bloggaranna, Halldór Halldórsson, formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, kvartaði yfir að of mikill skáldskapur væri í skáldsögunni: „Við sem þekktum Brynhildi vitum að þetta er skáldsaga og vitum hvað er raunverulegt og hvað ekki. En hvað með fólk sem þekkti hana ekki? Hvernig eiga þeir lesendur að gera mun á raunveruleika og skáldskap?" Öllu hefur verið snúið á hvolf. Fréttir af fræga fólkinu eru auglýsingar í dulargervi. Krafan um að stjórnmálamenn fari með rétt mál hefur fyrir löngu verið látin niður falla. En sannleikurinn á hins vegar að ríkja í skáldskapnum, hliðarveröldinni þar sem frelsi til að skrumskæla, spinna og bulla þótti framan af óskorað. Er ekki tími kominn til að koma tilverunni aftur á réttan kjöl? Tryggja uppspunanum fyrrum sess sinn í heimi skáldskapar en krefjast þess að vegur sannleikans sé aukinn í raunheimum. Maskari lengir ekki augnhár – hann lætur þau aðeins virðast lengri. Ef fjölmiðill birtir fréttir af vinslitum sem reynast auglýsing er fjölmiðillinn ekki lengur fjölmiðill heldur auglýsingabæklingur. Löggjöf á að nota til að bregðast við raunverulegum vandamálum sem samfélag stendur frammi fyrir, hún á ekki að vera vettvangur fyrir ráðherra til að fá útrás fyrir hugmyndafræðilegar fantasíur sínar. Ef keisarinn er ekki í neinum fötum þá er hann einfaldlega nakinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sif Sigmarsdóttir Mest lesið Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir Skoðun Íslendingar eru dónalegir, óhófsamir, þjófóttir villimenn Sif Sigmarsdóttir Fastir pennar Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Sjá meira
Um mitt ár 2007 birtist ný maskaraauglýsing frá snyrtivöruframleiðandanum L'Oréal á breskum sjónvarpsskjáum. Í auglýsingunni blakaði leikkonan Penelope Cruz svo umfangsmiklum augnhárum að undrum sætti að hún tókst ekki hreinlega á loft. Áhrif maskarans sem kenndur var við „sjónauka" sagði hún „stjarnfræðileg" en hann lengdi augnhárin um 60%. Bresk auglýsingayfirvöld voru hins vegar ekki lengi að snúa háfleygum loforðum L'Oréal aftur til jarðar. Í ljós kom að í auglýsingunni skartaði leikkonan fölskum augnhárum. L'Oréal var gert að breyta auglýsingunni og taka fram í henni að augnhárin væru ekki afrakstur maskarans heldur búnt af gervihárum ella hætta sýningu hennar.Hámark ósvífninnar Í upphafi árs bárust þær stórfréttir úr heimi fræga fólksins á Íslandi að vinslit hefðu orðið með viðskiptafélögunum og líkamsræktarfrömuðunum Arnari Grant og Ívari Guðmundssyni. Séð og heyrt var fyrst til að fjalla um málið. „Þeir bara hættu að heilsast," var haft eftir „sameiginlegum vini" félaganna. „Það slitnaði varla slefið á milli þeirra fyrir áramót, en núna er allt frosið og enginn veit neitt." Slúðuriðnaðurinn iðaði af getgátum. Hvað gerðist? Hverjum var um að kenna? Áhugamenn um fræga fólkið gátu hins vegar varpað öndinni léttar tveimur vikum síðar. Í ljós kom að vinslitin, rétt eins og gerviaugnhár Penelope Cruz, voru aðeins auglýsingabrella sem ætlað var að vekja athygli á próteindrykknum Hámarki sem þeir félagar brugga í samstarfi við Vífilfell. Viðbrögðin við auglýsingaherferðinni komu einfeldningi eins og mér á óvart. Þegar fyrirtæki lýgur að viðskiptavinum sínum, hefur þá að fíflum með því að láta þá velta sér upp úr tilbúnum slúðurfregnum til að selja þeim fleiri fernur af mjólkur- og mysupróteinum, hefði maður haldið að þessir sömu viðskiptavinir yrðu reiðir. Fyndist uppátæki Hámarks-manna hámark ósvífninnar. Jafnvel hefði mátt búast við að slík auglýsingaherferð myndi snúast í höndum auglýsandans og salan á drykknum hreinlega minnka. En nei. Sú staðreynd að ekki nokkur sála kippir sér upp við það að fyrirtæki noti lygar og bull í auglýsingaskyni ber þess vitni að við Íslendingar erum orðin allt of vön slíkum málflutningi; allt of gjörn á að láta hann yfir okkur ganga þegjandi og hljóðalaust.Tilgangurinn helgar bullið Bullið tröllríður hverjum krók og kima íslenskrar umræðu. Ögmundur Jónasson hefur síðustu daga farið mikinn í tilraunum sínum til að selja frumvarp sem hann vinnur nú að og á að banna erlendum ríkisborgurum að kaupa jarðir á Íslandi. Hann segist vera að bregðast við þróun sem sé að eiga sér stað hér á landi. „Það sem er að gerast er að erlendir auðmenn eru að safna hér jörðum – kaupa jarðir – og leggja byggðarlögin í rúst." Sannleikurinn er hins vegar sá að útlendingar eiga aðeins hluti í 101 jörð á Íslandi af þeim ríflega 7.600 sem skráðar eru í fasteignaskrá. Sveitarstjórar sem fréttamenn Sjónvarpsins ræddu við í kvöldfréttum í fyrrakvöld könnuðust jafnframt ekki við lýsingar innanríkisráðherra um afleiðingar jarðakaupa þessara fáu útlendinga. En sumir virðast telja að tilgangurinn helgi bullið. Viðbrögð við niðurstöðu EFTA-dómstólsins í Icesave-málinu báru merki um bull-hefð stjórnmálanna. Mörgum dögum áður en niðurstaðan lá fyrir reið forsetinn á vaðið. Um miðja síðustu viku virtist Ólafur Ragnar Grímsson farinn að óttast að málið væri tapað. Hann brá því á það ráð að spinna sér bull-vef, öryggisnet sem myndi mýkja fall hans af stalli sjálfskipaðs lausnara þjóðarinnar, ef svo illa vildi til að málið færi honum í óhag. Í viðtali við sjónvarpsstöðina Sky fullyrti hann að niðurstaða dómstólsins væri aðeins „ráðgefandi". Lögfróðari menn voru ekki lengi að hrekja þá staðhæfingu – en gaman væri að vita hvort forsetanum þyki niðurstaðan jafnráðgefandi í þessari viku og honum fannst hún í þeirri síðustu.Of mikill skáldskapur Á sama tíma og sannleikurinn er að engu hafður í opinberri umræðu er hins vegar sprottin upp krafa um meiri sannleik í sjálfu musteri uppspunans. Nokkrir bloggarar risu upp á afturfæturna á dögunum í kjölfar þess að Hallgrímur Helgason var tilnefndur til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs fyrir skáldsöguna Konan við 1000°. Kveikjan að bók Hallgríms var ævi Brynhildar Georgíu Björnsson, sonardóttur Sveins Björnssonar, fyrsta forseta Íslands, og er sagan lauslega byggð á lífshlaupi hennar. Einn bloggaranna, Halldór Halldórsson, formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, kvartaði yfir að of mikill skáldskapur væri í skáldsögunni: „Við sem þekktum Brynhildi vitum að þetta er skáldsaga og vitum hvað er raunverulegt og hvað ekki. En hvað með fólk sem þekkti hana ekki? Hvernig eiga þeir lesendur að gera mun á raunveruleika og skáldskap?" Öllu hefur verið snúið á hvolf. Fréttir af fræga fólkinu eru auglýsingar í dulargervi. Krafan um að stjórnmálamenn fari með rétt mál hefur fyrir löngu verið látin niður falla. En sannleikurinn á hins vegar að ríkja í skáldskapnum, hliðarveröldinni þar sem frelsi til að skrumskæla, spinna og bulla þótti framan af óskorað. Er ekki tími kominn til að koma tilverunni aftur á réttan kjöl? Tryggja uppspunanum fyrrum sess sinn í heimi skáldskapar en krefjast þess að vegur sannleikans sé aukinn í raunheimum. Maskari lengir ekki augnhár – hann lætur þau aðeins virðast lengri. Ef fjölmiðill birtir fréttir af vinslitum sem reynast auglýsing er fjölmiðillinn ekki lengur fjölmiðill heldur auglýsingabæklingur. Löggjöf á að nota til að bregðast við raunverulegum vandamálum sem samfélag stendur frammi fyrir, hún á ekki að vera vettvangur fyrir ráðherra til að fá útrás fyrir hugmyndafræðilegar fantasíur sínar. Ef keisarinn er ekki í neinum fötum þá er hann einfaldlega nakinn.
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun