Vítahringur rofinn Fanney Birna Jónsdóttir skrifar 28. nóvember 2014 12:00 Feðrum sem taka sér fæðingarorlof hefur fækkað ár frá ári frá hruni. Fréttablaðið greindi frá því á miðvikudag að 78 prósent feðra taki sér nú orlofið sem þeir eiga rétt á við fæðingu barns, en árið 2008 var hlutfallið 91 prósent. Þetta er lægsta hlutfall sem sést hefur hér í áratug. Fram að hruni hafði orlofstaka feðranna aukist jafnt og þétt. Leó Þorleifsson, forstöðumaður Fæðingarorlofssjóðs, skýrir þróunina með lagabreytingum sem ráðist var í eftir hrun og þá fyrst og fremst lækkun á hámarksgreiðslum úr sjóðnum. Eftir hrunið var þakið á greiðslum úr orlofssjóðnum lækkað úr 535 þúsund krónum og stendur nú í 370 þúsund. Ólöf Garðarsdóttir prófessor og Heiða María Sigurðardóttir, doktor í sálfræði, skoðuðu áhrif lækkunar á fæðingarorlof feðra til ársins 2011. Þær fundu út að lækkun þaksins hafði áhrif á alla tekjuhópa, en þó fjárhagslega mest á þá tekjuhæstu. Í greiningum sem gerðar hafa verið á fæðingarorlofi feðra hjá velferðarráðuneytinu kemur hins vegar í ljós að tekjuháir feður eru líklegri til að taka fæðingarorlof en þeir tekjulægri, þó að það hafi meiri fjárhagsleg áhrif fyrir þá tekjuhærri. „Þær skýringar sem hefur verið velt upp hafa verið á þá leið að ástand á vinnumarkaði hamli þeim til töku fæðingarorlofs. Tekjulágir feður ríghaldi í þau störf sem þeir hafa og séu ekki eins öruggir og áður um starf sitt,“ sagði Eygló Harðardóttir félagsmálaráðherra í samtali við Fréttablaðið. Fyrir tilkomu laga um fæðingarorlof var staða kynjanna á atvinnumarkaði gríðarlega skökk. Karlar áttu ekki rétt á fæðingarorlofi og féll það því í skaut kvenna að vera heima með börnum eftir barnsburð. Það gerði að verkum að konur voru sjálfkrafa álitnar „óáreiðanlegur“ starfskraftur, enda báru þær meginábyrgð á heimilishaldi og barnauppeldi. Af þessu leiddi síðan eðli málsins samkvæmt kynbundinn launamunur. Eitt af markmiðum með breytingum á fæðingarorlofinu sem gerðar voru árið 2000 með setningu nýrra laga, var að jafna þessa stöðu; gera bæði konum og körlum kleift að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf og þannig tekið jafna ábyrgð á uppeldi barna sinna. Setning laganna hafði strax áhrif; eftir því sem fleiri karlar öxluðu ábyrgð á uppeldi barna sinna með hjálp laganna varð hið forpokaða viðhorf um konur sem „óáreiðanlegan“ starfskraft sífellt veikara. Og þar sem karlar voru nú sami „óáreiðanlegi“ starfskrafturinn þá eygðu margir von um að kynbundinn launamunur heyrði brátt sögunni til. Með lækkun greiðslnanna og þeirri þróun sem fylgdi í kjölfarið hefur vítahringur launamunar verið opnaður upp á gátt á ný. Í versta falli mun sú jákvæða þróun sem orðið hefur á launamuninum snúast við, í besta falli standa í stað. Það er óásættanlegt. Eygló hefur í ráðuneyti sínu sett á legg starfshóp til að fara yfir fæðingarorlofsmálin í heild sinni og skoða sérstaklega hvort mikilvægara sé að lengja orlofið eða hækka hámarksgreiðslurnar. Það er vel. Hins vegar er augljóst að byrja verður á því að hækka greiðslur úr sjóðnum. Feður sem taka sér einfaldlega ekki fæðingarorlof munu þaðan af síður taka sér lengra fæðingarorlof standi það til boða. Með því að hækka greiðslurnar tekst ekki aðeins að rjúfa vítahring launamunar, heldur að ná hinu markmiði fæðingarorlofslaganna; að tryggja barni samvistir við báða foreldra sína. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fanney Birna Jónsdóttir Tengdar fréttir Færri feður í fæðingarorlof Hlutfall feðra sem fara í fæðingarorlof hefur minnkað eftir hrun. Tekjulágir feður eru líklegri en feður með háar tekjur til að sleppa fæðingarorlofi. Félagsmálaráðherra vill fæðingarorlof inn í kjaraviðræður launþega. 26. nóvember 2014 08:00 Breytingar haft áhrif á fæðingarorlof feðra Á síðustu tíu árum hafa breytingar á fæðingarorlofskerfinu haft áhrif á orlof feðra. Lækkun hámarksgreiðslna árið 2009 hefur haft hvað mest áhrif. 27. nóvember 2014 07:00 Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun
Feðrum sem taka sér fæðingarorlof hefur fækkað ár frá ári frá hruni. Fréttablaðið greindi frá því á miðvikudag að 78 prósent feðra taki sér nú orlofið sem þeir eiga rétt á við fæðingu barns, en árið 2008 var hlutfallið 91 prósent. Þetta er lægsta hlutfall sem sést hefur hér í áratug. Fram að hruni hafði orlofstaka feðranna aukist jafnt og þétt. Leó Þorleifsson, forstöðumaður Fæðingarorlofssjóðs, skýrir þróunina með lagabreytingum sem ráðist var í eftir hrun og þá fyrst og fremst lækkun á hámarksgreiðslum úr sjóðnum. Eftir hrunið var þakið á greiðslum úr orlofssjóðnum lækkað úr 535 þúsund krónum og stendur nú í 370 þúsund. Ólöf Garðarsdóttir prófessor og Heiða María Sigurðardóttir, doktor í sálfræði, skoðuðu áhrif lækkunar á fæðingarorlof feðra til ársins 2011. Þær fundu út að lækkun þaksins hafði áhrif á alla tekjuhópa, en þó fjárhagslega mest á þá tekjuhæstu. Í greiningum sem gerðar hafa verið á fæðingarorlofi feðra hjá velferðarráðuneytinu kemur hins vegar í ljós að tekjuháir feður eru líklegri til að taka fæðingarorlof en þeir tekjulægri, þó að það hafi meiri fjárhagsleg áhrif fyrir þá tekjuhærri. „Þær skýringar sem hefur verið velt upp hafa verið á þá leið að ástand á vinnumarkaði hamli þeim til töku fæðingarorlofs. Tekjulágir feður ríghaldi í þau störf sem þeir hafa og séu ekki eins öruggir og áður um starf sitt,“ sagði Eygló Harðardóttir félagsmálaráðherra í samtali við Fréttablaðið. Fyrir tilkomu laga um fæðingarorlof var staða kynjanna á atvinnumarkaði gríðarlega skökk. Karlar áttu ekki rétt á fæðingarorlofi og féll það því í skaut kvenna að vera heima með börnum eftir barnsburð. Það gerði að verkum að konur voru sjálfkrafa álitnar „óáreiðanlegur“ starfskraftur, enda báru þær meginábyrgð á heimilishaldi og barnauppeldi. Af þessu leiddi síðan eðli málsins samkvæmt kynbundinn launamunur. Eitt af markmiðum með breytingum á fæðingarorlofinu sem gerðar voru árið 2000 með setningu nýrra laga, var að jafna þessa stöðu; gera bæði konum og körlum kleift að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf og þannig tekið jafna ábyrgð á uppeldi barna sinna. Setning laganna hafði strax áhrif; eftir því sem fleiri karlar öxluðu ábyrgð á uppeldi barna sinna með hjálp laganna varð hið forpokaða viðhorf um konur sem „óáreiðanlegan“ starfskraft sífellt veikara. Og þar sem karlar voru nú sami „óáreiðanlegi“ starfskrafturinn þá eygðu margir von um að kynbundinn launamunur heyrði brátt sögunni til. Með lækkun greiðslnanna og þeirri þróun sem fylgdi í kjölfarið hefur vítahringur launamunar verið opnaður upp á gátt á ný. Í versta falli mun sú jákvæða þróun sem orðið hefur á launamuninum snúast við, í besta falli standa í stað. Það er óásættanlegt. Eygló hefur í ráðuneyti sínu sett á legg starfshóp til að fara yfir fæðingarorlofsmálin í heild sinni og skoða sérstaklega hvort mikilvægara sé að lengja orlofið eða hækka hámarksgreiðslurnar. Það er vel. Hins vegar er augljóst að byrja verður á því að hækka greiðslur úr sjóðnum. Feður sem taka sér einfaldlega ekki fæðingarorlof munu þaðan af síður taka sér lengra fæðingarorlof standi það til boða. Með því að hækka greiðslurnar tekst ekki aðeins að rjúfa vítahring launamunar, heldur að ná hinu markmiði fæðingarorlofslaganna; að tryggja barni samvistir við báða foreldra sína.
Færri feður í fæðingarorlof Hlutfall feðra sem fara í fæðingarorlof hefur minnkað eftir hrun. Tekjulágir feður eru líklegri en feður með háar tekjur til að sleppa fæðingarorlofi. Félagsmálaráðherra vill fæðingarorlof inn í kjaraviðræður launþega. 26. nóvember 2014 08:00
Breytingar haft áhrif á fæðingarorlof feðra Á síðustu tíu árum hafa breytingar á fæðingarorlofskerfinu haft áhrif á orlof feðra. Lækkun hámarksgreiðslna árið 2009 hefur haft hvað mest áhrif. 27. nóvember 2014 07:00
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun