Jákvæð reynsla af rafrænu eftirliti Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar 26. maí 2016 23:19 Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur fór mikinn í Ríkisútvarpinu í gær og hélt því fram að breytingar á lögum um fullnustu refsinga hafi verið sérhönnuð að hvítflibbaglæpamönnum. Slíkt er fjarri sanni. Staðreyndin er sú að breytingin var almenn og er fordæmalaust að prófessor við Háskóla Íslands sem jafnframt var skipaður í nefnd fyrir sex árum af þáverandi dómsmála- og mannréttindaráðherra sem hafði það markmið að endurskoða ákvæði laga um fullnustu refsinga í heild sinni skuli halda slíku fram. Nefndinni þá var m.a. ætlað að taka til athugunar hvort ástæða væri til að rýmka og fjölga vistunarúrræðum utan fangelsa og skoða áherslur er lúta að meðferðarúrræðum, heilbrigðisþjónustu o.fl., skipulag fangelsismála og önnur þau atriði sem nefndin teldi ástæðu til að bæta og breyta. Það var samdóma álit þáverandi nefndarmanna, þar á meðal Helga að rétt væri að gera strax breytingar á lögum um fullnustu refsinga með það að markmiði að fjölga úrræðum og rýmka fullnustu utan fangelsa. Nefndin skilaði frumvarpi þess efnis til ráðuneytisins í lok árs 2010 og gerði frumvarpið ráð fyrir upptöku rafræns eftirlits sem fullnustuúrræðis í lok afplánunar og rýmkun á samfélagsþjónustu. Frumvarpið var síðar samþykkt á Alþingi. Í ljósi þess hversu vel hefur tekist til við afplánun með rafrænu eftirliti var ákveðið að ganga enn lengra við endurskoðun laga um fullnustu refsinga sem tók gildi í mars á þessu ári. Í athugasemdum frumvarpsins sem síðar varð að lögum um fullnustu refsinga í mars sl. segir um rýmkun rafræns eftirlits: „Greinin svarar til 24. gr. a gildandi laga að undanskildu því að lagt er til að hámarksrefsing sú sem heimilt er að afplána undir rafrænu eftirliti verði 360 dagar. Greinin kom ný í gildandi lög á haustmánuðum 2011. Úrræðið hefur gefist vel og hefur 132 föngum verið veitt heimild til að afplána undir rafrænu eftirliti og hafa aðeins sjö fangar rofið skilyrði eða rúm 5%. Í ljósi jákvæðrar reynslu þykir tímabært að rýmka þetta úrræði. Um afplánun utan fangelsa gilda ströng skilyrði sem skerða athafnafrelsi viðkomandi aðila og krefst því mikils aga af hans hálfu.“ Fangelsismálastofnun var sama sinnis. Í umsögn Fangelsismálastofnunar til Alþingis segir m.a.: „Í frumvarpinu er lagt til að rafrænt eftirlit verði aukið, þ.e. að fangar geti afplánað síðustu tólf mánuði refsingar sinnar undir slíku eftirliti (í stað átta mánaða nú). Með sömu rökum og að framan leggur Fangelsismálastofnun þunga áherslu á að þetta verði samþykkt þar sem mjög góð reynsla hefur verið af úrræðinu frá því það var lögfest árið 2011. Um er að ræða afar heppilegt fullnustuúrræði sem stuðlar að farsælli endurkomu fanga í samfélagið á ný og er mikilvægur hlekkur í því að aðlaga fangann smám saman að samfélaginu á ný auk þess sem það er mun ódýrara en vistun í fangelsi. Telur stofnunin mjög til bóta að rýmka úrræðið enn frekar eins og lagt er til í frumvarpinu.“ Helgi segir í sama viðtali á RÚV að þessum reglum hafi verið breytt á síðustu metrunum í mars á þessu ári þannig að þær hafi passað mjög vel fyrir tiltekin brotahóp sem hafi verið dæmdur fyrir efnahagsbrot. Er það helst að skilja að hann vilji opinbera rannsókn á því sem gerði það að verkum að þessi tiltekna breyting var gerð. Það er að segja hverjir komu þar að máli. Álitsgjafi í eigin verkum Mikilvægt er að gæta að staðreyndum þegar menn ætla að gerast álitsgjafar sér í lagi í eigin verkum þar sem að fram kemur í nefndaráliti meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis um frum¬varp til laga um fulln¬ustu refs¬inga að meðal þeirra sem leitað hafi verið til hafi verið Helgi Gunnlaugsson, prófessor við Háskóla Íslands. Ekki nóg með það heldur skilaði prófessorinn einnig inn umsögn til Alþingis um frumvarpið. Í þeirri umsögn hans segir: „Nýtt frumvarp til laga um fullnustu refsinga er löngu tímabært og horfir til framfara að mörgu leyti. Undirritaður tók þátt í undirbúningi frumvarpsins á byrjunarstigi og þekkir því vel til innihaldsins. Ýmis jákvæð nýmæli eru í lögunum sem ætlað er að auðvelda föngum og dómþolum að aðlagast samfélaginu á farsælan hátt eftir afplánun. Auknir möguleikar á samfélagsþjónustu eftir 12 mánaða óskilorðsbundinn dóm, tilkoma fjölskylduleyfa í tvo sólarhringa, rýmkað rafrænt eftirlit og möguleiki á lausn eftir þriðjung refsitímans fyrir brotamenn yngri en 21 árs eru allt þættir sem ber að fagna.“ Í þessu sambandi ber að hafa í huga að enginn þingmaður greiddi atkvæði gegn lögunum. Eina breytingin sem Alþingi gerði á frumvarpinu í mars var að samræma rýmkað rafrænt eftirlit fyrir fyrstu 12 mánuði refsingar til samræmis við lengri dóma. Allir þingmenn voru sammála þeirri breytingu, jafn þingmenn meirihlutans sem og þingmenn minnihlutans. Ég tók virkan þátt í þessari vinnu sem formaður Afstöðu og átti nokkur samskipti við Helga og vildi hann gjarnan ganga lengra í hinum ýmsum atriðum er varðar betrun í stað refsingar. Það er því svolítið skrítið að prófessorinn sem var í nefndinni sem skipuð var árið 2010 og kom á rafrænu eftirliti og hafði aðkomu að samningu frumvarpsins nú þar sem rafræna eftirlitið var rýmkað skuli nú gerast sérstakur sérfræðingur í sínum eigin verkum og kalla eftir rannsókn í stað þess að skoða sína eigin umsögn. Ég held að allir sem þekkja til þessa málaflokks geti verið sammála um að nýju lögin eru meingölluð en eitt af því fáu sem er gott og jákvætt í lögunum er einmitt rýmkað rafrænt eftirlit sem er þáttur sem ber að fanga, eins og Helgi sjálfur orðaði það. Ég hef sjálfur gagnrýnt harðlega nýju lögin og bent á að ekki hafi verið hlustað á sérfræði álit við gerð laganna og held að með hverjum deginum sem líður sjáum við að það voru mikil mistök hjá Innanríkisráðherra að gera ekki heildstæða pólitíska endurskoðun á lögunum með betrun í huga. Ég get þó ekki annað en fordæmt menn eins og Helga, sem koma með aðdróttanir um að alþingi hafi samið lög fyrir fámennan hóp á meðan þessu lög eru almenn og allir fangar njóta góðs af þeim og þar á meðal ég. Fjöldi fanga hefur nú þegar farið fyrr á áfangaheimili, á rafrænt eftirlit og jafnvel losnað úr afplánun. Rafrænt eftirlit er hluti af endurhæfingu og endurhæfing þýðir færri glæpir! Frelsissviptingin ein og sér er refsing, en því minni munur sem er á milli lífs innan sem utan fangelsa, því auðveldari verða umskiptin frá fangelsi yfir í frelsið. Við eigum Evrópumet í endurkomum í fangelsin og erum svo langt á eftir örðum löndum í betrun en við skulum ekki eyðileggja þó það jákvæða sem hefur verið gert. Það á ekki og má ekki fara í manngreiningarálit þegar kemur að lögum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Fangelsismál Guðmundur Ingi Þóroddsson Mest lesið Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Skoðun Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Sjá meira
Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur fór mikinn í Ríkisútvarpinu í gær og hélt því fram að breytingar á lögum um fullnustu refsinga hafi verið sérhönnuð að hvítflibbaglæpamönnum. Slíkt er fjarri sanni. Staðreyndin er sú að breytingin var almenn og er fordæmalaust að prófessor við Háskóla Íslands sem jafnframt var skipaður í nefnd fyrir sex árum af þáverandi dómsmála- og mannréttindaráðherra sem hafði það markmið að endurskoða ákvæði laga um fullnustu refsinga í heild sinni skuli halda slíku fram. Nefndinni þá var m.a. ætlað að taka til athugunar hvort ástæða væri til að rýmka og fjölga vistunarúrræðum utan fangelsa og skoða áherslur er lúta að meðferðarúrræðum, heilbrigðisþjónustu o.fl., skipulag fangelsismála og önnur þau atriði sem nefndin teldi ástæðu til að bæta og breyta. Það var samdóma álit þáverandi nefndarmanna, þar á meðal Helga að rétt væri að gera strax breytingar á lögum um fullnustu refsinga með það að markmiði að fjölga úrræðum og rýmka fullnustu utan fangelsa. Nefndin skilaði frumvarpi þess efnis til ráðuneytisins í lok árs 2010 og gerði frumvarpið ráð fyrir upptöku rafræns eftirlits sem fullnustuúrræðis í lok afplánunar og rýmkun á samfélagsþjónustu. Frumvarpið var síðar samþykkt á Alþingi. Í ljósi þess hversu vel hefur tekist til við afplánun með rafrænu eftirliti var ákveðið að ganga enn lengra við endurskoðun laga um fullnustu refsinga sem tók gildi í mars á þessu ári. Í athugasemdum frumvarpsins sem síðar varð að lögum um fullnustu refsinga í mars sl. segir um rýmkun rafræns eftirlits: „Greinin svarar til 24. gr. a gildandi laga að undanskildu því að lagt er til að hámarksrefsing sú sem heimilt er að afplána undir rafrænu eftirliti verði 360 dagar. Greinin kom ný í gildandi lög á haustmánuðum 2011. Úrræðið hefur gefist vel og hefur 132 föngum verið veitt heimild til að afplána undir rafrænu eftirliti og hafa aðeins sjö fangar rofið skilyrði eða rúm 5%. Í ljósi jákvæðrar reynslu þykir tímabært að rýmka þetta úrræði. Um afplánun utan fangelsa gilda ströng skilyrði sem skerða athafnafrelsi viðkomandi aðila og krefst því mikils aga af hans hálfu.“ Fangelsismálastofnun var sama sinnis. Í umsögn Fangelsismálastofnunar til Alþingis segir m.a.: „Í frumvarpinu er lagt til að rafrænt eftirlit verði aukið, þ.e. að fangar geti afplánað síðustu tólf mánuði refsingar sinnar undir slíku eftirliti (í stað átta mánaða nú). Með sömu rökum og að framan leggur Fangelsismálastofnun þunga áherslu á að þetta verði samþykkt þar sem mjög góð reynsla hefur verið af úrræðinu frá því það var lögfest árið 2011. Um er að ræða afar heppilegt fullnustuúrræði sem stuðlar að farsælli endurkomu fanga í samfélagið á ný og er mikilvægur hlekkur í því að aðlaga fangann smám saman að samfélaginu á ný auk þess sem það er mun ódýrara en vistun í fangelsi. Telur stofnunin mjög til bóta að rýmka úrræðið enn frekar eins og lagt er til í frumvarpinu.“ Helgi segir í sama viðtali á RÚV að þessum reglum hafi verið breytt á síðustu metrunum í mars á þessu ári þannig að þær hafi passað mjög vel fyrir tiltekin brotahóp sem hafi verið dæmdur fyrir efnahagsbrot. Er það helst að skilja að hann vilji opinbera rannsókn á því sem gerði það að verkum að þessi tiltekna breyting var gerð. Það er að segja hverjir komu þar að máli. Álitsgjafi í eigin verkum Mikilvægt er að gæta að staðreyndum þegar menn ætla að gerast álitsgjafar sér í lagi í eigin verkum þar sem að fram kemur í nefndaráliti meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis um frum¬varp til laga um fulln¬ustu refs¬inga að meðal þeirra sem leitað hafi verið til hafi verið Helgi Gunnlaugsson, prófessor við Háskóla Íslands. Ekki nóg með það heldur skilaði prófessorinn einnig inn umsögn til Alþingis um frumvarpið. Í þeirri umsögn hans segir: „Nýtt frumvarp til laga um fullnustu refsinga er löngu tímabært og horfir til framfara að mörgu leyti. Undirritaður tók þátt í undirbúningi frumvarpsins á byrjunarstigi og þekkir því vel til innihaldsins. Ýmis jákvæð nýmæli eru í lögunum sem ætlað er að auðvelda föngum og dómþolum að aðlagast samfélaginu á farsælan hátt eftir afplánun. Auknir möguleikar á samfélagsþjónustu eftir 12 mánaða óskilorðsbundinn dóm, tilkoma fjölskylduleyfa í tvo sólarhringa, rýmkað rafrænt eftirlit og möguleiki á lausn eftir þriðjung refsitímans fyrir brotamenn yngri en 21 árs eru allt þættir sem ber að fagna.“ Í þessu sambandi ber að hafa í huga að enginn þingmaður greiddi atkvæði gegn lögunum. Eina breytingin sem Alþingi gerði á frumvarpinu í mars var að samræma rýmkað rafrænt eftirlit fyrir fyrstu 12 mánuði refsingar til samræmis við lengri dóma. Allir þingmenn voru sammála þeirri breytingu, jafn þingmenn meirihlutans sem og þingmenn minnihlutans. Ég tók virkan þátt í þessari vinnu sem formaður Afstöðu og átti nokkur samskipti við Helga og vildi hann gjarnan ganga lengra í hinum ýmsum atriðum er varðar betrun í stað refsingar. Það er því svolítið skrítið að prófessorinn sem var í nefndinni sem skipuð var árið 2010 og kom á rafrænu eftirliti og hafði aðkomu að samningu frumvarpsins nú þar sem rafræna eftirlitið var rýmkað skuli nú gerast sérstakur sérfræðingur í sínum eigin verkum og kalla eftir rannsókn í stað þess að skoða sína eigin umsögn. Ég held að allir sem þekkja til þessa málaflokks geti verið sammála um að nýju lögin eru meingölluð en eitt af því fáu sem er gott og jákvætt í lögunum er einmitt rýmkað rafrænt eftirlit sem er þáttur sem ber að fanga, eins og Helgi sjálfur orðaði það. Ég hef sjálfur gagnrýnt harðlega nýju lögin og bent á að ekki hafi verið hlustað á sérfræði álit við gerð laganna og held að með hverjum deginum sem líður sjáum við að það voru mikil mistök hjá Innanríkisráðherra að gera ekki heildstæða pólitíska endurskoðun á lögunum með betrun í huga. Ég get þó ekki annað en fordæmt menn eins og Helga, sem koma með aðdróttanir um að alþingi hafi samið lög fyrir fámennan hóp á meðan þessu lög eru almenn og allir fangar njóta góðs af þeim og þar á meðal ég. Fjöldi fanga hefur nú þegar farið fyrr á áfangaheimili, á rafrænt eftirlit og jafnvel losnað úr afplánun. Rafrænt eftirlit er hluti af endurhæfingu og endurhæfing þýðir færri glæpir! Frelsissviptingin ein og sér er refsing, en því minni munur sem er á milli lífs innan sem utan fangelsa, því auðveldari verða umskiptin frá fangelsi yfir í frelsið. Við eigum Evrópumet í endurkomum í fangelsin og erum svo langt á eftir örðum löndum í betrun en við skulum ekki eyðileggja þó það jákvæða sem hefur verið gert. Það á ekki og má ekki fara í manngreiningarálit þegar kemur að lögum.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar