Verkleysið

Í gær var birt svört skýrsla um stöðu salernismála á ferðamannastöðum á Íslandi. Skýrslan var unnin að beiðni Stjórnstöðvar ferðamála og kemst að þeirri, ekki beint óvæntu, niðurstöðu að málin séu ekki í góðum horfum.

Í samantekt niðurstaða kemur fram að við marga af helstu ferðamannastöðum landsins sé salernisaðstaða mjög fátækleg og sumstaðar hreinlega ekki til staðar. Mikið álag sé á einkaaðilum sem bjóða upp á salerni fyrir sína viðskiptavini; bensínstöðvar, matsölustaðir og minjagripabúðir. Oft sé aðstaða lokuð utan hefðbundins opnunartíma og versnar þá aðgengi að salernum til muna. Viðmælendur skýrsluhöfunda voru sammála um að mikill skortur sé um allt land á boðlegum almenningssalernum sem séu undir eftirliti þjónustuaðila og opin allan sólarhringinn alla dag ársins. Þekktar og ástsælar náttúruperlur eru meðal svæða þar sem uppbygging er nauðsynleg.

Spár gera ráð fyrir að meira en tvær milljónir sæki landið heim árið 2018. Það er tvisvar sinnum meira en í fyrra þegar rúmlega milljón ferðamenn komu hingað til lands. Þessi gríðarlega fjölgun hefur reynst okkur mikill happdrættisvinningur. Viðsnúninginn sem orðið hefur í íslensku efnahagslífi má að miklu leyti rekja til allra þessara ferðamanna.

Þessi staða ætti ekki að koma neinum á óvart. Í stefnuskrá ríkisstjórnarinnar frá árinu 2013 er langtímastefnumótun fyrir ferðaþjónustu á Íslandi sögð nauðsynleg meðal annars með tilliti til uppbyggingar innviða. Kanna átti möguleika á gjaldtöku til uppbyggingar ferðamannastaða til að bregðast við auknum fjölda ferðmanna í náttúru Íslands.

En þrátt fyrir fögur fyrirheit og löngu ljós vandamál hefur lítið gerst. Vísir sagði frá því í gær að „vorboðinn“ – ferðamenn að létta á sér úti í garði við heimahús – væri kominn. Koma þessara frétta er eins viss og fréttir af lóunni og lúpínudeilum á vorin. Skemmst er að minnast frétta frá því í júlí í fyrra þar sem sagt var frá því að ferðamenn gengu örna sinna við þjóðargrafreitinn á Þingvöllum.

Skýrsla stjórnstöðvarinnar er fagnaðarefni og í henni er vandamálið greint. Næsta skref verður greina þörf og meta kostnað og að því loknu verður hægt að forgangsraða verkefnum og ráðast sem fyrst í nauðsynlega uppbyggingu þar sem þörfin er mest.

En þó að því beri að fagna sem vel er gert, er óhjákvæmilegt að velta því upp hvers vegna í ósköpunum þessi skref hafa ekki verið stigin löngu fyrr. Eftir að hugmyndin um náttúrupassann var slegin út af borðinu virðist sem ríkisstjórnin hafi gefist upp á að finna lausn á því hvernig eigi að takast á við nauðsynlega innviðauppbyggingu meðfram auknum ferðamannastraumi.

Þrátt fyrir að ríkisstjórnin hafi um margt staðið sig vel, sérstaklega í málefnum tengdum gjaldeyrishöftum og efnahagsmálum, sem þó er umdeilt hvort skrifa megi á ríkisstjórnina yfir höfuð, þá er líklegt að verkleysið, sem kalla má vítavert, í málefnum sem tengjast komu ferðamanna til landsins, verði eitt af því sem hennar verður minnst hvað helst fyrir.

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 1. júní