Þýzkaland, Þýzkaland Þorvaldur Gylfason skrifar 2. mars 2017 07:00 Það var ekki auðvelt fyrir Frakka að standa frammi fyrir sameiningu Þýzkalands 1990 eftir fall Berlínarmúrsins árið áður og fall kommúnistastjórnar Austur-Þýzkalands um leið. Frá stofnun Evrópusambandsins 1957 hafði ríkt jafnræði milli Frakka og Þjóðverja. Enda var ESB sett á fót fyrst og fremst til að tryggja varanlegan frið milli þessara tveggja stórvelda sem voru nokkurn veginn jafnfjölmenn frá stríðslokum 1945 fram til 1990 þegar fólksfjöldi beggja landa var um 60 milljónir líkt og á Ítalíu og Bretlandi. Leiðin að friði lá í gegn um sameiginlega yfirstjórn auðlinda, gagnkvæmt aðhald, aukin viðskipti og opin landamæri. Nú stóðu Frakkar, Ítalar og Bretar skyndilega frammi fyrir því að Þýzkaland yrði fjölmennasta ríki ESB með 80 milljónir íbúa. Frakkar og aðrir óttuðust að jafnvægið innan ESB kynni að raskast.Lærðu af reynslunni Jafnvægið raskaðist þó ekki. Svo er fyrir að þakka m.a. hugulsemi og hyggindum Þjóðverja sjálfra, þ.e. þýzkra stjórnvalda. Þau höfðu lært mikilvæga lexíu fyrr á öldinni þegar nasistar brugðust við ósigri í fyrri heimsstyrjöldinni 1914-1918 með hroka og yfirgangi sem leiddi til síðari heimsstyrjaldarinnar 1939-1945 og kostaði 50 milljónir mannslífa. Þýzk stjórnvöld brugðust við ósigri Þýzkalands 1945 með allt öðrum hætti en áður. Þau sýndu nú auðmýkt undir leiðsögn sigurvegaranna, féllust á að hervæðast ekki á ný, settu landinu nýja fyrirmyndarstjórnarskrá 1949 og buðust til að binda hendur sínar með því að deila fullveldi Þýzkalands með Frökkum, Ítölum og öðrum Evrópuþjóðum á vettvangi ESB. Engin önnur þjóð hefur gert upp við fortíð sína af viðlíka hreinskilni og hugrekki. Þjóðverjar stjórnuðu peningamálum sínum og fjármálum vel eftir stríð og færðu því fórn þegar þeir tóku þýzka markið úr umferð 2002 til að greiða fyrir upptöku evrunnar sem sameiginlegrar myntar ESB-ríkjanna. Endursameining Þýzkalands 1990 fór því fram í friði við Frakka og aðra granna.Framför á flestum sviðum Undir sameiginlegri en óformlegri forustu Þjóðverja og Frakka hefur ESB náð miklum árangri á flestum sviðum eins og fjölgun aðildarríkja úr sex 1957 í 28 nú vitnar um. Kaupmáttur samanlagðrar landsframleiðslu ESB-ríkjanna hefur verið meiri en í Bandaríkjunum allar götur frá 1990. Bandaríkin eru nú þriðja stærsta hagkerfi heims á þennan kvarða, á eftir ESB og Kína. Langflest ESB-ríki skora hærra en Bandaríkin á velferðarkvarða Sameinuðu þjóðanna (e. Human Development Index) þegar misskipting er tekin með í reikninginn. Á þennan kvarða eru Bandaríkin nú á svipuðu róli og Grikkland og Pólland og standa að baki Eistlandi, Tékklandi og Ungverjalandi að ekki sé talað um Vestur-Evrópulöndin. Á velferðarkvarða SÞ standa Þjóðverjar nú (nýjustu tölur eru frá 2014) jafnfætis Dönum, Hollendingum og Svíum, feti framar en Frakkar. Þýzk stjórnvöld hafa ræktað hvort tveggja, hagkvæmni í atvinnurekstri og jöfnuð meðal íbúanna. Atvinnuleysi er nú (2014) 5% af mannafla í Þýzkalandi á móti 10% í Frakklandi. Þjóðverjar hafa tekið við fleiri flóttamönnum frá Sýrlandi og öðrum stríðshrjáðum löndum og annars staðar að en allar aðrar þjóðir samanlagt.Með pálmann í höndunum en… Að einu leyti hefur þýzku ríkisstjórninni brugðizt bogalistin að undanförnu og það er í Grikklandi. Grísk stjórnvöld fóru illa að ráði sínu, rétt er það, og þurftu að lokum neyðarhjálp að utan 2010 líkt og m.a. Íslendingar 2008. Líkt og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn þurfti fjárstuðning handa Íslandi frá Norðurlöndum og Póllandi til að láta dæmið ganga upp hér heima, þurfti sjóðurinn á stuðningi ESB og Seðlabanka Evrópu við Grikkland að halda til að láta gríska dæmið ganga upp. Þýzka stjórnin fór fyrir þríeykinu svonefnda (ESB, Seðlabanki Evrópu og AGS) sem tók að sér að reyna að hjálpa Grikkjum við að standa í skilum og semja við lánardrottna. Í stað þess að semja um skuldaniðurfellingu sem dygði til að koma grísku efnahagslífi á réttan kjöl bauð þríeykið ónóga niðurfellingu og þvingaði Grikki jafnframt til niðurskurðar sem hefur lagt lamandi hönd á efnahagslíf landsins og hleypt atvinnuleysi í áður óþekktar hæðir, fjórðung mannaflans. Þessi aðgangsharka þýzku stjórnarinnar leiddi til ágreinings milli hennar og AGS sem telur Þjóðverja heimta of mikið af Grikkjum, m.a. til að friðþægja þýzka og franska banka. Hér er í reyndinni ekki um hagrænan ágreining að ræða heldur ágreining um viðeigandi framkomu gagnvart þjóð í þrengingum. Þýzka stjórnin heldur áfram að predika ráðdeild yfir Grikkjum í þeirri von að þeir láti sér neyð sína nú að kenningu verða og virðist ónæm fyrir því hversu illa ráð hennar hafa gefizt til þessa. En AGS kýs heldur að reisa landið við sem fyrst og láta umvandanir bíða betri tíma. Það tók AGS allmörg ár að komast að þessari niðurstöðu eftir að hafa lagt fram skakka útreikninga á afleiðingum niðurskurðar fyrir efnahag Grikklands. En það má sjóðurinn eiga að hann leiðrétti skyssuna í ljósi reynslunnar, baðst opinberlega afsökunar á henni og gerir nú ágreining um málið við þýzku stjórnina fyrir opnum tjöldum. Það flækir málið að þýzki fjármálaráðherrann Wolfgang Schäuble hefur sagt Yanis Varoufakis, fv. fjármálaráðherra Grikklands, að hann vilji losna við Grikkland úr evrusamstarfinu en Angela Merkel kanslari segist þvert á móti vilja halda Grikkjum innan vébanda ESB í lengstu lög með evrunni og öllu saman.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorvaldur Gylfason Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Það sem Njáll sagði ykkur ekki Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Sjá meira
Það var ekki auðvelt fyrir Frakka að standa frammi fyrir sameiningu Þýzkalands 1990 eftir fall Berlínarmúrsins árið áður og fall kommúnistastjórnar Austur-Þýzkalands um leið. Frá stofnun Evrópusambandsins 1957 hafði ríkt jafnræði milli Frakka og Þjóðverja. Enda var ESB sett á fót fyrst og fremst til að tryggja varanlegan frið milli þessara tveggja stórvelda sem voru nokkurn veginn jafnfjölmenn frá stríðslokum 1945 fram til 1990 þegar fólksfjöldi beggja landa var um 60 milljónir líkt og á Ítalíu og Bretlandi. Leiðin að friði lá í gegn um sameiginlega yfirstjórn auðlinda, gagnkvæmt aðhald, aukin viðskipti og opin landamæri. Nú stóðu Frakkar, Ítalar og Bretar skyndilega frammi fyrir því að Þýzkaland yrði fjölmennasta ríki ESB með 80 milljónir íbúa. Frakkar og aðrir óttuðust að jafnvægið innan ESB kynni að raskast.Lærðu af reynslunni Jafnvægið raskaðist þó ekki. Svo er fyrir að þakka m.a. hugulsemi og hyggindum Þjóðverja sjálfra, þ.e. þýzkra stjórnvalda. Þau höfðu lært mikilvæga lexíu fyrr á öldinni þegar nasistar brugðust við ósigri í fyrri heimsstyrjöldinni 1914-1918 með hroka og yfirgangi sem leiddi til síðari heimsstyrjaldarinnar 1939-1945 og kostaði 50 milljónir mannslífa. Þýzk stjórnvöld brugðust við ósigri Þýzkalands 1945 með allt öðrum hætti en áður. Þau sýndu nú auðmýkt undir leiðsögn sigurvegaranna, féllust á að hervæðast ekki á ný, settu landinu nýja fyrirmyndarstjórnarskrá 1949 og buðust til að binda hendur sínar með því að deila fullveldi Þýzkalands með Frökkum, Ítölum og öðrum Evrópuþjóðum á vettvangi ESB. Engin önnur þjóð hefur gert upp við fortíð sína af viðlíka hreinskilni og hugrekki. Þjóðverjar stjórnuðu peningamálum sínum og fjármálum vel eftir stríð og færðu því fórn þegar þeir tóku þýzka markið úr umferð 2002 til að greiða fyrir upptöku evrunnar sem sameiginlegrar myntar ESB-ríkjanna. Endursameining Þýzkalands 1990 fór því fram í friði við Frakka og aðra granna.Framför á flestum sviðum Undir sameiginlegri en óformlegri forustu Þjóðverja og Frakka hefur ESB náð miklum árangri á flestum sviðum eins og fjölgun aðildarríkja úr sex 1957 í 28 nú vitnar um. Kaupmáttur samanlagðrar landsframleiðslu ESB-ríkjanna hefur verið meiri en í Bandaríkjunum allar götur frá 1990. Bandaríkin eru nú þriðja stærsta hagkerfi heims á þennan kvarða, á eftir ESB og Kína. Langflest ESB-ríki skora hærra en Bandaríkin á velferðarkvarða Sameinuðu þjóðanna (e. Human Development Index) þegar misskipting er tekin með í reikninginn. Á þennan kvarða eru Bandaríkin nú á svipuðu róli og Grikkland og Pólland og standa að baki Eistlandi, Tékklandi og Ungverjalandi að ekki sé talað um Vestur-Evrópulöndin. Á velferðarkvarða SÞ standa Þjóðverjar nú (nýjustu tölur eru frá 2014) jafnfætis Dönum, Hollendingum og Svíum, feti framar en Frakkar. Þýzk stjórnvöld hafa ræktað hvort tveggja, hagkvæmni í atvinnurekstri og jöfnuð meðal íbúanna. Atvinnuleysi er nú (2014) 5% af mannafla í Þýzkalandi á móti 10% í Frakklandi. Þjóðverjar hafa tekið við fleiri flóttamönnum frá Sýrlandi og öðrum stríðshrjáðum löndum og annars staðar að en allar aðrar þjóðir samanlagt.Með pálmann í höndunum en… Að einu leyti hefur þýzku ríkisstjórninni brugðizt bogalistin að undanförnu og það er í Grikklandi. Grísk stjórnvöld fóru illa að ráði sínu, rétt er það, og þurftu að lokum neyðarhjálp að utan 2010 líkt og m.a. Íslendingar 2008. Líkt og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn þurfti fjárstuðning handa Íslandi frá Norðurlöndum og Póllandi til að láta dæmið ganga upp hér heima, þurfti sjóðurinn á stuðningi ESB og Seðlabanka Evrópu við Grikkland að halda til að láta gríska dæmið ganga upp. Þýzka stjórnin fór fyrir þríeykinu svonefnda (ESB, Seðlabanki Evrópu og AGS) sem tók að sér að reyna að hjálpa Grikkjum við að standa í skilum og semja við lánardrottna. Í stað þess að semja um skuldaniðurfellingu sem dygði til að koma grísku efnahagslífi á réttan kjöl bauð þríeykið ónóga niðurfellingu og þvingaði Grikki jafnframt til niðurskurðar sem hefur lagt lamandi hönd á efnahagslíf landsins og hleypt atvinnuleysi í áður óþekktar hæðir, fjórðung mannaflans. Þessi aðgangsharka þýzku stjórnarinnar leiddi til ágreinings milli hennar og AGS sem telur Þjóðverja heimta of mikið af Grikkjum, m.a. til að friðþægja þýzka og franska banka. Hér er í reyndinni ekki um hagrænan ágreining að ræða heldur ágreining um viðeigandi framkomu gagnvart þjóð í þrengingum. Þýzka stjórnin heldur áfram að predika ráðdeild yfir Grikkjum í þeirri von að þeir láti sér neyð sína nú að kenningu verða og virðist ónæm fyrir því hversu illa ráð hennar hafa gefizt til þessa. En AGS kýs heldur að reisa landið við sem fyrst og láta umvandanir bíða betri tíma. Það tók AGS allmörg ár að komast að þessari niðurstöðu eftir að hafa lagt fram skakka útreikninga á afleiðingum niðurskurðar fyrir efnahag Grikklands. En það má sjóðurinn eiga að hann leiðrétti skyssuna í ljósi reynslunnar, baðst opinberlega afsökunar á henni og gerir nú ágreining um málið við þýzku stjórnina fyrir opnum tjöldum. Það flækir málið að þýzki fjármálaráðherrann Wolfgang Schäuble hefur sagt Yanis Varoufakis, fv. fjármálaráðherra Grikklands, að hann vilji losna við Grikkland úr evrusamstarfinu en Angela Merkel kanslari segist þvert á móti vilja halda Grikkjum innan vébanda ESB í lengstu lög með evrunni og öllu saman.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun