Áhyggjur fólks af öðrum Guðmundur Steingrímsson skrifar 3. september 2018 07:00 Í vaxandi mæli hef ég tekið eftir því að hér á landi ríkir fremur djúp tilhneiging til miðstýringar eða einhvers konar forsjárhyggju. Fólki er ekki treyst mikið. Frelsi er talið hættulegt. Ég er sífellt að reka mig á dæmi um þetta. Í vikunni þurfti ég að kaupa lúsasjampó vegna þess að skólinn er byrjaður og lúsin þar með komin. Að kvöldlagi er ein búð í Lágmúla sem selur lúsasjampó. Ég spurði mig: Hverju sætir? Af hverju er ekki hægt að kaupa svona vöru í kjörbúð? Ríkir hér ótti við að fólk myndi kaupa of mikið lúsasjampó ef það fengist víðar? Yrði lúsasjampóæði? Áfengi er annað. Ef rauðvín fengist í kjörbúð, er viðbúið — að margra dómi — að landið færi á hliðina. Fólki er ekki treystandi til slíkra valkosta. Það yrði blekölvað alla daga. Ekki má heldur kaupa bjór á fótboltaleik. Það myndi enginn horfa á leikinn. Bara drekka. Ekki má heldur velja börnum sínum hvaða nöfn sem er. Það þarf leyfi. Leyfi þarf til að keyra annað fólk heim til sín gegn gjaldi. Og til að skjóta skjólshúsi yfir ferðafólk. Af þessu hefur kerfið greinilega miklar áhyggjur.Gluggalöggan Stundum fara áhyggjur fólks af hegðun annarra yfir mörk hins súrrealíska. Undanfarin ár höfum við hjónin verið að gera upp hús. Sérstaklega eftirminnilegt var þegar ég sem húseigandi átti fund á Skipulagssviði Reykjavíkurborgar til þess að ræða teikningarnar. Tveir borgararkitektar mættu á fundinn til þess að súpa hveljur og fórna höndum til skiptis yfir því að við ætluðum ekki að hafa gluggapósta á svefnherbergisglugganum. Mér var sagt að yfirmaðurinn hefði hreinlega misst kjálkann niður á bringu þegar hann sá teikninguna. Hann hefði aldrei séð annað eins. Mér var tjáð að póstalaus færi teikningin ekki í gegn. Hér náði forræðishyggjan nýjum hæðum. Hún var komin inn á svið hins fagurfræðilega. Í huganum velti ég fyrir mér hvort gluggalöggan myndi handtaka mig ef ég hlýddi ekki. Á sama fundi var gerð athugasemd við það hvar við hjónin hygðumst hafa baðkarið (inni á baði, semsagt). Baðkarslöggan yrði ekki ánægð. Ég reyndi auðvitað að vera kurteis og hlýðinn. Mig langaði þó mjög til að stinga upp á því að þetta fólk léti sér nægja að spá í sín hús og við hjónin fengjum frið til að spá í okkar. Það er hins vegar lýsandi fyrir ótta manns við yfirvaldið, hræðsluna við duttlungafullt kerfið, að nú þegar ég skrifa þetta — þegar nokkur ár eru liðin frá þessum fundi — finn ég til kvíða yfir mögulegum afleiðingum þess að ég skuli játa hér og nú að við hjónin óhlýðnuðumst. Til að þóknast Skipulagssviði breyttum við bara teikningunum. Í raunveruleikanum er glugginn hins vegar án pósta. Og þannig er nú það. Nú er ég líklega í djúpum skít.Ég kann ekki að skrifa Boðin og bönnin eru út um allt. Stjórnsemin virðist efalaus og óbilgjörn. Hún hvikar hvergi. Um árabil hef ég klórað mér í hausnum yfir miðstýringaráráttunni í skólakerfinu. Þrátt fyrir linnulaust tal um aukið frelsi í skólastarfi og sveigjanleika í þágu nemendanna, er þörfin til almennrar, einstrengingslegrar samræmingar svo yfirdrifin að það virðist ekki vera nokkur leið að breyta því. Samræmd, stöðluð próf skulu send á nemendur eins og tundurskeyti frá djöflinum. Annað dæmi er þó jafnvel enn betra: Skriftarkennslan. Einhvern tímann ákvað einhver að það væri sérstaklega aðkallandi að öll börn á grunnskólaaldri skyldu læra tengiskrift, sem mér skilst að heiti Ítalíuskrift. Ítalíuskrift var fundin upp af Niccolò Niccoli fræðimanni í Flórens á Ítalíu í kringum árið 1400 og þykir svona líka ægilega smekkleg, sérstaklega ef dregið er til stafs með fjöður. Ég get ekki hætt að láta þetta fara í taugarnar á mér. Mér er fyrirmunað að skilja af hverju börnin mín þurfa að læra þessa skrift. Má fólk ekki skrifa eins og því sýnist? Er ekki aðalatriðið að skriftin sé skiljanleg? Ég þekki dæmi af ágætum nemendum, með góðar einkunnir í öllum fögum nema þessari furðulegu tengiskrift. Skriftin er farin að leggjast á sálina á þeim. Og reyndar mér. Eitt kvöldið, þegar dóttir mín fyrir nokkrum árum átti að skrifa skrilljón eins k í Ítalíuskrift í línustrikað hefti uppgötvaði ég sjálfur að ég gat ekki fyrir nokkra muni hjálpað henni. Ég gat ekki skrifað þetta k. K-ið háir mér þó ekki. Mér finnst skipta meira máli hvað fólk skrifar, heldur en hvernig. En guði sé lof fyrir forræðishyggjufólkið samt. Annars væru ógeðslegir póstalausir gluggar út um allt og þjóðfélagið vaðandi í pöddufullu fólki með fáránleg nöfn að drekka lúsasjampó. Illa skrifandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Sjá meira
Í vaxandi mæli hef ég tekið eftir því að hér á landi ríkir fremur djúp tilhneiging til miðstýringar eða einhvers konar forsjárhyggju. Fólki er ekki treyst mikið. Frelsi er talið hættulegt. Ég er sífellt að reka mig á dæmi um þetta. Í vikunni þurfti ég að kaupa lúsasjampó vegna þess að skólinn er byrjaður og lúsin þar með komin. Að kvöldlagi er ein búð í Lágmúla sem selur lúsasjampó. Ég spurði mig: Hverju sætir? Af hverju er ekki hægt að kaupa svona vöru í kjörbúð? Ríkir hér ótti við að fólk myndi kaupa of mikið lúsasjampó ef það fengist víðar? Yrði lúsasjampóæði? Áfengi er annað. Ef rauðvín fengist í kjörbúð, er viðbúið — að margra dómi — að landið færi á hliðina. Fólki er ekki treystandi til slíkra valkosta. Það yrði blekölvað alla daga. Ekki má heldur kaupa bjór á fótboltaleik. Það myndi enginn horfa á leikinn. Bara drekka. Ekki má heldur velja börnum sínum hvaða nöfn sem er. Það þarf leyfi. Leyfi þarf til að keyra annað fólk heim til sín gegn gjaldi. Og til að skjóta skjólshúsi yfir ferðafólk. Af þessu hefur kerfið greinilega miklar áhyggjur.Gluggalöggan Stundum fara áhyggjur fólks af hegðun annarra yfir mörk hins súrrealíska. Undanfarin ár höfum við hjónin verið að gera upp hús. Sérstaklega eftirminnilegt var þegar ég sem húseigandi átti fund á Skipulagssviði Reykjavíkurborgar til þess að ræða teikningarnar. Tveir borgararkitektar mættu á fundinn til þess að súpa hveljur og fórna höndum til skiptis yfir því að við ætluðum ekki að hafa gluggapósta á svefnherbergisglugganum. Mér var sagt að yfirmaðurinn hefði hreinlega misst kjálkann niður á bringu þegar hann sá teikninguna. Hann hefði aldrei séð annað eins. Mér var tjáð að póstalaus færi teikningin ekki í gegn. Hér náði forræðishyggjan nýjum hæðum. Hún var komin inn á svið hins fagurfræðilega. Í huganum velti ég fyrir mér hvort gluggalöggan myndi handtaka mig ef ég hlýddi ekki. Á sama fundi var gerð athugasemd við það hvar við hjónin hygðumst hafa baðkarið (inni á baði, semsagt). Baðkarslöggan yrði ekki ánægð. Ég reyndi auðvitað að vera kurteis og hlýðinn. Mig langaði þó mjög til að stinga upp á því að þetta fólk léti sér nægja að spá í sín hús og við hjónin fengjum frið til að spá í okkar. Það er hins vegar lýsandi fyrir ótta manns við yfirvaldið, hræðsluna við duttlungafullt kerfið, að nú þegar ég skrifa þetta — þegar nokkur ár eru liðin frá þessum fundi — finn ég til kvíða yfir mögulegum afleiðingum þess að ég skuli játa hér og nú að við hjónin óhlýðnuðumst. Til að þóknast Skipulagssviði breyttum við bara teikningunum. Í raunveruleikanum er glugginn hins vegar án pósta. Og þannig er nú það. Nú er ég líklega í djúpum skít.Ég kann ekki að skrifa Boðin og bönnin eru út um allt. Stjórnsemin virðist efalaus og óbilgjörn. Hún hvikar hvergi. Um árabil hef ég klórað mér í hausnum yfir miðstýringaráráttunni í skólakerfinu. Þrátt fyrir linnulaust tal um aukið frelsi í skólastarfi og sveigjanleika í þágu nemendanna, er þörfin til almennrar, einstrengingslegrar samræmingar svo yfirdrifin að það virðist ekki vera nokkur leið að breyta því. Samræmd, stöðluð próf skulu send á nemendur eins og tundurskeyti frá djöflinum. Annað dæmi er þó jafnvel enn betra: Skriftarkennslan. Einhvern tímann ákvað einhver að það væri sérstaklega aðkallandi að öll börn á grunnskólaaldri skyldu læra tengiskrift, sem mér skilst að heiti Ítalíuskrift. Ítalíuskrift var fundin upp af Niccolò Niccoli fræðimanni í Flórens á Ítalíu í kringum árið 1400 og þykir svona líka ægilega smekkleg, sérstaklega ef dregið er til stafs með fjöður. Ég get ekki hætt að láta þetta fara í taugarnar á mér. Mér er fyrirmunað að skilja af hverju börnin mín þurfa að læra þessa skrift. Má fólk ekki skrifa eins og því sýnist? Er ekki aðalatriðið að skriftin sé skiljanleg? Ég þekki dæmi af ágætum nemendum, með góðar einkunnir í öllum fögum nema þessari furðulegu tengiskrift. Skriftin er farin að leggjast á sálina á þeim. Og reyndar mér. Eitt kvöldið, þegar dóttir mín fyrir nokkrum árum átti að skrifa skrilljón eins k í Ítalíuskrift í línustrikað hefti uppgötvaði ég sjálfur að ég gat ekki fyrir nokkra muni hjálpað henni. Ég gat ekki skrifað þetta k. K-ið háir mér þó ekki. Mér finnst skipta meira máli hvað fólk skrifar, heldur en hvernig. En guði sé lof fyrir forræðishyggjufólkið samt. Annars væru ógeðslegir póstalausir gluggar út um allt og þjóðfélagið vaðandi í pöddufullu fólki með fáránleg nöfn að drekka lúsasjampó. Illa skrifandi.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar