Kvíði og dóp Sigríður Karlsdóttir skrifar 31. maí 2019 13:38 Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigríður Karlsdóttir Mest lesið Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Sjá meira
Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun