Hin hliðin á Orkupakka 3 Benedikt Lafleur skrifar 28. ágúst 2019 12:31 Á meðan æsingarmenn með og á móti Orkupakka 3 keppast við að koma sjónarmiðum sínum að, oft í einhliða umræðum, fá hógværar en rökfastar hugmyndir ekki alltaf að láta ljós sitt skína. Umræðurnar harðna um Orkupakka 3 og fræðimenn um sæstreng froðufella á opinberum vettvangi. Enginn andmælir, engin gagnrýni heyrist þó að Orkupakkamálið snúist í raun ekki um það hvort megi leggja sæstreng frá landgrunni Íslands eða ekki. Almennt er fólk lítið inn í rafmagnsfræðum og hefur ekki sett sig inn í faglegar og stærðfræðilegar staðreyndir málsins. Samt eru það þær sem sýna okkur svart á hvítu hvaða ákvarðanir við, eða forystumenn þjóðarinnar, eigum að taka fyrir Íslands hönd.Sérstaða raforkunnar Raforka er að því leyti sérstök að ekki er hægt að geyma hana, heldur verður að framleiða hana jafnharðan og hún er notuð. Raforkunotkun er aftur á móti mjög breytileg, bæði yfir daginn og milli árstíða. Almennt er notkunin miklu meiri á daginn en á nóttunni. Langbesta leiðin til að geyma orku sem á að nota sem raforku, er í uppistöðulónum.Það koma alltaf fréttir um að vindorka sé bæði mikil og ódýr, en vandinn er að veðurguðirnir fara eftir eigin duttlungum. En eftirspurnin er mjög harður húsbóndi, því raforka er hornsteinn alls samfélagins, án hennar stöðvast samfélagið algjörlega, engin ljós, engar tölvur, netsamskipti og engar lækningar. Þess vegna verður að framleiða rafmagn þegar þess er þörf, óháð lundarfari veðurguðanna. Rafmagn lýtur auk þess ekki almennum markaðslögmálum, þar sem mjög erfitt er að stjórna venjulegri þörf og algjörlega ómögulegt að neyta sér um hana eins og með flestar aðrar vörur. Því er það mjög umhugsunarvert að einkavæða stóran hluta orkuveranna.Veðurrafmagn Undanfarið hafa fjölmiðlar slegið upp fyrirsögnum um að vindmyllur geti framleitt allt það rafmagn sem fólk þarf. Vandinn er að ekkert samband er á milli eftirspurnar og framleiðslu veðurguðanna. Því þarf að halda gömlu orkuverunum, þótt mikið verði byggt af vindmyllum. Auk þess hefur verið stefna Evrópusambandsins að loka umhverfisverstu orkuverunum (kol), en þau eru yfirleitt þau ódýrustu. Þetta veldur því að meðalverð raforku hækkar, þótt vindmyllur verði ódýrar og geti framleitt næga orku, og eru Danir núna með eitt hæsta raforkuverð Evrópu. Raforka sem er framleidd, þarf einnig að losna við. Vistvænt rafmagn (veður raforka) nýtur forgangs inn á dreifikerfið, því þurfa aðrir að greiða með rafmagninu þegar mikið umframframboð er af því, því oft er ekki hægt að keyra orkuverin hratt niður. Ef ekki er hægt að losna við orkuna sem rafmagn þá þarf að hleypa henni út í umhverfið sem varmi sem er bagalegt í hitabylgjum með tilheyrandi verðsveiflum á rafmagni.Sérstaða Íslands Ísland er í þeirri sérstöðu að hafa þrjú stór uppistöðulón (Þórislón, Hálslón og Blöndulón) sem hafa margra mánaða miðlun. Þetta veldur því að Landsvirkjun getur bæði selt rafmagn á daginn og keypt það á nóttunni og nýtt sér verðsveiflur þegar þær eru hvað mestar með lækkun raforkuverðs án þess að byggja nokkra virkjun þó reyndar gæti þurft að stækka virkjanir til að ná aukaálagi úr þeim þegar verið er að selja rafmagn úr landi. Þótt sett verði í lög að ekki verði lagður sæstrengur nema með samþykkt Alþingis, þá eru svo sterk rök fyrir því að leggja sæstreng að það er fyrirsjáanlegt að hann verður samþykktur einhvern tímann í framtíðinni. Spurningin verður, hver verður þá staða Íslands án eða með innleiðingu orkupakkans.Sæstrengur án orkupakkans.Það er skilyrði í Evrópu að það verði settur upp raforkumarkaður í löndunum. Ef sæstrengur verður lagður án orkupakkanna þá er Landsvirkjun í sjálfsvald sett hvenær og hverjum það selur rafmagn. Þar sem raforkumarkaðurinn er mjög kröfuharður um afhendingu, þá verður Landsvirkjun að miða sínar áætlanir við þurr vatnsár. Yfirleitt fyllast uppistöðulón síðla sumars eða á haustin. Með sæstreng getur Landsvirkjun selt þetta rafmagn á daginn þegar verðið er hæst. Hér er um hreinar viðbótartekjur að ræða sem Landsvirkjun fengi. Með Landsvirkjun í þjóðareigu væri hægt að lækka rafmagnsverð til íslenskra neytenda og stórauka arðgreiðslur til ríkisins.Sæstrengur með orkupakkanum.Einn af meginhornsteinum Evrópusambandsins er sameiginlegur markaður og að ekki megi mismuna kaupendum eða seljendum. Þetta þýðir að orkufyrirtækin á íslandi getur ekki gert upp á milli kaupanda á Íslandi og í Evrópu. Þannig gæti sjúkrahús í Danmörku sem núna greiðir 43 kr/kwst, á meðan Landspítalinn greiðir 20kr/kwst, boðið orkufyrirtækinu 32 kr/kwst með 10 kr/kwst flutningskostnaði og fengið það á 42 krónur. Íslendingar yrðu þá að keppa við dönsk fyrirtæki og kaupa rafmagnið á 32 kr. í stað 20 kr. Ávinningurinn rynni þá í vasa eigenda orkufyrirtækjanna sem í mörgum tilfellum eru einkaaðilar. Það er viðbúið að þeir myndu ekki gæta langtímahagsmuna íslensku þjóðarinnar, frekar skammtíma hagnaðar sem stjórnast m.a. af því hvernig haga þarf efnahagsreikningi fyrir næsta aðalfund, jafnvel sölu fyrirtækisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þriðji orkupakkinn Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Á meðan æsingarmenn með og á móti Orkupakka 3 keppast við að koma sjónarmiðum sínum að, oft í einhliða umræðum, fá hógværar en rökfastar hugmyndir ekki alltaf að láta ljós sitt skína. Umræðurnar harðna um Orkupakka 3 og fræðimenn um sæstreng froðufella á opinberum vettvangi. Enginn andmælir, engin gagnrýni heyrist þó að Orkupakkamálið snúist í raun ekki um það hvort megi leggja sæstreng frá landgrunni Íslands eða ekki. Almennt er fólk lítið inn í rafmagnsfræðum og hefur ekki sett sig inn í faglegar og stærðfræðilegar staðreyndir málsins. Samt eru það þær sem sýna okkur svart á hvítu hvaða ákvarðanir við, eða forystumenn þjóðarinnar, eigum að taka fyrir Íslands hönd.Sérstaða raforkunnar Raforka er að því leyti sérstök að ekki er hægt að geyma hana, heldur verður að framleiða hana jafnharðan og hún er notuð. Raforkunotkun er aftur á móti mjög breytileg, bæði yfir daginn og milli árstíða. Almennt er notkunin miklu meiri á daginn en á nóttunni. Langbesta leiðin til að geyma orku sem á að nota sem raforku, er í uppistöðulónum.Það koma alltaf fréttir um að vindorka sé bæði mikil og ódýr, en vandinn er að veðurguðirnir fara eftir eigin duttlungum. En eftirspurnin er mjög harður húsbóndi, því raforka er hornsteinn alls samfélagins, án hennar stöðvast samfélagið algjörlega, engin ljós, engar tölvur, netsamskipti og engar lækningar. Þess vegna verður að framleiða rafmagn þegar þess er þörf, óháð lundarfari veðurguðanna. Rafmagn lýtur auk þess ekki almennum markaðslögmálum, þar sem mjög erfitt er að stjórna venjulegri þörf og algjörlega ómögulegt að neyta sér um hana eins og með flestar aðrar vörur. Því er það mjög umhugsunarvert að einkavæða stóran hluta orkuveranna.Veðurrafmagn Undanfarið hafa fjölmiðlar slegið upp fyrirsögnum um að vindmyllur geti framleitt allt það rafmagn sem fólk þarf. Vandinn er að ekkert samband er á milli eftirspurnar og framleiðslu veðurguðanna. Því þarf að halda gömlu orkuverunum, þótt mikið verði byggt af vindmyllum. Auk þess hefur verið stefna Evrópusambandsins að loka umhverfisverstu orkuverunum (kol), en þau eru yfirleitt þau ódýrustu. Þetta veldur því að meðalverð raforku hækkar, þótt vindmyllur verði ódýrar og geti framleitt næga orku, og eru Danir núna með eitt hæsta raforkuverð Evrópu. Raforka sem er framleidd, þarf einnig að losna við. Vistvænt rafmagn (veður raforka) nýtur forgangs inn á dreifikerfið, því þurfa aðrir að greiða með rafmagninu þegar mikið umframframboð er af því, því oft er ekki hægt að keyra orkuverin hratt niður. Ef ekki er hægt að losna við orkuna sem rafmagn þá þarf að hleypa henni út í umhverfið sem varmi sem er bagalegt í hitabylgjum með tilheyrandi verðsveiflum á rafmagni.Sérstaða Íslands Ísland er í þeirri sérstöðu að hafa þrjú stór uppistöðulón (Þórislón, Hálslón og Blöndulón) sem hafa margra mánaða miðlun. Þetta veldur því að Landsvirkjun getur bæði selt rafmagn á daginn og keypt það á nóttunni og nýtt sér verðsveiflur þegar þær eru hvað mestar með lækkun raforkuverðs án þess að byggja nokkra virkjun þó reyndar gæti þurft að stækka virkjanir til að ná aukaálagi úr þeim þegar verið er að selja rafmagn úr landi. Þótt sett verði í lög að ekki verði lagður sæstrengur nema með samþykkt Alþingis, þá eru svo sterk rök fyrir því að leggja sæstreng að það er fyrirsjáanlegt að hann verður samþykktur einhvern tímann í framtíðinni. Spurningin verður, hver verður þá staða Íslands án eða með innleiðingu orkupakkans.Sæstrengur án orkupakkans.Það er skilyrði í Evrópu að það verði settur upp raforkumarkaður í löndunum. Ef sæstrengur verður lagður án orkupakkanna þá er Landsvirkjun í sjálfsvald sett hvenær og hverjum það selur rafmagn. Þar sem raforkumarkaðurinn er mjög kröfuharður um afhendingu, þá verður Landsvirkjun að miða sínar áætlanir við þurr vatnsár. Yfirleitt fyllast uppistöðulón síðla sumars eða á haustin. Með sæstreng getur Landsvirkjun selt þetta rafmagn á daginn þegar verðið er hæst. Hér er um hreinar viðbótartekjur að ræða sem Landsvirkjun fengi. Með Landsvirkjun í þjóðareigu væri hægt að lækka rafmagnsverð til íslenskra neytenda og stórauka arðgreiðslur til ríkisins.Sæstrengur með orkupakkanum.Einn af meginhornsteinum Evrópusambandsins er sameiginlegur markaður og að ekki megi mismuna kaupendum eða seljendum. Þetta þýðir að orkufyrirtækin á íslandi getur ekki gert upp á milli kaupanda á Íslandi og í Evrópu. Þannig gæti sjúkrahús í Danmörku sem núna greiðir 43 kr/kwst, á meðan Landspítalinn greiðir 20kr/kwst, boðið orkufyrirtækinu 32 kr/kwst með 10 kr/kwst flutningskostnaði og fengið það á 42 krónur. Íslendingar yrðu þá að keppa við dönsk fyrirtæki og kaupa rafmagnið á 32 kr. í stað 20 kr. Ávinningurinn rynni þá í vasa eigenda orkufyrirtækjanna sem í mörgum tilfellum eru einkaaðilar. Það er viðbúið að þeir myndu ekki gæta langtímahagsmuna íslensku þjóðarinnar, frekar skammtíma hagnaðar sem stjórnast m.a. af því hvernig haga þarf efnahagsreikningi fyrir næsta aðalfund, jafnvel sölu fyrirtækisins.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun