Trans börn Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar 11. febrúar 2020 13:30 Eftir því sem umræðan um málefni trans fólks á Íslandi sem og víðar hefur opnast mun meir, hafa sífellt fleiri manneskjur haft tækifæri á því að stíga skrefið í að vera þau sjálf, þar á meðal börn og unglingar. Aukin jákvæð samfélagsleg umræða hefur orðið til þess að aðgengi að upplýsingum er mun greiðari og auðveldara er fyrir trans fólk að finna fólk til þess að samsama sig með, hvort sem það er í þeirra persónulega lífi, á samfélagsmiðlum, fjölmiðlum eða í efni í sjónvarpinu. Málefni trans barna hafa mikið verið í deiglunni undanfarnar vikur, en þann 9. febrúar var fyrsti þáttur af þremur úr þáttaröðinni Trans börn frumsýndur á Stöð 2. Þáttaröðin fjallar um fjögur trans börn og fjölskyldur þeirra yfir tveggja ára tímabil. Þættirnir veita dýrmæta innsýn í líf þeirra og veita fólki tækifæri til þess að kynna sér málefnið á opinskáan, fræðandi og einlægan hátt. Langflestar trans manneskjur sem eru fullorðin í dag muna þann tíma þegar þau voru trans börn eða unglingar, en höfðu einfaldlega ekki tök á því að stíga það skref sem mörg trans börn geta nú. Fyrir mörg hefur það haft í för með sér skelfilegar afleiðingar fyrir andlega og líkamlega heilsu þeirra, enda er hafa rannsóknir svo áratugum skiptir sýnt fram á að andleg heilsa trans fólks sem hefur ekki tök á að vera það sjálft er mjög slæm, og aðgengi að stuðningi og heilbrigðisþjónustu bætir heilsu og lífsgæði þeirra til muna. Þetta snýst um miklu meira heldur en að börn segi í eitt skipti að þau séu stelpa eða strákur og þeim sé þá skutlað upp á Barna og unglinga geðdeild Landspítala til að byrja ferli. Börn sem eru trans sýna endurtekið og ítrekað fram á að þau séu ekki sátt við það kyn sem þeim var úthlutað við fæðingu og þegar það kemur að stuðningi fagaðila er undanfari þess marga ára ferli. Fagaðilar gera sömuleiðis sitt besta að bregðast við þörfum hvers og eins barn og er svo sannarlega ekki farið út í neitt í neinu kæruleysi. Engin læknisfræðileg inngrip eiga sér stað fyrr en í fyrsta lagi þegar kynþroski byrjar þar sem unglingum eru gefnir hormónablokkerar, sem hægja á áhrifum kynþroska og hafa engar óafturkræfar afleiðingar. Þetta kemur í veg fyrir djúpstæða vanlíðan og angist sem getur fylgt kynþroska og veitir börnunum tækifæri á að ákveða síðar meir hvort þau vilji hefja hormónameðferðir eða ekki. Ef viðkomandi unglingur er tilbúinn til, í samráði við foreldra og fagaðila, þá getur viðkomandi í fyrsta lagi byrjað hormónameðferð milli 16-18 ára. Nýjustu rannsóknir á þessu sviði sýna fram á að velferð trans barna og unglinga batnar til muna þegar þau hafa stuðning og fá aðgengi að þeirri þjónustu sem þau þurfa á að halda, og snarminnkar það tíðni sjálfsvíga, sjálfskaða og vanlíðan meðal þessa hóps. Rannsóknir sýna einnig fram á að kynvitund trans barna er jafn sterk og jafnaldra þeirra og því er mikilvægt að hlusta á börn og unglinga og leyfa þeim að stjórna ferðinni. Sjálf bý ég við þau forréttindi að hafa getað stigið tiltölulega snemma fram, eða þegar ég var rétt um 18 ára gömul fyrir rúmum tíu árum síðan. Að ganga í gegnum kynþroska sem samsvaraði ekki minni kynvitund olli mér djúpstæðri vanlíðan sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir hefði ég getað stigið fram fyrr og fengið aðgengi að þeirri þjónustu sem ég þurfti. Afleiðingar þess fylgja mér enn í dag og er ómögulegt að lýsa þeirri angist og kvíða sem ég sem barn og unglingur þurfti að upplifa af sökum þess. Á þeim tíma sem ég loksins stíg fram var umræðan um trans fólk af skornum skammti og höfðu aðeins örfáar manneskjur á Íslandi stigið fram opinberlega. Það var því ekki auðvelt skref að taka sjálfa mig í sátt, enda birtingarmyndir trans fólks í fjölmiðlum og sjónvarpi afar takmarkaðar og undantekningarlaust neikvæðar. Það hefur því verið erfitt að vinna sig í gegnum þá skömm sem myndaðist og taka sjálfa mig í sátt. En sem betur fer átti ég stuðningsríka fjölskyldu, frábæra vini og yndislegt starfsfólk innan Verkmenntaskólans á Akureyri sem stóðu með mér og studdu mig í gegnum mitt ferli alla tíð. Það veldur mér því ómældri gleði að sjá trans börn og unglinga hafa tækifæri sem ég hafði ekki þegar ég var yngri—sem mæta skilningi hjá fjölskyldu, jafnöldrum og sínu nærsamfélagi. Þau börn og unglingar sem hafa tækifæri á að stíga fram geta byrjað að lifa sínu lífi sem þau sjálf mun fyrr heldur en ella og þurfa ekki að ganga í gegnum barnæsku sína og táningsár full af skömm, vanlíðan og kvíða um framtíðina. Velferð þeirra er í húfi og eru þau sú einu sem virkilega vita hver þau eru. Hver sem hefur eytt tíma með trans börnum og unglingum ætti að verða var við slíkt um leið, enda eru þau bara eins og hver önnur börn og unglingar. Sem stendur er þjónusta við trans börn og unglinga í miklu uppnámi í kjölfar þess að Barna- og unglingageðdeild Landspítala tilkynnti að teymið sem hélt utan um þessi mál hefði verið lagt niður—þvert á nýlega samþykkt lög um kynrænt sjálfræði 80/2019—vegna skorts á mannafla og fjármagni. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Trans Vinir hafa því sett af stað undirskriftarlista til að þrýsta á stjórnvöld að bregðast tafarlaust við þessu ástandi. Ég hvet því allt landsfólk til að styðja við bakið á trans börnum og unglingum og skrifa undir áskorunina. Sýnum vilja í verki og tryggjum velferð allra barna sem þurfa á þessari þjónustu að halda. Höfundur er kynjafræðingur og formaður Trans Íslands, félags trans fólks á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hinsegin Trans börn Ugla Stefanía Tengdar fréttir Þetta er fyndið Til eru hópar í samfélaginu sem eiga ekki undir högg að sækja vegna sinnar kynvitundar, kynhneigðar, húðlitar, líkamlegs atgervis, holdafars eða kyneinkenna. 9. ágúst 2019 17:08 Við þurfum öll að pissa Kannski ættum við að hætta þessari þrálátu kynjaskiptingu og skipta frekar upp í klósett þar sem fólk fær að pissa í friði og klósett þar sem fólk getur áreitt hvort annað? 27. febrúar 2017 10:26 Trans fólk, intersex fólk og heilbrigðiskerfið sem mismunar þeim Trans er vísun í enska regnhlífarhugtakið transgender. 14. október 2015 09:49 Ekki vera nasisti Að bera fólk sem berst gegn hatursorðræðu eða krefst þess að fólk beri ábyrgð á opinberum ummælum sínum við nasista og einræðisherra er að verða að þrálátu stefi þjóðfélagsumræðunni. 2. maí 2017 11:25 „Dæmigerður kynáttunarvandi“ Ég las grein fyrir stuttu þar sem trans fólk er notað sem viðfangsefni í greinarskrifum og er meðal annars talað um að persóna í íslenskri bókmenntasögu sé með "dæmigerðan kynáttunarvanda“ og að hún sé "strákur fæddur í kvenkynslíkama.“ 8. nóvember 2016 09:00 Mest lesið Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Sjá meira
Eftir því sem umræðan um málefni trans fólks á Íslandi sem og víðar hefur opnast mun meir, hafa sífellt fleiri manneskjur haft tækifæri á því að stíga skrefið í að vera þau sjálf, þar á meðal börn og unglingar. Aukin jákvæð samfélagsleg umræða hefur orðið til þess að aðgengi að upplýsingum er mun greiðari og auðveldara er fyrir trans fólk að finna fólk til þess að samsama sig með, hvort sem það er í þeirra persónulega lífi, á samfélagsmiðlum, fjölmiðlum eða í efni í sjónvarpinu. Málefni trans barna hafa mikið verið í deiglunni undanfarnar vikur, en þann 9. febrúar var fyrsti þáttur af þremur úr þáttaröðinni Trans börn frumsýndur á Stöð 2. Þáttaröðin fjallar um fjögur trans börn og fjölskyldur þeirra yfir tveggja ára tímabil. Þættirnir veita dýrmæta innsýn í líf þeirra og veita fólki tækifæri til þess að kynna sér málefnið á opinskáan, fræðandi og einlægan hátt. Langflestar trans manneskjur sem eru fullorðin í dag muna þann tíma þegar þau voru trans börn eða unglingar, en höfðu einfaldlega ekki tök á því að stíga það skref sem mörg trans börn geta nú. Fyrir mörg hefur það haft í för með sér skelfilegar afleiðingar fyrir andlega og líkamlega heilsu þeirra, enda er hafa rannsóknir svo áratugum skiptir sýnt fram á að andleg heilsa trans fólks sem hefur ekki tök á að vera það sjálft er mjög slæm, og aðgengi að stuðningi og heilbrigðisþjónustu bætir heilsu og lífsgæði þeirra til muna. Þetta snýst um miklu meira heldur en að börn segi í eitt skipti að þau séu stelpa eða strákur og þeim sé þá skutlað upp á Barna og unglinga geðdeild Landspítala til að byrja ferli. Börn sem eru trans sýna endurtekið og ítrekað fram á að þau séu ekki sátt við það kyn sem þeim var úthlutað við fæðingu og þegar það kemur að stuðningi fagaðila er undanfari þess marga ára ferli. Fagaðilar gera sömuleiðis sitt besta að bregðast við þörfum hvers og eins barn og er svo sannarlega ekki farið út í neitt í neinu kæruleysi. Engin læknisfræðileg inngrip eiga sér stað fyrr en í fyrsta lagi þegar kynþroski byrjar þar sem unglingum eru gefnir hormónablokkerar, sem hægja á áhrifum kynþroska og hafa engar óafturkræfar afleiðingar. Þetta kemur í veg fyrir djúpstæða vanlíðan og angist sem getur fylgt kynþroska og veitir börnunum tækifæri á að ákveða síðar meir hvort þau vilji hefja hormónameðferðir eða ekki. Ef viðkomandi unglingur er tilbúinn til, í samráði við foreldra og fagaðila, þá getur viðkomandi í fyrsta lagi byrjað hormónameðferð milli 16-18 ára. Nýjustu rannsóknir á þessu sviði sýna fram á að velferð trans barna og unglinga batnar til muna þegar þau hafa stuðning og fá aðgengi að þeirri þjónustu sem þau þurfa á að halda, og snarminnkar það tíðni sjálfsvíga, sjálfskaða og vanlíðan meðal þessa hóps. Rannsóknir sýna einnig fram á að kynvitund trans barna er jafn sterk og jafnaldra þeirra og því er mikilvægt að hlusta á börn og unglinga og leyfa þeim að stjórna ferðinni. Sjálf bý ég við þau forréttindi að hafa getað stigið tiltölulega snemma fram, eða þegar ég var rétt um 18 ára gömul fyrir rúmum tíu árum síðan. Að ganga í gegnum kynþroska sem samsvaraði ekki minni kynvitund olli mér djúpstæðri vanlíðan sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir hefði ég getað stigið fram fyrr og fengið aðgengi að þeirri þjónustu sem ég þurfti. Afleiðingar þess fylgja mér enn í dag og er ómögulegt að lýsa þeirri angist og kvíða sem ég sem barn og unglingur þurfti að upplifa af sökum þess. Á þeim tíma sem ég loksins stíg fram var umræðan um trans fólk af skornum skammti og höfðu aðeins örfáar manneskjur á Íslandi stigið fram opinberlega. Það var því ekki auðvelt skref að taka sjálfa mig í sátt, enda birtingarmyndir trans fólks í fjölmiðlum og sjónvarpi afar takmarkaðar og undantekningarlaust neikvæðar. Það hefur því verið erfitt að vinna sig í gegnum þá skömm sem myndaðist og taka sjálfa mig í sátt. En sem betur fer átti ég stuðningsríka fjölskyldu, frábæra vini og yndislegt starfsfólk innan Verkmenntaskólans á Akureyri sem stóðu með mér og studdu mig í gegnum mitt ferli alla tíð. Það veldur mér því ómældri gleði að sjá trans börn og unglinga hafa tækifæri sem ég hafði ekki þegar ég var yngri—sem mæta skilningi hjá fjölskyldu, jafnöldrum og sínu nærsamfélagi. Þau börn og unglingar sem hafa tækifæri á að stíga fram geta byrjað að lifa sínu lífi sem þau sjálf mun fyrr heldur en ella og þurfa ekki að ganga í gegnum barnæsku sína og táningsár full af skömm, vanlíðan og kvíða um framtíðina. Velferð þeirra er í húfi og eru þau sú einu sem virkilega vita hver þau eru. Hver sem hefur eytt tíma með trans börnum og unglingum ætti að verða var við slíkt um leið, enda eru þau bara eins og hver önnur börn og unglingar. Sem stendur er þjónusta við trans börn og unglinga í miklu uppnámi í kjölfar þess að Barna- og unglingageðdeild Landspítala tilkynnti að teymið sem hélt utan um þessi mál hefði verið lagt niður—þvert á nýlega samþykkt lög um kynrænt sjálfræði 80/2019—vegna skorts á mannafla og fjármagni. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Trans Vinir hafa því sett af stað undirskriftarlista til að þrýsta á stjórnvöld að bregðast tafarlaust við þessu ástandi. Ég hvet því allt landsfólk til að styðja við bakið á trans börnum og unglingum og skrifa undir áskorunina. Sýnum vilja í verki og tryggjum velferð allra barna sem þurfa á þessari þjónustu að halda. Höfundur er kynjafræðingur og formaður Trans Íslands, félags trans fólks á Íslandi.
Þetta er fyndið Til eru hópar í samfélaginu sem eiga ekki undir högg að sækja vegna sinnar kynvitundar, kynhneigðar, húðlitar, líkamlegs atgervis, holdafars eða kyneinkenna. 9. ágúst 2019 17:08
Við þurfum öll að pissa Kannski ættum við að hætta þessari þrálátu kynjaskiptingu og skipta frekar upp í klósett þar sem fólk fær að pissa í friði og klósett þar sem fólk getur áreitt hvort annað? 27. febrúar 2017 10:26
Trans fólk, intersex fólk og heilbrigðiskerfið sem mismunar þeim Trans er vísun í enska regnhlífarhugtakið transgender. 14. október 2015 09:49
Ekki vera nasisti Að bera fólk sem berst gegn hatursorðræðu eða krefst þess að fólk beri ábyrgð á opinberum ummælum sínum við nasista og einræðisherra er að verða að þrálátu stefi þjóðfélagsumræðunni. 2. maí 2017 11:25
„Dæmigerður kynáttunarvandi“ Ég las grein fyrir stuttu þar sem trans fólk er notað sem viðfangsefni í greinarskrifum og er meðal annars talað um að persóna í íslenskri bókmenntasögu sé með "dæmigerðan kynáttunarvanda“ og að hún sé "strákur fæddur í kvenkynslíkama.“ 8. nóvember 2016 09:00
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun