Menntamálastofnun fimm ára Arnór Guðmundsson skrifar 1. október 2020 09:30 Menntamálastofnun hefur frá því hún var stofnuð þann 1. október 2015 verið í deiglu breytinga í íslensku menntakerfi. Mörgum hættir til að vanmeta þau miklu umskipti sem átt hafa sér stað í íslenskum skólum á undanförnum árum með innleiðingu aðalnámskráa sem gefnar voru út á árunum 2011 og 2013. Má þar nefna vinnu við grunnþætti menntunar, s.s. lýðræði, sköpun og jafnrétti, hæfnimiðað nám með breyttu námsmati og endurskoðun námsbrauta framhaldsskóla með styttingu námstíma. Það hefur verið hlutverk Menntamálastofnunar að styðja við skóla í þessum breytingum og veita stjórnvöldum og almenningi upplýsingar um stöðu þeirra. Menntamálastofnun er ætlað að stuðla að auknum gæðum og umbótum í menntakerfinu og innleiðingu stefnu stjórnvalda, m.a. með samþættingu aðalnámskrár, námsmats og námsgagna. Einnig sér stofnunin um ýmis stjórnsýsluverkefni, s.s. viðurkenningu einkaskóla og útgáfu leyfisbréfa til kennara. Fyrstu fimm árin hefur stofnunin byggt upp nauðsynlega innviði í starfsemi sinni til að geta veitt stjórnvöldum, skólum og almenningi sem besta þjónustu. Með Menntastefnu 2030 sem mennta- og menningarmálaráðherra hyggst leggja fyrir Alþingi nú í haust eru framundan mörg krefjandi verkefni sem stofnunin er nú í stakk búin að leggja sitt af mörkum til. Af þeim verkefnum sem Menntamálastofnun vinnur nú að vil ég nefna þrjú: Stafræn umbreyting þjónustu og námsgagna með uppbyggingu Menntaveru, endurskoðun námsmats og aukinn stuðningur við starfsnám í framhaldsskólum. Menntavera og stafræn umbreyting námsefnis Menntavera er samheiti yfir net upplýsingakerfa sem veita stjórnvöldum, skólum og almenningi þjónustu og aðgang að námskrám, námsgögnum, námsmati og menntagögnum. Stjórnvöld hafa nú boðað stórsókn í stafrænni þjónustu og þar er menntun ekki undanskilin. Menntayfirvöld hafa átt í góðu samstarfi við Stafrænt Ísland um að byggja upp þjónustu sem aðgengileg verður á Ísland.is. Byrjað verður á að veita aðgang að leyfisbréfum kennara og niðurstöðum samræmdra könnunarprófa og stefnt er að því að í framtíðinni muni einstaklingar geta fengið aðgang að námsferli sínum og prófskírteinum á Ísland.is. En þetta er bara byrjunin. Fram undan eru stór verkefni, m.a. stafræn umbreyting námsgagna sem mun fela í sér gjörbreytingu í gerð þeirra og miðlun. Markmiðið er að framleiða námsefni sem stenst nútímakröfur um innihald, kennslufræði og framsetningu og kemur til móts við þarfir nemenda og skóla í tengslum við námskrá og aukna notkun spjaldtölva og annarrar tækni. Í nýlegri þarfagreiningu Menntamálastofnunar kom fram skýrt ákall frá kennurum, nemendum og foreldrum um aukið stafrænt og gagnvirkt námsefni. Á það ekki síst við nú á tímum Covid-19. Endurskoðun námsmats Nýlega lagði starfshópur á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins fram tillögur sem m.a. fela í sér að samræmd könnunarpróf verði lögð niður í núverandi mynd. Í stað þess verði þróað fjölbreytt safn námsmatstækja sem taki mið af prófum sem Menntamálastofnun hefur byggt upp að undanförnu til að meta lestur. Megintilgangur samræmds námsmats er að veita nemendum, kennurum og foreldrum upplýsingar um námsstöðu. Einnig nýtast niðurstöður samræmdra könnunarprófa fyrir skólastjórnendur og sveitarfélög til að fá upplýsingar um stöðu skóla og stjórnvöldum um stöðu menntakerfisins. Mikilvægt er að kasta ekki fyrir róða þeim mikilvægu upplýsingum sem samræmt námsmat veitir á sama tíma og unnið er að endurnýjun þeirra. Menntamálastofnun kannar nú hvernig hægt er að þróa námsmat með aukinn sveigjanleika og fjölbreytni í huga. Til skoðunar er að samræmd könnunarpróf verði í framtíðinni lögð fyrir í mjög breyttri mynd með fjölbreyttara innihaldi og sveigjanlegri próftíma. Eins er ekki ólíklegt að í framtíðinni verði námsmat meira samofið stafrænum námsgögnum. Þróun námsmats tekur tíma og vanda þarf til verka svo að þær upplýsingar sem próf veita séu réttmætar og áreiðanlegar. Til þess að geta boðið upp á gagnvirk prófatriði og að prófin aðlagist ólíkri hæfni nemenda þarf öflug hugbúnaðarkerfi sem ekki eru nú til staðar. Starfsnám í framhaldsskólum Menntamálastofnun hefur á undanförnum árum staðfest tæplega 300 nýjar námsbrautir í framhaldsskólum. Um 50% af þessum brautum eru til stúdentsprófs en einungis um 20% til starfsréttinda. Margt er óunnið í að auka námsframboð í starfsnámi og þróa það nám í takt við þarfir samfélags og atvinnulífs. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú falið Menntamálastofnun að efla stuðning við starfsnám í framhaldsskólum með aukinni samvinnu við fulltrúa atvinnulífs í starfsgreinaráðum. Einnig er nú unnið að því að samhæfa verknám nemenda með svokallaðri rafrænni ferilbók. Því miður hefur umræða um nám á framhaldsskólastigi hér á landi oft einskorðast við hefðbundið bóknám til stúdentsprófs en öðru hverju minnst á skort á áhuga nemenda á starfsnámi. Er þá tilhneiging til að horfa fram hjá fjölbreyttri uppbyggingu starfsnáms í fjölbrauta- og verknámsskólum landsins. Þess sjást nú merki að áhugi á starfsnámi fari vaxandi. Fram undan eru spennandi tímar með nýjum áherslum í verknámi, s.s. með aukinni nýtingu upplýsingatækni og sjálfbærra lausna. Á næstu árum er von til þess að afrakstur þeirra breytinga sem átt hafa sér stað í menntamálum hér á landi skili sér í betra námi og tækifærum nemenda. Að því vill Menntamálastofnun áfram stuðla. Höfundur er forstjóri Menntamálastofnunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Menntamálastofnun hefur frá því hún var stofnuð þann 1. október 2015 verið í deiglu breytinga í íslensku menntakerfi. Mörgum hættir til að vanmeta þau miklu umskipti sem átt hafa sér stað í íslenskum skólum á undanförnum árum með innleiðingu aðalnámskráa sem gefnar voru út á árunum 2011 og 2013. Má þar nefna vinnu við grunnþætti menntunar, s.s. lýðræði, sköpun og jafnrétti, hæfnimiðað nám með breyttu námsmati og endurskoðun námsbrauta framhaldsskóla með styttingu námstíma. Það hefur verið hlutverk Menntamálastofnunar að styðja við skóla í þessum breytingum og veita stjórnvöldum og almenningi upplýsingar um stöðu þeirra. Menntamálastofnun er ætlað að stuðla að auknum gæðum og umbótum í menntakerfinu og innleiðingu stefnu stjórnvalda, m.a. með samþættingu aðalnámskrár, námsmats og námsgagna. Einnig sér stofnunin um ýmis stjórnsýsluverkefni, s.s. viðurkenningu einkaskóla og útgáfu leyfisbréfa til kennara. Fyrstu fimm árin hefur stofnunin byggt upp nauðsynlega innviði í starfsemi sinni til að geta veitt stjórnvöldum, skólum og almenningi sem besta þjónustu. Með Menntastefnu 2030 sem mennta- og menningarmálaráðherra hyggst leggja fyrir Alþingi nú í haust eru framundan mörg krefjandi verkefni sem stofnunin er nú í stakk búin að leggja sitt af mörkum til. Af þeim verkefnum sem Menntamálastofnun vinnur nú að vil ég nefna þrjú: Stafræn umbreyting þjónustu og námsgagna með uppbyggingu Menntaveru, endurskoðun námsmats og aukinn stuðningur við starfsnám í framhaldsskólum. Menntavera og stafræn umbreyting námsefnis Menntavera er samheiti yfir net upplýsingakerfa sem veita stjórnvöldum, skólum og almenningi þjónustu og aðgang að námskrám, námsgögnum, námsmati og menntagögnum. Stjórnvöld hafa nú boðað stórsókn í stafrænni þjónustu og þar er menntun ekki undanskilin. Menntayfirvöld hafa átt í góðu samstarfi við Stafrænt Ísland um að byggja upp þjónustu sem aðgengileg verður á Ísland.is. Byrjað verður á að veita aðgang að leyfisbréfum kennara og niðurstöðum samræmdra könnunarprófa og stefnt er að því að í framtíðinni muni einstaklingar geta fengið aðgang að námsferli sínum og prófskírteinum á Ísland.is. En þetta er bara byrjunin. Fram undan eru stór verkefni, m.a. stafræn umbreyting námsgagna sem mun fela í sér gjörbreytingu í gerð þeirra og miðlun. Markmiðið er að framleiða námsefni sem stenst nútímakröfur um innihald, kennslufræði og framsetningu og kemur til móts við þarfir nemenda og skóla í tengslum við námskrá og aukna notkun spjaldtölva og annarrar tækni. Í nýlegri þarfagreiningu Menntamálastofnunar kom fram skýrt ákall frá kennurum, nemendum og foreldrum um aukið stafrænt og gagnvirkt námsefni. Á það ekki síst við nú á tímum Covid-19. Endurskoðun námsmats Nýlega lagði starfshópur á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins fram tillögur sem m.a. fela í sér að samræmd könnunarpróf verði lögð niður í núverandi mynd. Í stað þess verði þróað fjölbreytt safn námsmatstækja sem taki mið af prófum sem Menntamálastofnun hefur byggt upp að undanförnu til að meta lestur. Megintilgangur samræmds námsmats er að veita nemendum, kennurum og foreldrum upplýsingar um námsstöðu. Einnig nýtast niðurstöður samræmdra könnunarprófa fyrir skólastjórnendur og sveitarfélög til að fá upplýsingar um stöðu skóla og stjórnvöldum um stöðu menntakerfisins. Mikilvægt er að kasta ekki fyrir róða þeim mikilvægu upplýsingum sem samræmt námsmat veitir á sama tíma og unnið er að endurnýjun þeirra. Menntamálastofnun kannar nú hvernig hægt er að þróa námsmat með aukinn sveigjanleika og fjölbreytni í huga. Til skoðunar er að samræmd könnunarpróf verði í framtíðinni lögð fyrir í mjög breyttri mynd með fjölbreyttara innihaldi og sveigjanlegri próftíma. Eins er ekki ólíklegt að í framtíðinni verði námsmat meira samofið stafrænum námsgögnum. Þróun námsmats tekur tíma og vanda þarf til verka svo að þær upplýsingar sem próf veita séu réttmætar og áreiðanlegar. Til þess að geta boðið upp á gagnvirk prófatriði og að prófin aðlagist ólíkri hæfni nemenda þarf öflug hugbúnaðarkerfi sem ekki eru nú til staðar. Starfsnám í framhaldsskólum Menntamálastofnun hefur á undanförnum árum staðfest tæplega 300 nýjar námsbrautir í framhaldsskólum. Um 50% af þessum brautum eru til stúdentsprófs en einungis um 20% til starfsréttinda. Margt er óunnið í að auka námsframboð í starfsnámi og þróa það nám í takt við þarfir samfélags og atvinnulífs. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú falið Menntamálastofnun að efla stuðning við starfsnám í framhaldsskólum með aukinni samvinnu við fulltrúa atvinnulífs í starfsgreinaráðum. Einnig er nú unnið að því að samhæfa verknám nemenda með svokallaðri rafrænni ferilbók. Því miður hefur umræða um nám á framhaldsskólastigi hér á landi oft einskorðast við hefðbundið bóknám til stúdentsprófs en öðru hverju minnst á skort á áhuga nemenda á starfsnámi. Er þá tilhneiging til að horfa fram hjá fjölbreyttri uppbyggingu starfsnáms í fjölbrauta- og verknámsskólum landsins. Þess sjást nú merki að áhugi á starfsnámi fari vaxandi. Fram undan eru spennandi tímar með nýjum áherslum í verknámi, s.s. með aukinni nýtingu upplýsingatækni og sjálfbærra lausna. Á næstu árum er von til þess að afrakstur þeirra breytinga sem átt hafa sér stað í menntamálum hér á landi skili sér í betra námi og tækifærum nemenda. Að því vill Menntamálastofnun áfram stuðla. Höfundur er forstjóri Menntamálastofnunar.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun