Niðurskurðarkrafan og fólkið í framlínu Sandra B. Franks skrifar 8. desember 2020 13:01 Það eru kaldar kveðjur sem fólkið í framlínu heilbrigðiskerfisins fær þegar hillir loks undir lok þriðju bylgju veirufaraldursins. Eftir langvarandi álag og ótrúlegar fórnir þakka stjórnvöld starfsmönnum fyrir vel unnin störf með því að setja enn einu sinni fram kröfur um aðhald og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu. Í þetta sinn er aðhaldskrafa á Landspítala um fjórir milljarðar. Þetta er sömu stjórnvöld og skrifuðu fyrr á árinu undir kjarasamninga um heimild til sérstakra álagsgreiðslna m.a. fyrir þá sem glíma við Covid-19. Þetta eru mikil vonbrigði. Framlínufólkið okkar hafði vænst umbunar fyrir óhóflegt álag en ekki kröfu um enn meiri niðurskurð. Starfslegt og félagslegt álag Framlínufólkið hefur staðið vaktina í þremur bylgjum veirufaraldursins. Það hefur lagt á sig ómældar fórnir. Þær felast ekki bara í krefjandi vinnuálagi sem nú hefur staðið misserum saman heldur líka í vaxandi félagslegu álagi. Þau sem starfa í framlínu, til dæmis á Covid-deildunum, sjá með eigin augum hversu grátt sóttkveikjan getur leikið sjúklinga. Þau hafa hjúkrað mörgum til lífs, en þau hafa líka misst fólk, og upplifað sorgina sem fylgir lífslokum. Þetta fólk öðru fremur hagar því lífi sínu utan vakta þannig að sem allra minnstar líkur verði á að þau sýkist sjálf, og beri sóttkveikjuna óafvitandi inn á stofnanir. Utan vinnutíma má því segja að framlínufólkið okkar hafi í tæpt ár verið meira og minna í sjálfskipaðri sóttkví. Það hefur neitað sér um að hitta vini og vandamenn. Milli vakta hafa flestir lifað í eins konar félagslegri einangrun, til að draga úr líkum á að smit berist inn á sjúkradeildir. Félagslega álagið sem fylgir þessu hefur ekki aðeins áhrif á starfsmenn, heldur ekki síður á fjölskyldur þeirra. Þetta fólk á einfaldlega skilið að því verði umbunað með sanngjörnum hætti í samræmi við þær væntingar sem kjarasamningarnir vöktu. Þau eru fólkið sem héldu heilbrigðiskerfinu gangandi andspænis versta faraldri í heila öld. Fólkið okkar í framlínunni upplifir því kröfuna um niðurskurð eins og blauta tusku í andlitið. Kúfurinn framundan Bóluefni á næsta leiti og fækkun smita í þriðju bylgjunni benda vonandi til að við séum endanlega að ná tökum á faraldrinum. Í þeim efnum er þó alls ekki á vísan að róa. Ennþá vitum við ekki hvernig tekst til um framkvæmd bólusetninga eða hversu hátt hlutfall mun taka þátt í henni. Við skulum vona hið besta. Því miður mun álagið á heilbrigðiskerfinu þó ekki hverfa þó Covid-19 hjaðni. Ástæðan er sú, að fjölda aðgerða, stórra og smárra, auk meðferða, hefur verið slegið á frest til að skapa rými til að ráða niðurlögum veirunnar. Um leið og hún er frá verður kerfið að hefjast handa við að vinna niður kúfinn sem bíður innan kerfisins. Sú vinna mun mæða á sömu stéttum og voru í framlínu nær allt síðasta ár. Fyrir þau er lotan ekki búin. Vinnuálagið heldur áfram en með öðrum hætti. Inni á heilbrigðisstofnunum er staðan einfaldlega þannig að þreyta er komin í framlínufólkið okkar. Það hefur gengið mjög nærri sér og lagt á sig miklar persónulegar fórnir til að bægja mikilli vá frá samfélaginu. Ég þekki þetta af eigin raun, eftir að hafa starfað sem bakvörður á Covid-deild í haust. Ég gat ekki annað en fyllst auðmýkt og þakklæti í garð félaga minna á deildinni, sem höfðu tekist á við lotu á eftir lotu nánast allt árið. Þeim verður aldrei þakkað nógsamlega. Þreyta og kulnun Í starfi mínu sem bakvörður í Covid upplifði ég álagið og þreytuna sem setti ótvírætt mark á fólkið okkar í framlínunni. Það er læknisfræðileg staðreynd, að þegar fólk er langtímum saman undir miklu starfslegu og andlegu álagi er alltaf hætta á kulnun í starfi. Henni fylgir oft raunverulegur heilsubrestur. Ég tek því heils hugar undir orð Guðbjargar Pálsdóttur, formanns Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem sagði í viðtali í vikunni að nú væri brýnt að fylgjast með líðan starfsmanna og veita þeim stuðning til að koma í veg fyrir kulnun í starfi. Það á samfélagið meðal annars að gera með því að umbuna þeim starfsmönnum sem hafa staðið í eldlínunni misserum saman með sanngjörnum álagsgreiðslum. Um það samdi ríkið við sjúkraliða fyrr á árinu. Við þessar aðstæður er krafa um niðurskurð á allar heilbrigðisstofnanir beinlínis fráleit. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Sjá meira
Það eru kaldar kveðjur sem fólkið í framlínu heilbrigðiskerfisins fær þegar hillir loks undir lok þriðju bylgju veirufaraldursins. Eftir langvarandi álag og ótrúlegar fórnir þakka stjórnvöld starfsmönnum fyrir vel unnin störf með því að setja enn einu sinni fram kröfur um aðhald og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu. Í þetta sinn er aðhaldskrafa á Landspítala um fjórir milljarðar. Þetta er sömu stjórnvöld og skrifuðu fyrr á árinu undir kjarasamninga um heimild til sérstakra álagsgreiðslna m.a. fyrir þá sem glíma við Covid-19. Þetta eru mikil vonbrigði. Framlínufólkið okkar hafði vænst umbunar fyrir óhóflegt álag en ekki kröfu um enn meiri niðurskurð. Starfslegt og félagslegt álag Framlínufólkið hefur staðið vaktina í þremur bylgjum veirufaraldursins. Það hefur lagt á sig ómældar fórnir. Þær felast ekki bara í krefjandi vinnuálagi sem nú hefur staðið misserum saman heldur líka í vaxandi félagslegu álagi. Þau sem starfa í framlínu, til dæmis á Covid-deildunum, sjá með eigin augum hversu grátt sóttkveikjan getur leikið sjúklinga. Þau hafa hjúkrað mörgum til lífs, en þau hafa líka misst fólk, og upplifað sorgina sem fylgir lífslokum. Þetta fólk öðru fremur hagar því lífi sínu utan vakta þannig að sem allra minnstar líkur verði á að þau sýkist sjálf, og beri sóttkveikjuna óafvitandi inn á stofnanir. Utan vinnutíma má því segja að framlínufólkið okkar hafi í tæpt ár verið meira og minna í sjálfskipaðri sóttkví. Það hefur neitað sér um að hitta vini og vandamenn. Milli vakta hafa flestir lifað í eins konar félagslegri einangrun, til að draga úr líkum á að smit berist inn á sjúkradeildir. Félagslega álagið sem fylgir þessu hefur ekki aðeins áhrif á starfsmenn, heldur ekki síður á fjölskyldur þeirra. Þetta fólk á einfaldlega skilið að því verði umbunað með sanngjörnum hætti í samræmi við þær væntingar sem kjarasamningarnir vöktu. Þau eru fólkið sem héldu heilbrigðiskerfinu gangandi andspænis versta faraldri í heila öld. Fólkið okkar í framlínunni upplifir því kröfuna um niðurskurð eins og blauta tusku í andlitið. Kúfurinn framundan Bóluefni á næsta leiti og fækkun smita í þriðju bylgjunni benda vonandi til að við séum endanlega að ná tökum á faraldrinum. Í þeim efnum er þó alls ekki á vísan að róa. Ennþá vitum við ekki hvernig tekst til um framkvæmd bólusetninga eða hversu hátt hlutfall mun taka þátt í henni. Við skulum vona hið besta. Því miður mun álagið á heilbrigðiskerfinu þó ekki hverfa þó Covid-19 hjaðni. Ástæðan er sú, að fjölda aðgerða, stórra og smárra, auk meðferða, hefur verið slegið á frest til að skapa rými til að ráða niðurlögum veirunnar. Um leið og hún er frá verður kerfið að hefjast handa við að vinna niður kúfinn sem bíður innan kerfisins. Sú vinna mun mæða á sömu stéttum og voru í framlínu nær allt síðasta ár. Fyrir þau er lotan ekki búin. Vinnuálagið heldur áfram en með öðrum hætti. Inni á heilbrigðisstofnunum er staðan einfaldlega þannig að þreyta er komin í framlínufólkið okkar. Það hefur gengið mjög nærri sér og lagt á sig miklar persónulegar fórnir til að bægja mikilli vá frá samfélaginu. Ég þekki þetta af eigin raun, eftir að hafa starfað sem bakvörður á Covid-deild í haust. Ég gat ekki annað en fyllst auðmýkt og þakklæti í garð félaga minna á deildinni, sem höfðu tekist á við lotu á eftir lotu nánast allt árið. Þeim verður aldrei þakkað nógsamlega. Þreyta og kulnun Í starfi mínu sem bakvörður í Covid upplifði ég álagið og þreytuna sem setti ótvírætt mark á fólkið okkar í framlínunni. Það er læknisfræðileg staðreynd, að þegar fólk er langtímum saman undir miklu starfslegu og andlegu álagi er alltaf hætta á kulnun í starfi. Henni fylgir oft raunverulegur heilsubrestur. Ég tek því heils hugar undir orð Guðbjargar Pálsdóttur, formanns Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem sagði í viðtali í vikunni að nú væri brýnt að fylgjast með líðan starfsmanna og veita þeim stuðning til að koma í veg fyrir kulnun í starfi. Það á samfélagið meðal annars að gera með því að umbuna þeim starfsmönnum sem hafa staðið í eldlínunni misserum saman með sanngjörnum álagsgreiðslum. Um það samdi ríkið við sjúkraliða fyrr á árinu. Við þessar aðstæður er krafa um niðurskurð á allar heilbrigðisstofnanir beinlínis fráleit. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun