Samgöngustofa veitti röng og misvísandi svör þegar WOW air var í basli Sunna Sæmundsdóttir skrifar 14. apríl 2021 15:08 Skúli Mogensen, fyrrverandi forstjóri WOW air. Í nýrri skýrslu ríkisendurskoðunar segir að Samgöngustofa hafi sýnt flugfélaginu mikla biðlund í aðdraganda gjaldþrotsins. Það geti skapað vafasamt fordæmi. vísir/Vilhelm Samgöngustofa er gagnrýnd harðlega í nýrri úttekt Ríkisendurskoðunar á falli WOW air. Viðskiptalegir hagsmunir flugfélagsins virðist í einhverjum tilvikum hafa verið hafðir að leiðarljósi. WOW air var úrskurðað gjaldþrota 28. mars 2019 eftir að hafa að hafa róið lífróður um nokkra hríð. Fall félagsins varð meðal annars til þess að Hagstofa Íslands flýtti gerð þjóðhagsspár auk þess sem forsendubrestur varð á fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Sumarið 2019 óskaði umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis eftir því að ríkisendurskoðun myndi vinna úttekt á aðkomu Samgöngustofu og Isavia að starfsemi WOW air í aðdraganda gjaldþrotsins. Fréttastofa hefur skýrsluna undir höndum sem fjallað verður um í nefndinni á næstunni. Skýrslan var unnin að beiðni umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis. Skýrslan er ítarleg en í henni eru gerðar verulegar athugasemdir við verklag Samgöngustofu. Þá segir að stofnunin hafi veitt samgöngu- og sveitastjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með flugfélaginu. „Eftir að ljóst var að Wow air hf. var komið í fjárhagsvandræði í maí 2018 aflaði samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti upplýsinga um framkvæmd eftirlits Samgöngustofu. Að mati ráðuneytisins var eftirlitinu ábótavant og nauðsynlegar breytingar á því höfðu ekki náð fram að ganga í ágúst 2018,“ segir í skýrslunni. Ráðuneytið hafi því sent frá sér leiðbeiningar og að lokum fyrirmæli um sérstakt eftirlit í byrjun september sama ár. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi svarað því til að vinna að slíku mati væri þegar hafin. Það hafi hins vegar ekki reynst rétt. „Það var ekki fyrr en 21. september, tveimur vikum eftir að samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti hafði gefið stofnuninni fyrirmæli um að gera ítarlegt mat á fjárhagsstöðu Wow air hf., að Samgöngustofa tilkynnti flugfélaginu að eftirlit væri hafið með bréfi þess efnis. Ótækt er að stofnun veiti ráðuneyti sínu svo misvísandi upplýsingar, ekki síst þegar ástandið var jafn viðkvæmt og raun bar vitni,“ segir í skýrslunni. Forstjóraskipti hafa orðið hjá Samgöngustofu frá þessu. Í febrúar 2019 var staða forstjóra Samgöngustofu auglýst til umsóknar en Þórólfur Árnason hafði þá gengt starfinu í fimm ár. Hann sóttist eftir því að gegna starfinu áfram en í júní 2019 var Jón Gunnar Jónsson skipaður forstjóri Samgöngustofu til fimm ára. Þórólfur sagðist undrandi á niðurstöðunni og ætla að leggjast yfir niðurstöðu hæfnisnefndar. Samgöngustofa er talin hafa gefið samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með WOW air árið 2018. Ber að fella leyfi tímabundið úr gildi Að mati Ríkisendurskoðunar var ástæða fyrir Samgöngustofu að herða eftirlitið strax í maí 2018 þegar stofnunin fékk upplýsingar um erfiða stöðu Wow air hf. og að félagið gæti ekki staðið undir rekstri vetrarins kæmi ekki til nýtt fjármagn. Í skýrslunni er bent á að Samgöngustofu beri að fella flugrekstrarleyfi tímabundið úr gildi, eða afturkalla það geti flugfélag ekki staðið við raunverulegar skuldbindingar og aðrar skuldbindingar sem kann að vera stofnað til á tólf mánaða tímabili. Jafnframt er kveðið á um heimild til útgáfu tímabundins flugrekstrarleyfis á meðan fjárhagsleg endurskipulagning fer fram. „Samgöngustofa beitti hvorugu þessara úrræða þó stofnuninni mætti vera ljóst að félagið uppfyllti tæplega þær fjárhagskröfur sem gerðar eru í löggjöf. Helstu rök Samgöngustofu fyrir því að grípa ekki til framangreindra úrræða voru þau að áætlanir um fjárhagslega endurskipulagningu voru taldar raunhæfar og að veiting tímabundins leyfis gæti haft skaðleg áhrif á möguleika félagsins til að fjármagna sig,“ segir í skýrslunni. Vísir/Vilhelm Þá segir að Samgöngustofa virðist í einhverjum tilfellum hafa haft viðskiptalega hagsmuni félagsins að leiðarljósi í ákvörðunartöku fram yfir þau viðmið og sjónarmið sem gilda um eftirlit og aðhald. „Til marks um það má benda á að Samgöngustofa tilkynnti Wow air hf. um að fjárhagsmat ætti að fara fram þremur dögum eftir að skuldabréfaútboði félagsins lauk þann 18. september 2018, þó Samgöngustofa hafi fengið fyrirmæli um að framkvæma ítarlegt fjárhagsmat frá ráðuneyti sínu tveimur vikum fyrr,“ segir í skýrslunni. Hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda betur Ríkisendurskoðun telur vafamál hvort raunhæfar viðræður um fjármögnun hafi staðið yfir síðustu fjóra daga í starfsemi félagsins í lok mars 2019. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi ekki haft fyrir því önnur gögn en staðfestingu lögmanns skuldabréfaeigenda um að unnið væri að lausn sem fólst í að skuldum félagsins yrði breytt í hlutafé og að nýtt fjármagn yrði fengið gegn 51% hlut í félaginu. „Enginn fjárfestir með nýtt fé var þó nafngreindur og engin gögn lögð fram um að raunverulegar viðræður væru í gangi. Á sama tíma var félagið komið að fótum fram og ljóst að það gæti aðeins staðið undir hluta skuldbindinga sinna í örfáa daga.“ Ríkisendurskoðun telur að gæta hefði mátt hagsmuna neytenda betur. Ríkisendurskoðun telur að betur hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda hefði Samgöngustofa afturkallað flugrekstrarleyfið á tímabilinu 24. til 28. mars 2019. „Hugsanlega hefði mátt stýra því betur að færri farþegar sem áttu pantað flug til og frá landinu yrðu strandaglópar og þannig reyna að lágmarka þau skakkaföll sem urðu af gjaldþroti félagsins. Einnig hefði sala farmiða stöðvast fyrr,“ segir í skýrslu ríkisendurskoðunar. „Að mati Ríkisendurskoðunar sýndi Samgöngustofa flugfélaginu mikla biðlund og bendir á að slíkt geti skapað varasamt fordæmi út frá jafnræðisreglu stjórnsýslulaga.“ WOW Air Alþingi Samgöngur Fréttir af flugi Mest lesið Húsleit hjá Terra Viðskipti innlent Heimilin þurfi að undirbúa sig fyrir að það reyni á svigrúm þeirra Neytendur Kampavínsklúbbar, innherjasvik og nú meint skattsvik Viðskipti innlent Þrír Kaupþingsstjórar sektaðir í Lúxemborg eftir fimmtán ára málaferli Viðskipti erlent Telur neytendur hafa unnið pyrrosarsigur í vaxtamálinu Viðskipti innlent Fasteignamarkaðurinn „kaupendamarkaður“ að mati fasteignasala Viðskipti innlent Getur tekið einstæða foreldra allt að átján ár að safna fyrir íbúð Viðskipti innlent Samstöðin tapaði fimmtíu milljónum Viðskipti innlent Áföll í vinnu: Erfitt að sinna vinnu og jafnvel heimilishaldi Atvinnulíf Kæra FIFA fyrir miðasölubrask fyrir HM á næsta ári Viðskipti erlent Fleiri fréttir Sjóvá hagnast um 666 milljónir það sem af er ári Húsleit hjá Terra Kampavínsklúbbar, innherjasvik og nú meint skattsvik Telur neytendur hafa unnið pyrrosarsigur í vaxtamálinu Samstöðin tapaði fimmtíu milljónum Bara tala kynnti „Bare si det“ til leiks í Noregi Getur tekið einstæða foreldra allt að átján ár að safna fyrir íbúð Fasteignamarkaðurinn „kaupendamarkaður“ að mati fasteignasala Hagnaður minnkar um 1,5 milljarða milli ára Skynjar kvíða og ótta meðal starfsmanna Gengi Eimskips lækkar vegna bilunarinnar Fleiri hundruð kröfur og líklegt að óeðlilegum greiðslum verði rift Seldu fyrir 634 milljónir og græddu 182 Selja Adalvo og stjórnandi frá Alvotech fylgir Hanna María nýr forstöðumaður hjá ELKO Úrvinnslusjóður svarar Sorpu Eigandi Remax ákærður fyrir markaðsmisnotkun Grunnlán nær nú aðeins til helmings kaupverðs Íslandsbanki bætist í hópinn og gerir hlé á verðtryggðum lánveitingum Skipti bús Magnúsar tekin upp sextán árum frá þroti Ragnhildur til Datera Lagaleg óvissa og kaupendur byrjaðir að fá nei frá bankanum Steypti ég mér í algjöra glötun með lántökunni fyrir þremur árum? Lánveitendum vex Vaxtamálið í augum Gera hlé á veitingu verðtryggðra íbúðalána Gætu þurft að draga úr framleiðslu á Grundartanga Boeing 777-fraktþotur bætast í flota Atlanta Nathan & Olsen og Ekran verða Nathan Þórunn seld og tuttugu sagt upp Telja menningarframlag vinna gegn yfirlýstum tilgangi sínum Sjá meira
WOW air var úrskurðað gjaldþrota 28. mars 2019 eftir að hafa að hafa róið lífróður um nokkra hríð. Fall félagsins varð meðal annars til þess að Hagstofa Íslands flýtti gerð þjóðhagsspár auk þess sem forsendubrestur varð á fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Sumarið 2019 óskaði umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis eftir því að ríkisendurskoðun myndi vinna úttekt á aðkomu Samgöngustofu og Isavia að starfsemi WOW air í aðdraganda gjaldþrotsins. Fréttastofa hefur skýrsluna undir höndum sem fjallað verður um í nefndinni á næstunni. Skýrslan var unnin að beiðni umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis. Skýrslan er ítarleg en í henni eru gerðar verulegar athugasemdir við verklag Samgöngustofu. Þá segir að stofnunin hafi veitt samgöngu- og sveitastjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með flugfélaginu. „Eftir að ljóst var að Wow air hf. var komið í fjárhagsvandræði í maí 2018 aflaði samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti upplýsinga um framkvæmd eftirlits Samgöngustofu. Að mati ráðuneytisins var eftirlitinu ábótavant og nauðsynlegar breytingar á því höfðu ekki náð fram að ganga í ágúst 2018,“ segir í skýrslunni. Ráðuneytið hafi því sent frá sér leiðbeiningar og að lokum fyrirmæli um sérstakt eftirlit í byrjun september sama ár. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi svarað því til að vinna að slíku mati væri þegar hafin. Það hafi hins vegar ekki reynst rétt. „Það var ekki fyrr en 21. september, tveimur vikum eftir að samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti hafði gefið stofnuninni fyrirmæli um að gera ítarlegt mat á fjárhagsstöðu Wow air hf., að Samgöngustofa tilkynnti flugfélaginu að eftirlit væri hafið með bréfi þess efnis. Ótækt er að stofnun veiti ráðuneyti sínu svo misvísandi upplýsingar, ekki síst þegar ástandið var jafn viðkvæmt og raun bar vitni,“ segir í skýrslunni. Forstjóraskipti hafa orðið hjá Samgöngustofu frá þessu. Í febrúar 2019 var staða forstjóra Samgöngustofu auglýst til umsóknar en Þórólfur Árnason hafði þá gengt starfinu í fimm ár. Hann sóttist eftir því að gegna starfinu áfram en í júní 2019 var Jón Gunnar Jónsson skipaður forstjóri Samgöngustofu til fimm ára. Þórólfur sagðist undrandi á niðurstöðunni og ætla að leggjast yfir niðurstöðu hæfnisnefndar. Samgöngustofa er talin hafa gefið samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu misvísandi upplýsingar um eftirlit með WOW air árið 2018. Ber að fella leyfi tímabundið úr gildi Að mati Ríkisendurskoðunar var ástæða fyrir Samgöngustofu að herða eftirlitið strax í maí 2018 þegar stofnunin fékk upplýsingar um erfiða stöðu Wow air hf. og að félagið gæti ekki staðið undir rekstri vetrarins kæmi ekki til nýtt fjármagn. Í skýrslunni er bent á að Samgöngustofu beri að fella flugrekstrarleyfi tímabundið úr gildi, eða afturkalla það geti flugfélag ekki staðið við raunverulegar skuldbindingar og aðrar skuldbindingar sem kann að vera stofnað til á tólf mánaða tímabili. Jafnframt er kveðið á um heimild til útgáfu tímabundins flugrekstrarleyfis á meðan fjárhagsleg endurskipulagning fer fram. „Samgöngustofa beitti hvorugu þessara úrræða þó stofnuninni mætti vera ljóst að félagið uppfyllti tæplega þær fjárhagskröfur sem gerðar eru í löggjöf. Helstu rök Samgöngustofu fyrir því að grípa ekki til framangreindra úrræða voru þau að áætlanir um fjárhagslega endurskipulagningu voru taldar raunhæfar og að veiting tímabundins leyfis gæti haft skaðleg áhrif á möguleika félagsins til að fjármagna sig,“ segir í skýrslunni. Vísir/Vilhelm Þá segir að Samgöngustofa virðist í einhverjum tilfellum hafa haft viðskiptalega hagsmuni félagsins að leiðarljósi í ákvörðunartöku fram yfir þau viðmið og sjónarmið sem gilda um eftirlit og aðhald. „Til marks um það má benda á að Samgöngustofa tilkynnti Wow air hf. um að fjárhagsmat ætti að fara fram þremur dögum eftir að skuldabréfaútboði félagsins lauk þann 18. september 2018, þó Samgöngustofa hafi fengið fyrirmæli um að framkvæma ítarlegt fjárhagsmat frá ráðuneyti sínu tveimur vikum fyrr,“ segir í skýrslunni. Hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda betur Ríkisendurskoðun telur vafamál hvort raunhæfar viðræður um fjármögnun hafi staðið yfir síðustu fjóra daga í starfsemi félagsins í lok mars 2019. Í skýrslunni segir að Samgöngustofa hafi ekki haft fyrir því önnur gögn en staðfestingu lögmanns skuldabréfaeigenda um að unnið væri að lausn sem fólst í að skuldum félagsins yrði breytt í hlutafé og að nýtt fjármagn yrði fengið gegn 51% hlut í félaginu. „Enginn fjárfestir með nýtt fé var þó nafngreindur og engin gögn lögð fram um að raunverulegar viðræður væru í gangi. Á sama tíma var félagið komið að fótum fram og ljóst að það gæti aðeins staðið undir hluta skuldbindinga sinna í örfáa daga.“ Ríkisendurskoðun telur að gæta hefði mátt hagsmuna neytenda betur. Ríkisendurskoðun telur að betur hefði verið hægt að gæta hagsmuna neytenda hefði Samgöngustofa afturkallað flugrekstrarleyfið á tímabilinu 24. til 28. mars 2019. „Hugsanlega hefði mátt stýra því betur að færri farþegar sem áttu pantað flug til og frá landinu yrðu strandaglópar og þannig reyna að lágmarka þau skakkaföll sem urðu af gjaldþroti félagsins. Einnig hefði sala farmiða stöðvast fyrr,“ segir í skýrslu ríkisendurskoðunar. „Að mati Ríkisendurskoðunar sýndi Samgöngustofa flugfélaginu mikla biðlund og bendir á að slíkt geti skapað varasamt fordæmi út frá jafnræðisreglu stjórnsýslulaga.“
WOW Air Alþingi Samgöngur Fréttir af flugi Mest lesið Húsleit hjá Terra Viðskipti innlent Heimilin þurfi að undirbúa sig fyrir að það reyni á svigrúm þeirra Neytendur Kampavínsklúbbar, innherjasvik og nú meint skattsvik Viðskipti innlent Þrír Kaupþingsstjórar sektaðir í Lúxemborg eftir fimmtán ára málaferli Viðskipti erlent Telur neytendur hafa unnið pyrrosarsigur í vaxtamálinu Viðskipti innlent Fasteignamarkaðurinn „kaupendamarkaður“ að mati fasteignasala Viðskipti innlent Getur tekið einstæða foreldra allt að átján ár að safna fyrir íbúð Viðskipti innlent Samstöðin tapaði fimmtíu milljónum Viðskipti innlent Áföll í vinnu: Erfitt að sinna vinnu og jafnvel heimilishaldi Atvinnulíf Kæra FIFA fyrir miðasölubrask fyrir HM á næsta ári Viðskipti erlent Fleiri fréttir Sjóvá hagnast um 666 milljónir það sem af er ári Húsleit hjá Terra Kampavínsklúbbar, innherjasvik og nú meint skattsvik Telur neytendur hafa unnið pyrrosarsigur í vaxtamálinu Samstöðin tapaði fimmtíu milljónum Bara tala kynnti „Bare si det“ til leiks í Noregi Getur tekið einstæða foreldra allt að átján ár að safna fyrir íbúð Fasteignamarkaðurinn „kaupendamarkaður“ að mati fasteignasala Hagnaður minnkar um 1,5 milljarða milli ára Skynjar kvíða og ótta meðal starfsmanna Gengi Eimskips lækkar vegna bilunarinnar Fleiri hundruð kröfur og líklegt að óeðlilegum greiðslum verði rift Seldu fyrir 634 milljónir og græddu 182 Selja Adalvo og stjórnandi frá Alvotech fylgir Hanna María nýr forstöðumaður hjá ELKO Úrvinnslusjóður svarar Sorpu Eigandi Remax ákærður fyrir markaðsmisnotkun Grunnlán nær nú aðeins til helmings kaupverðs Íslandsbanki bætist í hópinn og gerir hlé á verðtryggðum lánveitingum Skipti bús Magnúsar tekin upp sextán árum frá þroti Ragnhildur til Datera Lagaleg óvissa og kaupendur byrjaðir að fá nei frá bankanum Steypti ég mér í algjöra glötun með lántökunni fyrir þremur árum? Lánveitendum vex Vaxtamálið í augum Gera hlé á veitingu verðtryggðra íbúðalána Gætu þurft að draga úr framleiðslu á Grundartanga Boeing 777-fraktþotur bætast í flota Atlanta Nathan & Olsen og Ekran verða Nathan Þórunn seld og tuttugu sagt upp Telja menningarframlag vinna gegn yfirlýstum tilgangi sínum Sjá meira