Svartur listi rauða drekans Helgi Steinar Gunnlaugsson skrifar 15. apríl 2021 19:00 Íslenskur lögfræðingur hefur nú verið settur á svartan lista hjá stjórnvöldum í Kína og í kjölfarið fær maðurinn, Jónas Haraldsson, ekki að stíga fæti á kínverska grundu og verða allir þeir fjármunir (sem hann er eflaust með) í Kína einnig frystir. Þessum þvingunaraðgerðum var beitt í kjölfar gagnrýnispistla sem Jónas hefur gefið frá sér í Morgunblaðinu í tengslum við umgegni á fasteign sem var í eigu kínverska sendiráðsins og annarra greina sem tengjast bæði Covid-19 og kínverskum ferðamönnum. Það sem vekur athygli á þessum aðgerðum er að greinarnar sjálfar voru birtar á löngu tímabili og til dæmis kom sú elsta út í maí 2019, en kínversk stjórnvöld ákváðu núna nýlega að láta til skarar skríða. Undir öllum öðrum kringumstæðum væri tímasetningin á þessum aðgerðum einkennileg. Hins vegar er útlit fyrir að íslensk stjórnvöld séu mögulega að fara taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn kínverskum lögaðilum og einstaklingum sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum í Xinjiang-héraði. Þessi ákvörðun kínverskra stjórnvalda er því að öllum líkindum nokkurs konar fyrirbyggjandi hefndaraðgerð og er megintilgangur hennar einnig að senda skýr skilaboð til íslenskra stjórnvalda og annarra sem gætu mögulega gagngrýnt kínversk stjórnvöld að þau gætu mætt svipuðum örlögum. Íslensk stjórnvöld hafa mótmælt þessari ákvörðun og var sendiherra Kína á Íslandi meðal annars boðaður á fund hjá Utanríkisráðuneytinu þar sem honum var bent á að „fullt málfrelsi ríkir á Íslandi og að þessi einstaklingur ber ekki neina ábyrgð á íslenskum stjórnarathöfnum sem stjórnvöld í Kína kunna að vera ósátt við“. Ísland hefur til að mynda gagnrýnt framgöngu Kína gagnvart úígúr-múslimum bæði í tvíhliða samskiptum og á vettvagni mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna en þetta mun vera í fyrsta skipti sem kínversk stjórnvöld svara Íslendingum með beinum pólitískum hætti. Streisand áhrifin Til að byrja með er umræðan um mannréttindi í Kína ekki ný af nálinni. Þjóðin hefur margoft verið gagnrýnd fyrir mannréttindabrot sín og þó svo að sumar þjóðir sem hafa tekið þátt í þeirri gagnrýni hafa meiri innistæðu til að gera það en aðrar þá hefur áhyggjuefnið farið vaxandi á undanförnum árum sökum þess að Kína er orðið nýjasta heimsveldi jarðar. Það sem kínversk stjórnvöld eiga hins vegar erfitt með að skilja er að aðferðir þeirra til að svara slíkri gagnrýni á oft til að varpa meira ljósi á þessi brot þeirra heldur en ef þau málefni væru einungis rædd á pólítískum vettvangi. Það má í raun segja að kínversk stjórnvöld séu að skapa nokkurs konar pólitísk „Streisand áhrif“, sem vitnar til þess þegar leikkonan Barbara Streisand reyndi árið 2003 að stöðva birtingu af húsi sínu í Malibu og í kjölfarið varð umfjöllunin um húsið hennar mun meiri en ef hún hefði látið málið eiga sig. Árið 2010 hlaut til dæmis kínverski andófsmaðurinn Liu Xiaobo friðarverðlaun Nóbels og var þeirri veitingu mótmælt grimmt af kínverskum stjórnvöldum. Viðskipti á milli Noregs og Kína enduðu í algjöru lágmarki og samskipti ríkjanna voru mjög slæm í nokkur ár eftir afhendinguna. Vissulega eru einhverjir sem hafa áhuga á þessum verðlaunum og gætu sagt hverjir hafa unnið þau seinustu árin, en stór hluti jarðbúa – sem fylgist ekki með veitingu þessara verðlauna og hefði aldrei vitað hver þessi maður var frétti af honum einfaldlega út af brjálæðiskasti kínverskra stjórnvalda. Fréttin um Jónas Haraldsson mun líka eflaust leiða til þess að margir sem ekki höfðu lesið greinar hans muni fletta þeim upp til að sjá hvaðan allur þessi æsingur kemur. Skýr skilaboð til baka Það má að sjálfsögðu búast við því að ríkisstjórnir um heim allan mótmæli hinu og þessu sem þær eru ekki sáttar með, en það sem mörg mál sem tengjast kínverskum stjórnvöldum eiga sameiginlegt er að það þarf oft að brýna fyrir Peking muninn á milli hegðun stjórnvalda og hegðun almennings. Norska ríkisstjórnin þurfti til dæmis að minna á að hún hefur ekkert að gera með það hver hlýtur friðarverðlaun Nóbels. Íslenska utanríkisráðuneytið þurfti að minna á að lögfræðingur út í bæ hefur fullan rétt til að segja það sem hann vill og greinarskrif hans eru ekki lögbindandi ákvarðanir á samskiptum Íslands og Kína. Einnig má vísa til Meng Wanzhou, fjármálastjóra og dóttir stofnanda Huawei sem var handtekin í Kanada að beiðni bandarískra stjórnvalda fyrir peningaþvætti, bankasvik og fyrir að komast yfir viðskiptaleyndarmál með ólöglegum hætti. Kínversk stjórnvöld mótmæltu þessu ekki með fundarboðum, heldur með því að handtaka fyrrum kanadíska diplómata sem voru staðsettir í Kína. Eftir tvö ár í fangelsi eru mennirnir tveir ennþá í haldi og hefur málið ollið miklum erfiðleikum í samskiptum ríkjanna. Ef þetta hefði verið fjármálastjóri Siemens er mjög ólíklegt að þýska ríkisstjórnin hefði brugðist við með sama hætti en kínversk stjórnvöld kjósa frekar að spila eftir eigin leikreglum þegar kemur að hefndaraðgerðum. Hvað varðar stöðu Íslands þá hugsa ég að kínverska ríkisstjórnin muni spila hefndarleikinn varlega. Þrátt fyrir að senda slík skilaboð þá vill hún engu að síður stuðning okkar þegar kemur að aðgangi að heimsskautsráðinu og siglingar í framtíðinni í gegnum það skaut þarfnast heilbrigðra samskipta. Það er hins vegar mikilvægt að okkar staða sé skýr. Tálmun málfrelsis á Íslandi til að þóknast annarri þjóð (hver sem hún gæti verið) er ekki til umræðu. Svar íslenskra stjórnvalda í tengslum við þetta mál var skýrt og greinilegt og að mínu mati markar það ágætis þróun sem sýnir að tvíhliða samskipti Íslands og Kína eru ekki háð vilja eins aðila. Það er líka mögulegt að þessir ágreiningar séu bara vaxtarverkir þegar kemur að samskiptum Kína við umheiminn. Kínverska ríkisstjórnin á kannski bágt með að skilja það að stjórnvöld út í heimi geti ekki þvingað eigin borgara til að gera eða segja það sem þau vilja einfaldlega vegna þess að þau eru sjálf svo vön því að vera með eigin putta í öllum stoðum samfélagsins. Svipað og langtíma hjónaband þá eru tvær hliðar að kynnast hvort öðru betur og oft á tímum koma upp árekstrar, en brúðkaupsferðin sem Ísland átti með Kína eftir undirritun fríverslunarsamningsins er einfaldlega búin. Staðan er þannig núna að eins og hvert annað hjónaband þá þurfa báðir aðilar að skýra sína afstöðu og sætta sig við raunveruleikann eins og hann er – ekki eins og við óskum að hann sé. Höfundur er eigandi Kínverskrar ráðgjafar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kína Íslendingar erlendis Tjáningarfrelsi Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Íslenskur lögfræðingur hefur nú verið settur á svartan lista hjá stjórnvöldum í Kína og í kjölfarið fær maðurinn, Jónas Haraldsson, ekki að stíga fæti á kínverska grundu og verða allir þeir fjármunir (sem hann er eflaust með) í Kína einnig frystir. Þessum þvingunaraðgerðum var beitt í kjölfar gagnrýnispistla sem Jónas hefur gefið frá sér í Morgunblaðinu í tengslum við umgegni á fasteign sem var í eigu kínverska sendiráðsins og annarra greina sem tengjast bæði Covid-19 og kínverskum ferðamönnum. Það sem vekur athygli á þessum aðgerðum er að greinarnar sjálfar voru birtar á löngu tímabili og til dæmis kom sú elsta út í maí 2019, en kínversk stjórnvöld ákváðu núna nýlega að láta til skarar skríða. Undir öllum öðrum kringumstæðum væri tímasetningin á þessum aðgerðum einkennileg. Hins vegar er útlit fyrir að íslensk stjórnvöld séu mögulega að fara taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn kínverskum lögaðilum og einstaklingum sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum í Xinjiang-héraði. Þessi ákvörðun kínverskra stjórnvalda er því að öllum líkindum nokkurs konar fyrirbyggjandi hefndaraðgerð og er megintilgangur hennar einnig að senda skýr skilaboð til íslenskra stjórnvalda og annarra sem gætu mögulega gagngrýnt kínversk stjórnvöld að þau gætu mætt svipuðum örlögum. Íslensk stjórnvöld hafa mótmælt þessari ákvörðun og var sendiherra Kína á Íslandi meðal annars boðaður á fund hjá Utanríkisráðuneytinu þar sem honum var bent á að „fullt málfrelsi ríkir á Íslandi og að þessi einstaklingur ber ekki neina ábyrgð á íslenskum stjórnarathöfnum sem stjórnvöld í Kína kunna að vera ósátt við“. Ísland hefur til að mynda gagnrýnt framgöngu Kína gagnvart úígúr-múslimum bæði í tvíhliða samskiptum og á vettvagni mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna en þetta mun vera í fyrsta skipti sem kínversk stjórnvöld svara Íslendingum með beinum pólitískum hætti. Streisand áhrifin Til að byrja með er umræðan um mannréttindi í Kína ekki ný af nálinni. Þjóðin hefur margoft verið gagnrýnd fyrir mannréttindabrot sín og þó svo að sumar þjóðir sem hafa tekið þátt í þeirri gagnrýni hafa meiri innistæðu til að gera það en aðrar þá hefur áhyggjuefnið farið vaxandi á undanförnum árum sökum þess að Kína er orðið nýjasta heimsveldi jarðar. Það sem kínversk stjórnvöld eiga hins vegar erfitt með að skilja er að aðferðir þeirra til að svara slíkri gagnrýni á oft til að varpa meira ljósi á þessi brot þeirra heldur en ef þau málefni væru einungis rædd á pólítískum vettvangi. Það má í raun segja að kínversk stjórnvöld séu að skapa nokkurs konar pólitísk „Streisand áhrif“, sem vitnar til þess þegar leikkonan Barbara Streisand reyndi árið 2003 að stöðva birtingu af húsi sínu í Malibu og í kjölfarið varð umfjöllunin um húsið hennar mun meiri en ef hún hefði látið málið eiga sig. Árið 2010 hlaut til dæmis kínverski andófsmaðurinn Liu Xiaobo friðarverðlaun Nóbels og var þeirri veitingu mótmælt grimmt af kínverskum stjórnvöldum. Viðskipti á milli Noregs og Kína enduðu í algjöru lágmarki og samskipti ríkjanna voru mjög slæm í nokkur ár eftir afhendinguna. Vissulega eru einhverjir sem hafa áhuga á þessum verðlaunum og gætu sagt hverjir hafa unnið þau seinustu árin, en stór hluti jarðbúa – sem fylgist ekki með veitingu þessara verðlauna og hefði aldrei vitað hver þessi maður var frétti af honum einfaldlega út af brjálæðiskasti kínverskra stjórnvalda. Fréttin um Jónas Haraldsson mun líka eflaust leiða til þess að margir sem ekki höfðu lesið greinar hans muni fletta þeim upp til að sjá hvaðan allur þessi æsingur kemur. Skýr skilaboð til baka Það má að sjálfsögðu búast við því að ríkisstjórnir um heim allan mótmæli hinu og þessu sem þær eru ekki sáttar með, en það sem mörg mál sem tengjast kínverskum stjórnvöldum eiga sameiginlegt er að það þarf oft að brýna fyrir Peking muninn á milli hegðun stjórnvalda og hegðun almennings. Norska ríkisstjórnin þurfti til dæmis að minna á að hún hefur ekkert að gera með það hver hlýtur friðarverðlaun Nóbels. Íslenska utanríkisráðuneytið þurfti að minna á að lögfræðingur út í bæ hefur fullan rétt til að segja það sem hann vill og greinarskrif hans eru ekki lögbindandi ákvarðanir á samskiptum Íslands og Kína. Einnig má vísa til Meng Wanzhou, fjármálastjóra og dóttir stofnanda Huawei sem var handtekin í Kanada að beiðni bandarískra stjórnvalda fyrir peningaþvætti, bankasvik og fyrir að komast yfir viðskiptaleyndarmál með ólöglegum hætti. Kínversk stjórnvöld mótmæltu þessu ekki með fundarboðum, heldur með því að handtaka fyrrum kanadíska diplómata sem voru staðsettir í Kína. Eftir tvö ár í fangelsi eru mennirnir tveir ennþá í haldi og hefur málið ollið miklum erfiðleikum í samskiptum ríkjanna. Ef þetta hefði verið fjármálastjóri Siemens er mjög ólíklegt að þýska ríkisstjórnin hefði brugðist við með sama hætti en kínversk stjórnvöld kjósa frekar að spila eftir eigin leikreglum þegar kemur að hefndaraðgerðum. Hvað varðar stöðu Íslands þá hugsa ég að kínverska ríkisstjórnin muni spila hefndarleikinn varlega. Þrátt fyrir að senda slík skilaboð þá vill hún engu að síður stuðning okkar þegar kemur að aðgangi að heimsskautsráðinu og siglingar í framtíðinni í gegnum það skaut þarfnast heilbrigðra samskipta. Það er hins vegar mikilvægt að okkar staða sé skýr. Tálmun málfrelsis á Íslandi til að þóknast annarri þjóð (hver sem hún gæti verið) er ekki til umræðu. Svar íslenskra stjórnvalda í tengslum við þetta mál var skýrt og greinilegt og að mínu mati markar það ágætis þróun sem sýnir að tvíhliða samskipti Íslands og Kína eru ekki háð vilja eins aðila. Það er líka mögulegt að þessir ágreiningar séu bara vaxtarverkir þegar kemur að samskiptum Kína við umheiminn. Kínverska ríkisstjórnin á kannski bágt með að skilja það að stjórnvöld út í heimi geti ekki þvingað eigin borgara til að gera eða segja það sem þau vilja einfaldlega vegna þess að þau eru sjálf svo vön því að vera með eigin putta í öllum stoðum samfélagsins. Svipað og langtíma hjónaband þá eru tvær hliðar að kynnast hvort öðru betur og oft á tímum koma upp árekstrar, en brúðkaupsferðin sem Ísland átti með Kína eftir undirritun fríverslunarsamningsins er einfaldlega búin. Staðan er þannig núna að eins og hvert annað hjónaband þá þurfa báðir aðilar að skýra sína afstöðu og sætta sig við raunveruleikann eins og hann er – ekki eins og við óskum að hann sé. Höfundur er eigandi Kínverskrar ráðgjafar.
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun