Útrýmum fátækt strax á næsta ári Gunnar Smári Egilsson skrifar 13. júlí 2021 11:39 Á sameiginlegum fundi framkvæmda- og málefnastjórna Sósíalistaflokksins í gær var samþykkt nýtt tilboð til kjósenda vegna kosninganna í haust. Að þessu sinni snýst tilboðið um að útrýma fátækt á Íslandi strax á næsta ári. Rökin fyrir því að þetta sé hægt eru skýr, markmiðið er gjöfugt og aðgerðirnar fáar og skýrar. Ég myndi gjarnan vilja að kjósendur myndu íhuga þetta tilboð. Er þetta gerlegt? Besta leiðin til að bæta samfélagið er bæta stöðu þeirra sem harðast hafa orðið úti vegna óréttlætis, ójöfnuðar og valdaleysis. Þetta er ekki flókið, í raun sama lögmál og gildir og þegar þú vilt gera við bilaða klukku. Þú lagar þá hluti sem virka ekki. Það er því ljóst hvaða hópar það eru sem hinu opinbera ber fyrst að styðja, styrkja og reisa upp. Það eru hin fátækustu, fólkið sem sárast líður fyrir óréttlæti samfélagsins. Ísland er ríkt land af auðlindum og þar sem hér býr fátt fólk erum við af þeim sökum auðug þjóð. Þetta tvennt, auður og fámenni, gera það að verkum að okkur mun reynast auðvelt að útrýma fátækt úr samfélaginu. Okkur er ekkert að vanbúnaði. Annað en hugarfarið. Undanfarna áratugi hefur öll áhersla verið lögð á að bæta kjör hinna best settu, lækka skatta á hin ríku, styrkja fjármagns- og fyrirtækjaeigendur og láta undan kröfum þeirra. Ef við snúum þessu við og sinnum kröfum hinna fátæku, léttum af þeim álögum og byrðum sligandi lífsbaráttu mun okkur ekki aðeins takast að útrýma fátækt heldur mun okkur takast við styrkja samfélagið allt og efla. Er þetta æskilegt? Rannsóknir hafa sýnt að jöfnuður bætir ekki aðeins kjör hinna verst settu heldur eykur hann traust og öryggi í samfélaginu, fækkar glæpum og ýtir undir virkni borgaranna og lengir líf og almenna heilsu. Og jöfnuður styrkir líka atvinnu- og efnahagslíf, byggir upp seiglu fyrirtækja og samfélags og gerir efnahagskerfið hæfara til að mæta áföllum. Það er jafn ljóst að samfélagið hefur nægan þrótt til að útrýma fátækt. Það er nóg til. Ríkissjóður hefur bolmagn til að fjármagna aðgerðir gegn fátækt og það eru engar aðgerðir jafn brýnar og engar sem munu skila okkur eins miklum ávinningi. Í sumum tilfellum snýst þetta um að flytja til skattbyrði, af hinum fátæku og á hin ríku, en í öðrum eru þetta aðgerðir sem skila svo miklum arði að sjálfsagt er að ríkið prenti peninga til að standa undir þeim eða taki lán hjá Seðlabankanum. Útrýming fátæktar ætti því ekki aðeins að vera markmið hinna fátæku heldur allra í samfélaginu. Þau sem ekki glíma við fátækt frá degi til dags munu uppskera mun betra samfélag án alls þess sársauka sem fylgir fátækt, bjargarleysi, kvíða og skömm sem þröngvað er upp á hin fátæku. Sjö lyklar að útrýmingu fátæktar Sósíalistaflokkurinn leggur því til nokkrar skýrar og einfaldar aðgerðir til að útrýma fátækt úr íslensku samfélagi, aðgerðir sem munu hafa áhrif strax og meirihluti myndast á Alþingi til að knýja þær í gegn. I. Hættum að skattleggja fátæktÞað er bæði heimskt og ósiðlegt að innheimta skatta af fólki sem er með svo lágar tekjur að það getur ekki framfleytt sér. Kanna ber hver lágmarksframfærsla einstaklinga og fjölskyldna er og leggja bann við skattlagningu tekna sem falla þar undir. Ef taka þarf tillit til húsnæðiskostnaðar hvers skattgreiðanda ber að gera það. II. Enginn með minna en lágmarkslaun Eftirlaunafólk, öryrkjar, atvinnulausir, námsfólk og þau sem eru á framfærslu hjá sveitarfélögum hafa ekki verkfallsvopn til að berjast fyrir kjörum sínum. Tekjur þessara hópa skulu því miðast að lágmarki við lægstu umsömdu launakjör á vinnumarkaði. III. Börn hafa engar tekjur og geta því ekki borið nein útgjöld Vernda þarf börn sérstaklega fyrir fátækt. Börn hafa engar tekjur og því er fráleitt að lögð séu á þau gjöld vegna heilbrigðisþjónustu, menntunar, tómstunda, samgangna eða annars sem flokka má undir þjónustu sem öll börn eigi rétt á. Börn eiga að njóta persónuafsláttar hjá skattinum eins og fullorðnir þannig að persónuafsláttur fjölskyldu sé í réttu hlutfalli við fjölda fjölskyldumeðlima. IV. Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta Heilsuleysi, slys eða áföll eiga ekki að grafa undan efnahag fólks. Það er nóg að fólk glími við sjúkdómana sjálfa, afleiðingar slysa og áfalla og tekjutap sem því fylgir þótt heilsu- og sjúkrastofnanir bæti ekki við áföllin og rukki hin veiku. Við eigum að borga fyrir heilbrigðisþjónustu þegar við erum hraust og á vinnumarkaði, ekki þegar við erum orðin veik og lasburða. V. Húsnæðisbyltingin: 30 þúsund íbúðir á tíu árum Ódýrt og öruggt húsnæði er forsenda allra velferðar- og heilbrigðisþjónustu. Fjárhagslegur stuðningur við þau sem búa við leiguokur brennur upp á húsnæðismarkaði. Persónulegur stuðningur og valdefling þess sem býr við linnulausan afkomukvíða virkar ekki. Grunnforsenda þess að hér verði byggt upp öflugt velferðarkerfi, sem er aftur forsenda þess að fátækt verði upprætt, er stórátak í uppbyggingu félagsleg húsnæðis. Sósíalistar leggja til húsnæðisbyltingu þar sem 30 þúsund félagslegar íbúðir verði byggðar um allt land á næstu tíu árum. VI. Verndum leigjendur fyrir bröskurum Lágtekjufólk á leigumarkaði er flest klemmt á milli lágra tekna og okurleigu. Til að vernda þetta fólk þar til uppbygging félagslegs húsnæðis hefur lækkað leiguverð varanlega, þarf að setja á leiguþak til að stöðva okrið, hækka húsnæðisbætur svo enginn borgi meira en fjórðung tekna sinna í húsnæðiskostnað og setja lög um húsleigu sem tryggja leigjendum öryggi og vernd. Þau lög kveði t.d. á um að samtök leigjenda séu samningsaðili um leiguverð. VII. Byggjum upp almannasamtök Besta leiðin til að tryggja réttlæti og jöfnuð í samfélaginu er að almenningur skipuleggi hagsmunabaráttu sína í verkalýðsfélögum og öðrum almannasamtökum. Ríkisvaldið á að ýta undir slík samtök og styrkja. Til að verja hin fátæku fyrir gagnsókn auðvaldsins þarf öflug leigjendasamtök, samtök eftirlaunafólks, námsfólks og atvinnulausra, samtök innflytjenda og barna, samtök fólks á framfærslu sveitarfélaga, sjúklinga, skuldara og neytenda. Öflug slík samtök eru forsenda þess að hér byggist upp réttlátt samfélag. Baráttusamtök almennings eiga að verða helsti samstarfsaðili ríkisvaldsins og taka þar sess hagsmunasamtaka hinna ríku og valdamiklu. Hvers vegna ekki? Allt eru þetta sjálfsagðar og eðlilegar kröfur sem mikill meirihluti landsmanna ætti að geta tekið undir. Það er hagur allra að fátækt verði útrýmt. Hún er hvergi sæmandi og allra síst í auðugustu samfélögum jarðar. Það er skylda okkar Íslendinga að útrýma fátækt úr okkar samfélagi og aðstoða önnur samfélög til að gera slíkt hið sama. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Smári Egilsson Alþingiskosningar 2021 Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland skrifar Sjá meira
Á sameiginlegum fundi framkvæmda- og málefnastjórna Sósíalistaflokksins í gær var samþykkt nýtt tilboð til kjósenda vegna kosninganna í haust. Að þessu sinni snýst tilboðið um að útrýma fátækt á Íslandi strax á næsta ári. Rökin fyrir því að þetta sé hægt eru skýr, markmiðið er gjöfugt og aðgerðirnar fáar og skýrar. Ég myndi gjarnan vilja að kjósendur myndu íhuga þetta tilboð. Er þetta gerlegt? Besta leiðin til að bæta samfélagið er bæta stöðu þeirra sem harðast hafa orðið úti vegna óréttlætis, ójöfnuðar og valdaleysis. Þetta er ekki flókið, í raun sama lögmál og gildir og þegar þú vilt gera við bilaða klukku. Þú lagar þá hluti sem virka ekki. Það er því ljóst hvaða hópar það eru sem hinu opinbera ber fyrst að styðja, styrkja og reisa upp. Það eru hin fátækustu, fólkið sem sárast líður fyrir óréttlæti samfélagsins. Ísland er ríkt land af auðlindum og þar sem hér býr fátt fólk erum við af þeim sökum auðug þjóð. Þetta tvennt, auður og fámenni, gera það að verkum að okkur mun reynast auðvelt að útrýma fátækt úr samfélaginu. Okkur er ekkert að vanbúnaði. Annað en hugarfarið. Undanfarna áratugi hefur öll áhersla verið lögð á að bæta kjör hinna best settu, lækka skatta á hin ríku, styrkja fjármagns- og fyrirtækjaeigendur og láta undan kröfum þeirra. Ef við snúum þessu við og sinnum kröfum hinna fátæku, léttum af þeim álögum og byrðum sligandi lífsbaráttu mun okkur ekki aðeins takast að útrýma fátækt heldur mun okkur takast við styrkja samfélagið allt og efla. Er þetta æskilegt? Rannsóknir hafa sýnt að jöfnuður bætir ekki aðeins kjör hinna verst settu heldur eykur hann traust og öryggi í samfélaginu, fækkar glæpum og ýtir undir virkni borgaranna og lengir líf og almenna heilsu. Og jöfnuður styrkir líka atvinnu- og efnahagslíf, byggir upp seiglu fyrirtækja og samfélags og gerir efnahagskerfið hæfara til að mæta áföllum. Það er jafn ljóst að samfélagið hefur nægan þrótt til að útrýma fátækt. Það er nóg til. Ríkissjóður hefur bolmagn til að fjármagna aðgerðir gegn fátækt og það eru engar aðgerðir jafn brýnar og engar sem munu skila okkur eins miklum ávinningi. Í sumum tilfellum snýst þetta um að flytja til skattbyrði, af hinum fátæku og á hin ríku, en í öðrum eru þetta aðgerðir sem skila svo miklum arði að sjálfsagt er að ríkið prenti peninga til að standa undir þeim eða taki lán hjá Seðlabankanum. Útrýming fátæktar ætti því ekki aðeins að vera markmið hinna fátæku heldur allra í samfélaginu. Þau sem ekki glíma við fátækt frá degi til dags munu uppskera mun betra samfélag án alls þess sársauka sem fylgir fátækt, bjargarleysi, kvíða og skömm sem þröngvað er upp á hin fátæku. Sjö lyklar að útrýmingu fátæktar Sósíalistaflokkurinn leggur því til nokkrar skýrar og einfaldar aðgerðir til að útrýma fátækt úr íslensku samfélagi, aðgerðir sem munu hafa áhrif strax og meirihluti myndast á Alþingi til að knýja þær í gegn. I. Hættum að skattleggja fátæktÞað er bæði heimskt og ósiðlegt að innheimta skatta af fólki sem er með svo lágar tekjur að það getur ekki framfleytt sér. Kanna ber hver lágmarksframfærsla einstaklinga og fjölskyldna er og leggja bann við skattlagningu tekna sem falla þar undir. Ef taka þarf tillit til húsnæðiskostnaðar hvers skattgreiðanda ber að gera það. II. Enginn með minna en lágmarkslaun Eftirlaunafólk, öryrkjar, atvinnulausir, námsfólk og þau sem eru á framfærslu hjá sveitarfélögum hafa ekki verkfallsvopn til að berjast fyrir kjörum sínum. Tekjur þessara hópa skulu því miðast að lágmarki við lægstu umsömdu launakjör á vinnumarkaði. III. Börn hafa engar tekjur og geta því ekki borið nein útgjöld Vernda þarf börn sérstaklega fyrir fátækt. Börn hafa engar tekjur og því er fráleitt að lögð séu á þau gjöld vegna heilbrigðisþjónustu, menntunar, tómstunda, samgangna eða annars sem flokka má undir þjónustu sem öll börn eigi rétt á. Börn eiga að njóta persónuafsláttar hjá skattinum eins og fullorðnir þannig að persónuafsláttur fjölskyldu sé í réttu hlutfalli við fjölda fjölskyldumeðlima. IV. Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta Heilsuleysi, slys eða áföll eiga ekki að grafa undan efnahag fólks. Það er nóg að fólk glími við sjúkdómana sjálfa, afleiðingar slysa og áfalla og tekjutap sem því fylgir þótt heilsu- og sjúkrastofnanir bæti ekki við áföllin og rukki hin veiku. Við eigum að borga fyrir heilbrigðisþjónustu þegar við erum hraust og á vinnumarkaði, ekki þegar við erum orðin veik og lasburða. V. Húsnæðisbyltingin: 30 þúsund íbúðir á tíu árum Ódýrt og öruggt húsnæði er forsenda allra velferðar- og heilbrigðisþjónustu. Fjárhagslegur stuðningur við þau sem búa við leiguokur brennur upp á húsnæðismarkaði. Persónulegur stuðningur og valdefling þess sem býr við linnulausan afkomukvíða virkar ekki. Grunnforsenda þess að hér verði byggt upp öflugt velferðarkerfi, sem er aftur forsenda þess að fátækt verði upprætt, er stórátak í uppbyggingu félagsleg húsnæðis. Sósíalistar leggja til húsnæðisbyltingu þar sem 30 þúsund félagslegar íbúðir verði byggðar um allt land á næstu tíu árum. VI. Verndum leigjendur fyrir bröskurum Lágtekjufólk á leigumarkaði er flest klemmt á milli lágra tekna og okurleigu. Til að vernda þetta fólk þar til uppbygging félagslegs húsnæðis hefur lækkað leiguverð varanlega, þarf að setja á leiguþak til að stöðva okrið, hækka húsnæðisbætur svo enginn borgi meira en fjórðung tekna sinna í húsnæðiskostnað og setja lög um húsleigu sem tryggja leigjendum öryggi og vernd. Þau lög kveði t.d. á um að samtök leigjenda séu samningsaðili um leiguverð. VII. Byggjum upp almannasamtök Besta leiðin til að tryggja réttlæti og jöfnuð í samfélaginu er að almenningur skipuleggi hagsmunabaráttu sína í verkalýðsfélögum og öðrum almannasamtökum. Ríkisvaldið á að ýta undir slík samtök og styrkja. Til að verja hin fátæku fyrir gagnsókn auðvaldsins þarf öflug leigjendasamtök, samtök eftirlaunafólks, námsfólks og atvinnulausra, samtök innflytjenda og barna, samtök fólks á framfærslu sveitarfélaga, sjúklinga, skuldara og neytenda. Öflug slík samtök eru forsenda þess að hér byggist upp réttlátt samfélag. Baráttusamtök almennings eiga að verða helsti samstarfsaðili ríkisvaldsins og taka þar sess hagsmunasamtaka hinna ríku og valdamiklu. Hvers vegna ekki? Allt eru þetta sjálfsagðar og eðlilegar kröfur sem mikill meirihluti landsmanna ætti að geta tekið undir. Það er hagur allra að fátækt verði útrýmt. Hún er hvergi sæmandi og allra síst í auðugustu samfélögum jarðar. Það er skylda okkar Íslendinga að útrýma fátækt úr okkar samfélagi og aðstoða önnur samfélög til að gera slíkt hið sama. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands.
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun