Sjálfráð eða svipt Lind Draumland skrifar 27. ágúst 2021 10:30 Einn af afkomendum mínum var greindur með alvarlegan geðsjúkdóm um sautján ára aldur. Það var mikið áfall en fjölskyldan sameinaðist og reyndi að gera allt það rétta, standa með læknum og stofnunum og meðtaka allt saman. Þegar að barnið okkar verður 18 ára þá er okkur sagt að til þess að standa betur að „lækningu“ hans þá sé best að hann sé sjálfræðissviptur. Við hlustum á læknana og segjum já. Sjálfræðissviptingin hefur verið framlengd í sex ár. Það tók okkur þó nokkurn tíma að ranka við okkur eftir áfallið og byrja að spyrja spurninga. Við spurðum til dæmis af hverju sjálfræðissvipting? Við fengum engin góð svör. Eina svarið var eitthvað í þá átt að til þess að tryggja það að barnið okkar tæki lyfin sín þá væri þetta æskilegasta fyrirkomulagið. Það kom að því að við gátum ekki séð að þetta væru haldbær rök þar sem okkar maður hefur aldrei hætt að taka lyfin sín. Málsókn Þegar um sjálfræðissviptingu er að ræða þá þurfa slík mál að fara fyrir dómstóla. Þannig var það líka í okkar tilfelli. Í hvert skipti var svipt í tvö ár. Þetta fór þannig fram að okkar maður fékk símtal frá sínum lögráðamanni um að dómsmálið yrði tekið fyrir. Þegar málið var tekið fyrir þá fékk hann annað símtal og þá frá dómara sem spyr hann nokkurra spurninga. Að lokum fær hann símtal þar sem honum er tilkynnt að dómurinn hafi úrskurðað áframhaldandi sjálfræðissviptingu í tvö ár. Fyrir tveimur árum ákveðum við að höfða mál gegn þessari ákvörðun. Fjölskyldan fékk til liðs við sig lögfræðing og við fórum í mál. Það sem kom út úr þeirri dómsmeðferð var að sjálfræðissviptingin var nú til eins árs og honum var skipaður nýr lögráðamaður, sem er tengdur honum persónulega. Aftur í slaginn Þegar árið var liðið og kom að því að málið yrði tekið upp að nýju, var fjölskyldan búin að undirbúa sig vel með sínum lögfræðingi, lúslesa sjúkrasöguna og tilbúin að fara alla leið. Lögfræðingur okkar manns og fjölskyldunnar hringir í Borgardóm til þess að láta lögfesta sig sem verjanda í málinu fyrir hönd síns skjólstæðings. Honum er tjáð að það væri ekki hægt að svo stöddu, þar sem málið væri ekki komið með málsnúmer og það verði ekki fyrr en eftir svona tvær vikur. Eftir tvær vikur hringir lögfræðingurinn aftur í Borgardóm og fær þá þær upplýsingar að það sé búið að dæma í málinu. Fyrir utan þá sorg og reiði sem þetta olli, þá voru spurningarnar um það hvernig í ósköpunum er þessi framkoma boðleg fólki? Hvar eru mannréttindin og hvers vegna vissi hvorki lögráðamaður, lögfræðingur eða fjölskylda neitt um það þegar málið var tekið fyrir? Honum var skipaður lögfræðingur sem hitti hann einan í 5 mínútur, síðan hringir dómari í hann og spyr hann nokkurra spurninga. Fljótlega eftir það fær hann símtal þar sem hann fær að vita að sjálfræðissviptingin sé framlengd. Ógagnsæ færibandavinna Við fjölskyldan, og ég held allir sem láta sig þennan málaflokk varða, þurfa að standa upp fyrir þá sem ekki hafa rödd í þessu samfélagi. Við verðum aldrei sterkari en veikasti hlekkurinn.Við upplifðum ekki bara að okkar aðstandandi hafði ekki rödd, heldur vorum við sækjendur í vonlausri réttarfarslegri stöðu. Það þýðir þó ekki að við séum hætt. Við erum að undirbúa mál sem vonandi fer fyrir mannréttindadómstól Evrópu fljótlega. Það þarf að byggja upp aðhald með þeim sem koma að málaflokknum, svo ekki sé talað um gagnsæi og virðingu fyrir lífi einstaklinga. Hvernig sjáum við framtíðina Það er komin tími til að aðskilja skömmina og hræðsluna frá geðrænum veikindum. Framtíðin sem við viljum sjá er að grundvallarmannréttindi séu virt, að einstaklingur geti leitað sér lækninga að eigin vali. Að réttur einstaklingsins til ákvarðanatöku um eigið líf sé virtur og ef það er ekki mögulegt þá þarf það ferli að vera opið skýrt og öllum aðgengilegt.Sjálfræðissviptingar eiga að vera til skamms tíma, ferlið á að vera gagnsætt, aðgengilegt og hafa virðingu fyrir manneskjunni að leiðarljósi. Barnið mitt, rétt eins og allir aðrir, á að geta leitað sér nýjustu aðferða í lækningum og haft frelsi til þess að láta á þær reyna. Mín saga er saga einstaklinga sem komast ekki út úr ferli sjálfræðissviptingar. Aðstandendum sem biðja um sjálfræðissviptingu en fá ekki í gegn er jafnframt vandi á höndum. Ég lít svo á að það þurfi að endurskoða þennan málaflokk og veit að það er hafin vinna á Alþingi í þá átt undir forustu Pírata. Von mín er að við stöndum á krossgötum framfara sem leiða til þess að varnarlausir hópar fái verkfæri til uppbyggingar á eigin lífi. Höfundur skipar 2. sæti hjá Pírötum í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Alþingiskosningar 2021 Píratar Mest lesið Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun Halldór 15.3.2025 Halldór Skoðun Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland skrifar Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson skrifar Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Einn af afkomendum mínum var greindur með alvarlegan geðsjúkdóm um sautján ára aldur. Það var mikið áfall en fjölskyldan sameinaðist og reyndi að gera allt það rétta, standa með læknum og stofnunum og meðtaka allt saman. Þegar að barnið okkar verður 18 ára þá er okkur sagt að til þess að standa betur að „lækningu“ hans þá sé best að hann sé sjálfræðissviptur. Við hlustum á læknana og segjum já. Sjálfræðissviptingin hefur verið framlengd í sex ár. Það tók okkur þó nokkurn tíma að ranka við okkur eftir áfallið og byrja að spyrja spurninga. Við spurðum til dæmis af hverju sjálfræðissvipting? Við fengum engin góð svör. Eina svarið var eitthvað í þá átt að til þess að tryggja það að barnið okkar tæki lyfin sín þá væri þetta æskilegasta fyrirkomulagið. Það kom að því að við gátum ekki séð að þetta væru haldbær rök þar sem okkar maður hefur aldrei hætt að taka lyfin sín. Málsókn Þegar um sjálfræðissviptingu er að ræða þá þurfa slík mál að fara fyrir dómstóla. Þannig var það líka í okkar tilfelli. Í hvert skipti var svipt í tvö ár. Þetta fór þannig fram að okkar maður fékk símtal frá sínum lögráðamanni um að dómsmálið yrði tekið fyrir. Þegar málið var tekið fyrir þá fékk hann annað símtal og þá frá dómara sem spyr hann nokkurra spurninga. Að lokum fær hann símtal þar sem honum er tilkynnt að dómurinn hafi úrskurðað áframhaldandi sjálfræðissviptingu í tvö ár. Fyrir tveimur árum ákveðum við að höfða mál gegn þessari ákvörðun. Fjölskyldan fékk til liðs við sig lögfræðing og við fórum í mál. Það sem kom út úr þeirri dómsmeðferð var að sjálfræðissviptingin var nú til eins árs og honum var skipaður nýr lögráðamaður, sem er tengdur honum persónulega. Aftur í slaginn Þegar árið var liðið og kom að því að málið yrði tekið upp að nýju, var fjölskyldan búin að undirbúa sig vel með sínum lögfræðingi, lúslesa sjúkrasöguna og tilbúin að fara alla leið. Lögfræðingur okkar manns og fjölskyldunnar hringir í Borgardóm til þess að láta lögfesta sig sem verjanda í málinu fyrir hönd síns skjólstæðings. Honum er tjáð að það væri ekki hægt að svo stöddu, þar sem málið væri ekki komið með málsnúmer og það verði ekki fyrr en eftir svona tvær vikur. Eftir tvær vikur hringir lögfræðingurinn aftur í Borgardóm og fær þá þær upplýsingar að það sé búið að dæma í málinu. Fyrir utan þá sorg og reiði sem þetta olli, þá voru spurningarnar um það hvernig í ósköpunum er þessi framkoma boðleg fólki? Hvar eru mannréttindin og hvers vegna vissi hvorki lögráðamaður, lögfræðingur eða fjölskylda neitt um það þegar málið var tekið fyrir? Honum var skipaður lögfræðingur sem hitti hann einan í 5 mínútur, síðan hringir dómari í hann og spyr hann nokkurra spurninga. Fljótlega eftir það fær hann símtal þar sem hann fær að vita að sjálfræðissviptingin sé framlengd. Ógagnsæ færibandavinna Við fjölskyldan, og ég held allir sem láta sig þennan málaflokk varða, þurfa að standa upp fyrir þá sem ekki hafa rödd í þessu samfélagi. Við verðum aldrei sterkari en veikasti hlekkurinn.Við upplifðum ekki bara að okkar aðstandandi hafði ekki rödd, heldur vorum við sækjendur í vonlausri réttarfarslegri stöðu. Það þýðir þó ekki að við séum hætt. Við erum að undirbúa mál sem vonandi fer fyrir mannréttindadómstól Evrópu fljótlega. Það þarf að byggja upp aðhald með þeim sem koma að málaflokknum, svo ekki sé talað um gagnsæi og virðingu fyrir lífi einstaklinga. Hvernig sjáum við framtíðina Það er komin tími til að aðskilja skömmina og hræðsluna frá geðrænum veikindum. Framtíðin sem við viljum sjá er að grundvallarmannréttindi séu virt, að einstaklingur geti leitað sér lækninga að eigin vali. Að réttur einstaklingsins til ákvarðanatöku um eigið líf sé virtur og ef það er ekki mögulegt þá þarf það ferli að vera opið skýrt og öllum aðgengilegt.Sjálfræðissviptingar eiga að vera til skamms tíma, ferlið á að vera gagnsætt, aðgengilegt og hafa virðingu fyrir manneskjunni að leiðarljósi. Barnið mitt, rétt eins og allir aðrir, á að geta leitað sér nýjustu aðferða í lækningum og haft frelsi til þess að láta á þær reyna. Mín saga er saga einstaklinga sem komast ekki út úr ferli sjálfræðissviptingar. Aðstandendum sem biðja um sjálfræðissviptingu en fá ekki í gegn er jafnframt vandi á höndum. Ég lít svo á að það þurfi að endurskoða þennan málaflokk og veit að það er hafin vinna á Alþingi í þá átt undir forustu Pírata. Von mín er að við stöndum á krossgötum framfara sem leiða til þess að varnarlausir hópar fái verkfæri til uppbyggingar á eigin lífi. Höfundur skipar 2. sæti hjá Pírötum í Suðurkjördæmi.
Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer Skoðun
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer Skoðun
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun