Almannavarnir lýsa yfir óvissustigi vegna Skaftárhlaups Atli Ísleifsson, Sunna Karen Sigurþórsdóttir og Hallgerður Kolbrún E. Jónsdóttir skrifa 1. september 2021 12:47 Mynd úr eldra Skaftárhlaupi, árið 2018. Vísir/Jóhann K. Vísbendingar eru um að hlaup sé hafið í Skaftá. Rafleiðni í Skaftá hefur hækkað jafnt og þétt síðustu tvo sólarhringa og vatnshæð árinnar við Sveinstind aukist síðustu klukkustundir. Einnig hafa borist tilkynningar um brennisteinslykt í nágrenni Skaftár og Hverfisfljóts. Þetta kemur fram í tilkynningu frá Veðurstofunni, en ekki er talið að leysing á jökli eða úrkoma valdi þessum breytingum heldur bendi þessar athuganir til þess að Skaftárhlaup sé hafið. „Gögn gefa til kynna að upptök hlaupsins séu í Vestari-Skaftárkatli. Síðast hljóp úr katlinum í september 2019 en hlaupin úr vestari katlinum eru að jafnaði minni en hlaupin úr þeim eystri. Rennsli við Sveinstind var um 290 m3/s kl. 12 en búist er við að hámarksrennsli í þessu hlaupi fari ekki yfir 750 m3/s. Þó er ekki útilokað að vatn hlaupi úr Eystri-Skaftárkatli í kjölfarið líkt og gerðist í ágúst 2018.“ Hér má sjá kort af Skaftá.Vísir Vara við að fólk fari nálægt Skaftá Almannavarnir hafa lýst yfir óvissustigi á Suðurlandi vegna Skaftárhlaups. Þetta gera almannavarnir í samráði við lögreglustjórann í umdæminu. Óvissustigið þýðir að aukið eftirlit er haft með atburðarrás sem á síðari stigum gæti leitt til þess að heilsu og öryggi fólks, umhverfis eða byggðar verði ógnað. Varað er við því að brennisteinsmengunar geti gætt þar sem hlaupvatn komi undan jökli og geti skaðað slímhúð í öndunarfærum og augum. Ferðafólki er ráðlagt að halda sig fjarri farvegi Skaftár ofan Skaftárdals svo og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnárjökuls og síðujökuls á meðan hlaupið stendur yfir. Veðurstofan Salóme Jórunn Þorkelsdóttir, náttúruvársérfræðingur hjá Veðurstofunni, segir að líkt og staðan sé nú sé útlit fyrir að hlaupið sé ekki jafn stórt og það var árin 2015 og 2018. „Hins vegar erum við búin að vera að fylgjast með sigkatlinum sem er eystri Skaftárketill og hann hefur verið að safna í sig en hann er ekki farinn að síga þannig að það bendir til þess að þetta sé hlaup að koma úr eystari katlinum,“ segir Salóme. Frá Skaftárhlaupi í ágúst 2018.Vísir/Jóhann K. Er talið að þetta geti haft afleiðingar í för með sér? „Ef þetta er bara hlaup úr vestari katlinum og helst takmarkað þá ættu skemmdir ekki að verða miklar ef nokkrar. Þá ætti áin alveg að geta tekið við því vatni. Það er kannski hægt að gera ráð fyrir að rennslið fari upp undir svona 700 rúmmetra á sekúndu við Skaftárdal og það er ekki eitthvað sem kallast hamfarahlaup. En ef það kemur í kjölfarið í eystri ketilinn þá gæti þetta orðið svolítið stærra. En eins og þetta lítur út núna hjá okkur þá er ekki að gera ráð fyrir því að þetta sé mjög stórt.“ Aðspurð segir Salóme að fólk þurfi að vera vakandi fyrir brennisteinshættu. „Það þarf að hafa í huga að það fylgir þessu brennisteinslykt og það hefur fundist brennisteinslykt bæði við Hverfisfljót og við Skaftá. Það er bara eins og með brennisteinshættuna sem við erum búin að vera vakandi fyrir í þéttbýli á Suður- og Vesturlandi, maður þarf að vara sig að það getur haft áhrif á augu og öndunarfæri,“ segir Salóme. Frá Skaftárhlaupi 2019.Vísir/Jóhann K. Möguleg vá Það er mikilvægt að íbúar og allir þeir sem leið eiga um flóðasvæðið séu meðvitaðir um þær aðstæður sem upp geta komið og aðferðamenn séu upplýstir um mögulega náttúruvá: Næstu daga munu flóðaðstæður ríkja við bakka Skaftár. Mögulegt er að Skaftá flæði yfir vegi sem liggja nærri árbökkum. Brennisteinsvetni berst með hlaupvatninu þegar það kemur undan jökli. Styrkur þess er þá svo mikill að það getur skaðað slímhúð í augum og öndunarvegi. Ferðafólki er því eindregið ráðlagt að halda sig fjarri farvegi Skaftár ofan Skaftárdals svo og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnárjökuls og Síðujökuls á meðan hlaupið stendur yfir. Sprungur munu myndast mjög hratt í kringum ketilinn, því ætti ferðafólk á Vatnajökli að halda sig fjarri kötlunum, sem og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnárjökuls og Síðujökuls þar sem hlaupvatn gæti brotið sér leið upp á yfirborðið. Bakgrunnsupplýsingar og upptök Skaftárhlaupa Skaftárkatlarnir eru tveir, eystri og vestari, og eru í vestanverðum Vatnajökli. Þeir myndast þar vegna jarðhita sem bræðir jökulbotninn og vatns sem safnast þar saman. Þegar vatnsþrýstingur er orðinn það hár að farg jökulsins nær ekki að halda aftur af því hleypur það undan kötlunum. Hlaup úr Eystri-Skaftárkatli eru að jafnaði stærri en hlaupin úr Vestari katlinum. Skaftárhlaup eins og þau koma fram í dag hófust árið 1955 en síðan þá er vitað um 58 jökulhlaup í Skaftá. Að jafnaði hleypur úr hvorum katli fyrir sig á tveggja ára fresti,“ segir í tilkynningunni. Almannavarnir Skaftárhreppur Hlaup í Skaftá Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira
Þetta kemur fram í tilkynningu frá Veðurstofunni, en ekki er talið að leysing á jökli eða úrkoma valdi þessum breytingum heldur bendi þessar athuganir til þess að Skaftárhlaup sé hafið. „Gögn gefa til kynna að upptök hlaupsins séu í Vestari-Skaftárkatli. Síðast hljóp úr katlinum í september 2019 en hlaupin úr vestari katlinum eru að jafnaði minni en hlaupin úr þeim eystri. Rennsli við Sveinstind var um 290 m3/s kl. 12 en búist er við að hámarksrennsli í þessu hlaupi fari ekki yfir 750 m3/s. Þó er ekki útilokað að vatn hlaupi úr Eystri-Skaftárkatli í kjölfarið líkt og gerðist í ágúst 2018.“ Hér má sjá kort af Skaftá.Vísir Vara við að fólk fari nálægt Skaftá Almannavarnir hafa lýst yfir óvissustigi á Suðurlandi vegna Skaftárhlaups. Þetta gera almannavarnir í samráði við lögreglustjórann í umdæminu. Óvissustigið þýðir að aukið eftirlit er haft með atburðarrás sem á síðari stigum gæti leitt til þess að heilsu og öryggi fólks, umhverfis eða byggðar verði ógnað. Varað er við því að brennisteinsmengunar geti gætt þar sem hlaupvatn komi undan jökli og geti skaðað slímhúð í öndunarfærum og augum. Ferðafólki er ráðlagt að halda sig fjarri farvegi Skaftár ofan Skaftárdals svo og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnárjökuls og síðujökuls á meðan hlaupið stendur yfir. Veðurstofan Salóme Jórunn Þorkelsdóttir, náttúruvársérfræðingur hjá Veðurstofunni, segir að líkt og staðan sé nú sé útlit fyrir að hlaupið sé ekki jafn stórt og það var árin 2015 og 2018. „Hins vegar erum við búin að vera að fylgjast með sigkatlinum sem er eystri Skaftárketill og hann hefur verið að safna í sig en hann er ekki farinn að síga þannig að það bendir til þess að þetta sé hlaup að koma úr eystari katlinum,“ segir Salóme. Frá Skaftárhlaupi í ágúst 2018.Vísir/Jóhann K. Er talið að þetta geti haft afleiðingar í för með sér? „Ef þetta er bara hlaup úr vestari katlinum og helst takmarkað þá ættu skemmdir ekki að verða miklar ef nokkrar. Þá ætti áin alveg að geta tekið við því vatni. Það er kannski hægt að gera ráð fyrir að rennslið fari upp undir svona 700 rúmmetra á sekúndu við Skaftárdal og það er ekki eitthvað sem kallast hamfarahlaup. En ef það kemur í kjölfarið í eystri ketilinn þá gæti þetta orðið svolítið stærra. En eins og þetta lítur út núna hjá okkur þá er ekki að gera ráð fyrir því að þetta sé mjög stórt.“ Aðspurð segir Salóme að fólk þurfi að vera vakandi fyrir brennisteinshættu. „Það þarf að hafa í huga að það fylgir þessu brennisteinslykt og það hefur fundist brennisteinslykt bæði við Hverfisfljót og við Skaftá. Það er bara eins og með brennisteinshættuna sem við erum búin að vera vakandi fyrir í þéttbýli á Suður- og Vesturlandi, maður þarf að vara sig að það getur haft áhrif á augu og öndunarfæri,“ segir Salóme. Frá Skaftárhlaupi 2019.Vísir/Jóhann K. Möguleg vá Það er mikilvægt að íbúar og allir þeir sem leið eiga um flóðasvæðið séu meðvitaðir um þær aðstæður sem upp geta komið og aðferðamenn séu upplýstir um mögulega náttúruvá: Næstu daga munu flóðaðstæður ríkja við bakka Skaftár. Mögulegt er að Skaftá flæði yfir vegi sem liggja nærri árbökkum. Brennisteinsvetni berst með hlaupvatninu þegar það kemur undan jökli. Styrkur þess er þá svo mikill að það getur skaðað slímhúð í augum og öndunarvegi. Ferðafólki er því eindregið ráðlagt að halda sig fjarri farvegi Skaftár ofan Skaftárdals svo og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnárjökuls og Síðujökuls á meðan hlaupið stendur yfir. Sprungur munu myndast mjög hratt í kringum ketilinn, því ætti ferðafólk á Vatnajökli að halda sig fjarri kötlunum, sem og jöðrum Skaftárjökuls, Tungnárjökuls og Síðujökuls þar sem hlaupvatn gæti brotið sér leið upp á yfirborðið. Bakgrunnsupplýsingar og upptök Skaftárhlaupa Skaftárkatlarnir eru tveir, eystri og vestari, og eru í vestanverðum Vatnajökli. Þeir myndast þar vegna jarðhita sem bræðir jökulbotninn og vatns sem safnast þar saman. Þegar vatnsþrýstingur er orðinn það hár að farg jökulsins nær ekki að halda aftur af því hleypur það undan kötlunum. Hlaup úr Eystri-Skaftárkatli eru að jafnaði stærri en hlaupin úr Vestari katlinum. Skaftárhlaup eins og þau koma fram í dag hófust árið 1955 en síðan þá er vitað um 58 jökulhlaup í Skaftá. Að jafnaði hleypur úr hvorum katli fyrir sig á tveggja ára fresti,“ segir í tilkynningunni.
Almannavarnir Skaftárhreppur Hlaup í Skaftá Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira