Óvæntar staðreyndir um ást og vellíðan Ingrid Kuhlman skrifar 14. febrúar 2023 07:32 Valentínusardagurinn er runninn upp á ný, dagur sem er helgaður ástinni og sveipaður rósrauðum ljóma. Þrátt fyrir það sem kortafyrirtæki, súkkulaðiframleiðendur og blómasalar telja okkur trú um, snýst það að elska um meira en að gefa blóm, konfekt eða Valentínusarkort. Það að finna, deila og gefa ást getur haft djúpstæð áhrif á líkamlega heilsu okkar, efnafræði heilans og almenna vellíðan. Hér fyrir neðan er listi yfir óvæntar staðreyndir um tengslin milli ástar og vellíðanar. Að finnast maður elskaður í daglegu lífi getur bætt andlega líðan Við höldum oft að langtímasambönd séu eina leiðin til að upplifa raunverulega ást. Rannsóknir Pennsylvania State háskólans benda hins vegar til þess að hversdagsleg augnablik ástar og nándar geti líka veitt okkur fyllingu og haft jákvæð áhrif á almenna vellíðan. Samkvæmt Zita Oravecz, lektor í þróunarsálfræði og fjölskyldufræðum við ofangreindan háskóla, er upplifuð hverdagsleg ást miklu víðtækari en rómantísk ást. Hversdagsleg ást snýst um lítil en þó mikilvæg augnablik umhyggju og tengsla sem við upplifum á hverjum degi. Ástin breytist og það sama á við um efnin í heilanum Rómantísk sambönd fara yfirleitt í gegnum nokkur stig. Að sögn Richard Schwartz, dósents í geðlækningum við Harvard Medical School, er fyrsta árið í rómantísku sambandi frábrugðið árunum þar á eftir. Upphafsstigið einkennist af auknu serótóníni og því að vera heltekinn af annarri manneskju. Þessar tilfinningar minnka smám saman með tímanum. Síðara stigið einkennist af aukinni framleiðslu oxýtósíns, sem er taugaboðefnis sem styrkir tengsl og tengist rólegri og langvarandi ást. Forvitni er lykillinn að því að halda ástinni á lífi Eftir fyrsta stigið breytist neistinn sem einkenndi fyrstu daga sambandsins verulega. Auðveld leið til að tendra eldinn er að halda í forvitnina um makann. Schwartz segir að það sem haldi ástinni á lífi sé að viðurkenna að maður þekki makann ekki fullkomlega og vera áfram forvitinn. Að efla áhugann á makanum getur hjálpað til við að auka nánd og halda loganum logandi. Unsplash Ástin getur verið náttúrulegt verkjalyf Rannsókn fræðimanna við Stanford háskólann bendir til þess að ástríðufull ást geti haft veruleg áhrif á hvernig við upplifum sársauka. Það að horfa á myndir af manneskjunni sem við elskum getur verið verkjastillandi. Sjálfsást er góð fyrir höfuðið og hjartað Í öllu þessu tali um ást er auðvelt að horfa fram hjá mikilvægi þess að elska okkur sjálf. Mikilvægur hluti af sjálfsást er að sýna okkur sjálfum skilning, mildi og umhyggju, t.d. þegar við gerum mistök. Góðvild í eigin garð getur hjálpað okkur við að byggja upp sjálfsálit og seiglu, en að sögn fræðimanna við háskólann í Pittsburgh getur hún líka bætt heilbrigði hjarta og æða. Í rannsókn þeirra á 195 konum á miðjum aldri kom í ljós að þær konur sem skoruðu hærra á sjálfsvinsemdarkvarða voru með minni þrengsli í æðunum og þynnri hálsslagæðaveggi samanborið við þær sem skoruðu lægra á kvarðanum. Svo virðist sem smá sjálfsást getur verndað hjarta okkar. Samband foreldranna getur haft víðtæk áhrif á framtíð okkar Samband foreldra okkar er oft fyrsta sambandið sem við verðum vitni að og það getur mótað sýn okkar og væntingar til framtíðarmaka. Rannsókn frá 2020 við háskólann í Michigan og McGill háskólann bendir til þess að áhrif sambands foreldra okkar sé víðtækt, m.a. þegar kemur að lengd menntunar og tímasetningu eigin hjónabands. Þeir sem áttu foreldra sem voru í traustu og ástríku samband höfðu tilhneigingu til að vera lengur í skóla og giftast síðar á ævinni. Að breyta hugsunum sínum getur breytt tilfinningum til makans Hugsanir okkar eru öflugar, þær geta mótað hvernig við lítum á okkur sjálf, heiminn í kringum okkur og makann. Samkvæmt rannsókn Sandra Langeslag, Ph.D. og lektors í atferlistaugavísindum við háskólann í Missouri, St. Louis, geta jákvæðar hugsanir í garð makans aukið tilfinningar um ást á meðan neikvæðar hugsanir draga úr ást og nánd. Þú gætir viljað drekka í þig sól til að kveikja á rómantíkinni Þegar við hugsum um að skapa rómantískt andrúmsloft hafa hugsanir okkar tilhneigingu til að einblína á notalega kvöldstemmningu. En rannsókn við Tel Aviv háskólann í Ísrael bendir til þess að dagsljós sé besti kosturinn fyrir rómantíkina. Útsetning fyrir útfjólublárri geislun frá sólarljósi eykur rómantíska ástríðu með því að valda losun testósteróns. Það er því hugsanlega betra að fresta kvöldmatardeiti og fara út að ganga á daginn í staðinn. Fögnum degi elskenda, eða eins og Bubbi segir, „Það er gott að elska.“ Höfundur er með meistaragráðu í hagnýtri jákvæðri sálfræði frá Buckinghamshire New University. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Valentínusardagurinn Ástin og lífið Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Sjá meira
Valentínusardagurinn er runninn upp á ný, dagur sem er helgaður ástinni og sveipaður rósrauðum ljóma. Þrátt fyrir það sem kortafyrirtæki, súkkulaðiframleiðendur og blómasalar telja okkur trú um, snýst það að elska um meira en að gefa blóm, konfekt eða Valentínusarkort. Það að finna, deila og gefa ást getur haft djúpstæð áhrif á líkamlega heilsu okkar, efnafræði heilans og almenna vellíðan. Hér fyrir neðan er listi yfir óvæntar staðreyndir um tengslin milli ástar og vellíðanar. Að finnast maður elskaður í daglegu lífi getur bætt andlega líðan Við höldum oft að langtímasambönd séu eina leiðin til að upplifa raunverulega ást. Rannsóknir Pennsylvania State háskólans benda hins vegar til þess að hversdagsleg augnablik ástar og nándar geti líka veitt okkur fyllingu og haft jákvæð áhrif á almenna vellíðan. Samkvæmt Zita Oravecz, lektor í þróunarsálfræði og fjölskyldufræðum við ofangreindan háskóla, er upplifuð hverdagsleg ást miklu víðtækari en rómantísk ást. Hversdagsleg ást snýst um lítil en þó mikilvæg augnablik umhyggju og tengsla sem við upplifum á hverjum degi. Ástin breytist og það sama á við um efnin í heilanum Rómantísk sambönd fara yfirleitt í gegnum nokkur stig. Að sögn Richard Schwartz, dósents í geðlækningum við Harvard Medical School, er fyrsta árið í rómantísku sambandi frábrugðið árunum þar á eftir. Upphafsstigið einkennist af auknu serótóníni og því að vera heltekinn af annarri manneskju. Þessar tilfinningar minnka smám saman með tímanum. Síðara stigið einkennist af aukinni framleiðslu oxýtósíns, sem er taugaboðefnis sem styrkir tengsl og tengist rólegri og langvarandi ást. Forvitni er lykillinn að því að halda ástinni á lífi Eftir fyrsta stigið breytist neistinn sem einkenndi fyrstu daga sambandsins verulega. Auðveld leið til að tendra eldinn er að halda í forvitnina um makann. Schwartz segir að það sem haldi ástinni á lífi sé að viðurkenna að maður þekki makann ekki fullkomlega og vera áfram forvitinn. Að efla áhugann á makanum getur hjálpað til við að auka nánd og halda loganum logandi. Unsplash Ástin getur verið náttúrulegt verkjalyf Rannsókn fræðimanna við Stanford háskólann bendir til þess að ástríðufull ást geti haft veruleg áhrif á hvernig við upplifum sársauka. Það að horfa á myndir af manneskjunni sem við elskum getur verið verkjastillandi. Sjálfsást er góð fyrir höfuðið og hjartað Í öllu þessu tali um ást er auðvelt að horfa fram hjá mikilvægi þess að elska okkur sjálf. Mikilvægur hluti af sjálfsást er að sýna okkur sjálfum skilning, mildi og umhyggju, t.d. þegar við gerum mistök. Góðvild í eigin garð getur hjálpað okkur við að byggja upp sjálfsálit og seiglu, en að sögn fræðimanna við háskólann í Pittsburgh getur hún líka bætt heilbrigði hjarta og æða. Í rannsókn þeirra á 195 konum á miðjum aldri kom í ljós að þær konur sem skoruðu hærra á sjálfsvinsemdarkvarða voru með minni þrengsli í æðunum og þynnri hálsslagæðaveggi samanborið við þær sem skoruðu lægra á kvarðanum. Svo virðist sem smá sjálfsást getur verndað hjarta okkar. Samband foreldranna getur haft víðtæk áhrif á framtíð okkar Samband foreldra okkar er oft fyrsta sambandið sem við verðum vitni að og það getur mótað sýn okkar og væntingar til framtíðarmaka. Rannsókn frá 2020 við háskólann í Michigan og McGill háskólann bendir til þess að áhrif sambands foreldra okkar sé víðtækt, m.a. þegar kemur að lengd menntunar og tímasetningu eigin hjónabands. Þeir sem áttu foreldra sem voru í traustu og ástríku samband höfðu tilhneigingu til að vera lengur í skóla og giftast síðar á ævinni. Að breyta hugsunum sínum getur breytt tilfinningum til makans Hugsanir okkar eru öflugar, þær geta mótað hvernig við lítum á okkur sjálf, heiminn í kringum okkur og makann. Samkvæmt rannsókn Sandra Langeslag, Ph.D. og lektors í atferlistaugavísindum við háskólann í Missouri, St. Louis, geta jákvæðar hugsanir í garð makans aukið tilfinningar um ást á meðan neikvæðar hugsanir draga úr ást og nánd. Þú gætir viljað drekka í þig sól til að kveikja á rómantíkinni Þegar við hugsum um að skapa rómantískt andrúmsloft hafa hugsanir okkar tilhneigingu til að einblína á notalega kvöldstemmningu. En rannsókn við Tel Aviv háskólann í Ísrael bendir til þess að dagsljós sé besti kosturinn fyrir rómantíkina. Útsetning fyrir útfjólublárri geislun frá sólarljósi eykur rómantíska ástríðu með því að valda losun testósteróns. Það er því hugsanlega betra að fresta kvöldmatardeiti og fara út að ganga á daginn í staðinn. Fögnum degi elskenda, eða eins og Bubbi segir, „Það er gott að elska.“ Höfundur er með meistaragráðu í hagnýtri jákvæðri sálfræði frá Buckinghamshire New University.
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun