Leggjum niður hugvísindi! Geir Sigurðsson skrifar 27. mars 2023 09:01 Til hvers eru hugvísindi starfrækt við háskóla? Til hvers að verja fjármunum í það að ungt fólk (og jafnvel eldra) sói mörgum dýrmætum árum í það að tileinka sér bókmenntir, heimspeki, málvísindi, tungumál, sagnfræði, trúarbragðafræði og fleira af þessum toga? Eru ekki nægilega margir að skrifa og meta skáldsögur fyrir jólabókaflóðið? Hvað er á heimspeki að græða? Hvert er framlag hennar til þjóðarbúsins? Höfum við meira milli handanna fyrir tilstilli málvísinda? Og til hvers þarf að bjóða upp á háskólanám í tungumálum öðrum en ensku – og hugsanlega íslensku, þótt það virðist nú dýru verði keypt fyrst íslenskan er hvort sem er á undanhaldi? Er ekki nægilegt að geta haft skiljanleg samskipti á íslensku á þeim vettvangi sem höfuðmáli skiptir, vettvangi einkaneyslunnar, þ.e. í verslunum og á veitingahúsum? Ísland er lítið land og allir þurfa að leggja sitt af mörkum til að vænka hag þjóðarbúsins. Væri þá ekki nær að leggja hugvísindi niður til að stúdentar leggðu fremur stund á nám í hagnýtum og arðbærum greinum á borð við lögfræði, viðskiptafræði og tæknigreinum? Það blasir við að vel heppnað og straumlínulagað samfélag þarf ekki á „sérfræðingum“ að halda sem þykjast vita meira en aðrir um menningu annarra þjóða, siðfræðilegan grundvöll samfélagslegrar orðræðu, merkingu bókmennta og kvikmynda, sögulegar forsendur samtímans og gagnrýna hugsun, svo fátt eitt sé nefnt. Er ekki nóg að hafa Google, Wikipediu og ChatGTP til að skera úr um hvers kyns álitamál sem heyra þessum sviðum til? Ísland ætti að vera fyrst þjóða til að leggja þessar greinar niður – og kannski er það einmitt að eiga sér stað um þessar mundir. Í sjálfu sér er það einfalt mál, enda einskorðast þær að mestu við einn háskóla. Um leið væri hægt um vik að stytta framhaldsskólann í tvö ár. Og grunnskólann um nokkur til viðbótar. Hagræðingin væri gríðarleg. Þarna mætti spara tugi milljarða, fækka í leiðinni bókasöfnum og auðvitað skjalasöfnum, auk þess sem fólk væri jafnvel komið út á vinnumarkaðinn um sextán ára aldur og strax tekið til við að stuðla að hagvexti landsins. Ekki þyrfti lengur að flytja inn vinnuafl fyrir ferðaþjónustuna. Tökum svo stöðuna eftir fimm ár og sjáum þá hvort nokkuð hafi breyst til hins verra. Mun ekki koma í ljós að flestir verða alsælir í sínum arðbæru störfum sem leggja svo mikið til þjóðarbúsins? Hægt væri að lækka skatta niður í 10% svo fólk hefði meira milli handanna og geti keypt sér fleiri hluti. Í ljósi þeirrar reynslu mætti halda áfram á sömu leið, draga úr eða leggja niður menntunarfræði, því engin þörf verður fyrir jafn marga kennara og alls ekki í mörgum greinum. Áherslan gæti færst yfir á fjármálalæsi og STEAM greinar – þótt þar þyrfti auðvitað að vanda mjög til verka og tryggja að listsköpunarþátturinn yrði hagnýtur og einskorðaðist við sköpun verka sem stuðla að hagvexti. Jafnvel væri ráðrúm til að spandera einkaskrifstofum á þá fáu kennara sem eftir væru í menntunarfræðum. Svo mætti snúa sér að hagræðingum í félagsvísindum, a.m.k. þeim sem leggja ekkert markvert til þjóðarbúsins. Sú ákvörðun að leggja niður hugvísindi væri þannig fyrsta stóra skrefið í því að gera samfélagið mun einfaldara, þægilegra og ekki síst arðbærra. Ef svo ólíklega vildi til að endilega væri þörf á einhverjum sérfræðingum í mannsmynd á sviði hugvísinda endrum og eins mætti hæglega kaupa þá þjónustu erlendis frá, enda ættum við þá nóg fjármagn fyrir slíkum lúxus. Hér með skora ég á ráðamenn landsins að velta alvarlega fyrir sér þessum kosti og þeim ómetanlegu áhrifum sem hann gæti haft fyrir uppbyggingu blómlegs mannlífs í þeirri framtíðarparadís sem Ísland gæti þá loksins orðið. Höfundur er forseti Mála- og menningardeildar á Hugvísindasviði Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Háskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Sjá meira
Til hvers eru hugvísindi starfrækt við háskóla? Til hvers að verja fjármunum í það að ungt fólk (og jafnvel eldra) sói mörgum dýrmætum árum í það að tileinka sér bókmenntir, heimspeki, málvísindi, tungumál, sagnfræði, trúarbragðafræði og fleira af þessum toga? Eru ekki nægilega margir að skrifa og meta skáldsögur fyrir jólabókaflóðið? Hvað er á heimspeki að græða? Hvert er framlag hennar til þjóðarbúsins? Höfum við meira milli handanna fyrir tilstilli málvísinda? Og til hvers þarf að bjóða upp á háskólanám í tungumálum öðrum en ensku – og hugsanlega íslensku, þótt það virðist nú dýru verði keypt fyrst íslenskan er hvort sem er á undanhaldi? Er ekki nægilegt að geta haft skiljanleg samskipti á íslensku á þeim vettvangi sem höfuðmáli skiptir, vettvangi einkaneyslunnar, þ.e. í verslunum og á veitingahúsum? Ísland er lítið land og allir þurfa að leggja sitt af mörkum til að vænka hag þjóðarbúsins. Væri þá ekki nær að leggja hugvísindi niður til að stúdentar leggðu fremur stund á nám í hagnýtum og arðbærum greinum á borð við lögfræði, viðskiptafræði og tæknigreinum? Það blasir við að vel heppnað og straumlínulagað samfélag þarf ekki á „sérfræðingum“ að halda sem þykjast vita meira en aðrir um menningu annarra þjóða, siðfræðilegan grundvöll samfélagslegrar orðræðu, merkingu bókmennta og kvikmynda, sögulegar forsendur samtímans og gagnrýna hugsun, svo fátt eitt sé nefnt. Er ekki nóg að hafa Google, Wikipediu og ChatGTP til að skera úr um hvers kyns álitamál sem heyra þessum sviðum til? Ísland ætti að vera fyrst þjóða til að leggja þessar greinar niður – og kannski er það einmitt að eiga sér stað um þessar mundir. Í sjálfu sér er það einfalt mál, enda einskorðast þær að mestu við einn háskóla. Um leið væri hægt um vik að stytta framhaldsskólann í tvö ár. Og grunnskólann um nokkur til viðbótar. Hagræðingin væri gríðarleg. Þarna mætti spara tugi milljarða, fækka í leiðinni bókasöfnum og auðvitað skjalasöfnum, auk þess sem fólk væri jafnvel komið út á vinnumarkaðinn um sextán ára aldur og strax tekið til við að stuðla að hagvexti landsins. Ekki þyrfti lengur að flytja inn vinnuafl fyrir ferðaþjónustuna. Tökum svo stöðuna eftir fimm ár og sjáum þá hvort nokkuð hafi breyst til hins verra. Mun ekki koma í ljós að flestir verða alsælir í sínum arðbæru störfum sem leggja svo mikið til þjóðarbúsins? Hægt væri að lækka skatta niður í 10% svo fólk hefði meira milli handanna og geti keypt sér fleiri hluti. Í ljósi þeirrar reynslu mætti halda áfram á sömu leið, draga úr eða leggja niður menntunarfræði, því engin þörf verður fyrir jafn marga kennara og alls ekki í mörgum greinum. Áherslan gæti færst yfir á fjármálalæsi og STEAM greinar – þótt þar þyrfti auðvitað að vanda mjög til verka og tryggja að listsköpunarþátturinn yrði hagnýtur og einskorðaðist við sköpun verka sem stuðla að hagvexti. Jafnvel væri ráðrúm til að spandera einkaskrifstofum á þá fáu kennara sem eftir væru í menntunarfræðum. Svo mætti snúa sér að hagræðingum í félagsvísindum, a.m.k. þeim sem leggja ekkert markvert til þjóðarbúsins. Sú ákvörðun að leggja niður hugvísindi væri þannig fyrsta stóra skrefið í því að gera samfélagið mun einfaldara, þægilegra og ekki síst arðbærra. Ef svo ólíklega vildi til að endilega væri þörf á einhverjum sérfræðingum í mannsmynd á sviði hugvísinda endrum og eins mætti hæglega kaupa þá þjónustu erlendis frá, enda ættum við þá nóg fjármagn fyrir slíkum lúxus. Hér með skora ég á ráðamenn landsins að velta alvarlega fyrir sér þessum kosti og þeim ómetanlegu áhrifum sem hann gæti haft fyrir uppbyggingu blómlegs mannlífs í þeirri framtíðarparadís sem Ísland gæti þá loksins orðið. Höfundur er forseti Mála- og menningardeildar á Hugvísindasviði Háskóla Íslands.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun