Rafbyssur og slys á lögreglumönnum: Ráðherra mátti vita betur Hólmfríður Gísladóttir skrifar 30. mars 2023 09:10 Ráðherra mátti vita að það væri vafasamt að gefa í skyn að rafbyssur myndu draga úr slysum á lögreglumönnum. Getty Það kemur skýrt fram í minnisblaði ríkislögreglustjóra til dómsmálaráðuneytisins að prófanir og rannsóknir á notkun norsku lögreglunnar á rafbyssum hafi leitt í ljós að notkun vopnanna hefur ekki áhrif á fjölda meiðsla hjá lögreglu eða „mótaðila“. Umrætt minnisblað fjallar um tillögu ríkislögreglustjóra um að rafvarnarvopn verði viðurkennd lögregluvopn og tiltekin í reglum um valdbeitingu lögreglumanna og meðferð og notkun valdbeitingartækja og vopna. Minnisblaðið er dagsett 31. ágúst 2022. Vísir hefur áður greint frá því að Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra hafi ítrekað réttlætt heimild til handa lögreglu til að nota rafbyssur með því að vísa til fjölgunar á slysum meðal lögreglumanna. Samkvæmt gögnum frá Vinnueftirlitinu hefur slysum meðal lögreglumanna hins vegar ekki fjölgað síðustu tíu ár né virðast þær skýrslur sem ráðherra hefur sjálfur vísað til í umræðum um upptöku rafbyssa benda til þess að notkun vopnanna myndu raunverulega draga úr slysum. Misvísandi niðurstöður Þrátt fyrir að í umræddu minnisblaði sé fjallað um ofangreindar niðurstöður er varða slys á lögreglumönnum er hins vegar einnig talað um óskir Landssbands lögreglumanna um rafbyssur til að mæta þörf lögreglu fyrir ný valdbeitingartæki. Í því samhengi segir að Landssambandið hafi bent á að tíðni valdbeitingar við handtökur geti minnkað, auk þess sem dregið gæti úr „slysatíðni hjá lögreglumönnum og á meiðslum handtekinn aðila“. Hótun um beitingu dugi oft ein og sér sem fullnægjandi valdbeiting. Þetta ósamræmi milli fullyrðinga Landssambandsins og niðurstöður norsku rannsóknarinnar endurspeglar ólíkar niðurstöður erlendra rannsóknir á notkun rafbyssa. Um þetta er fjallað í mörgum skýrslum um rafbyssunotkun; hversu erfitt er að draga ályktanir vegna ólíkra niðurstaða. Landssambandið hefur ekki gefið upp á hverju sú fullyrðing byggir að notkun rafbyssa gæti mögulega dregið úr slysatíðni en athuganir hafa bent til þess að í mörgum tilvikum dugi að draga upp vopnið til að ljúka málum farsællega. Rannsókn vísindamanna við Cambridge University og The Hebrew University of Jerusalem á rafbyssunotkun lögreglumanna í Lundúnum bendir hins vegar til þess að það auki spennuna á vettvangi þegar lögreglumenn eru vopnaðir rafbyssum. Rannsóknin, frá 2018, sýndi að valdbeiting jókst verulega og árásir á lögreglumenn tvöfölduðust. Þvert á það sem sumir höfðu áður haldið fram, að sýnileiki vopnanna væri nóg til að draga úr spennu á vettvangi, lögðu rannsakendurnir þannig til að vopnin yrðu falin til að auka ekki líkurnar á átökum. Gera ráð fyrir að fjárfesta í 120 rafbyssum til að byrja með „RVV [rafvarnarvopn, innsk. blm.] koma ekki í stað skotvopna sem valdbeitingartæki og þó rafvarnarvopn geti mögulega í einhverjum tilfellum nýst við að leysa mál án þess að nota skotvopn telur ríkislögreglustjóri ekki rétt að þeim sé raðað á milli kylfu og skotvopna í valdbeitingarstiga,“ segir í minnisblaði ríkislögreglustjóra. Ríkislögreglustjóri segir þannig ekki þurfa að gilda ríkari reglur um notkun rafbyssa en kylfu eða úðavopna. Lagt er til að veitt verði fjárveiting til að kaupa rafbyssur fyrir lögregluna og fyrir þjálfunarkostnaði. Gera megi ráð fyrir að um 280 til 340 starfandi lögreglumenn þurfi á grunnþjálfun að halda auk 85 lögreglufræðinema á ári hverju. Þá megi gera ráð fyrir að um 400 þurfi árlega viðhaldsþjálfun. Gert er ráð fyrir að keypt verði 120 rafbyssur með upptökubúnaði og að allir sem bera rafbyssur beri einnig búkmyndavélar. Þá verði skipaður eftirlitshópur, innan lögreglunnar, sem muni fara yfir hvert tilfelli þar sem vopnunum er beitt. Í minnisblaðinu er búið að útmá áætlaðan kostnað við rafbyssurnar vegna útboðshagsmuna en fyrirspurn vegna útboðs sem birtist á vef Ríkiskaupa rennur út 14. apríl næstkomandi. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Lögreglan Rafbyssur Mest lesið Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Lögregla komin með ágæta mynd af atburðum Innlent Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi Erlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira
Umrætt minnisblað fjallar um tillögu ríkislögreglustjóra um að rafvarnarvopn verði viðurkennd lögregluvopn og tiltekin í reglum um valdbeitingu lögreglumanna og meðferð og notkun valdbeitingartækja og vopna. Minnisblaðið er dagsett 31. ágúst 2022. Vísir hefur áður greint frá því að Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra hafi ítrekað réttlætt heimild til handa lögreglu til að nota rafbyssur með því að vísa til fjölgunar á slysum meðal lögreglumanna. Samkvæmt gögnum frá Vinnueftirlitinu hefur slysum meðal lögreglumanna hins vegar ekki fjölgað síðustu tíu ár né virðast þær skýrslur sem ráðherra hefur sjálfur vísað til í umræðum um upptöku rafbyssa benda til þess að notkun vopnanna myndu raunverulega draga úr slysum. Misvísandi niðurstöður Þrátt fyrir að í umræddu minnisblaði sé fjallað um ofangreindar niðurstöður er varða slys á lögreglumönnum er hins vegar einnig talað um óskir Landssbands lögreglumanna um rafbyssur til að mæta þörf lögreglu fyrir ný valdbeitingartæki. Í því samhengi segir að Landssambandið hafi bent á að tíðni valdbeitingar við handtökur geti minnkað, auk þess sem dregið gæti úr „slysatíðni hjá lögreglumönnum og á meiðslum handtekinn aðila“. Hótun um beitingu dugi oft ein og sér sem fullnægjandi valdbeiting. Þetta ósamræmi milli fullyrðinga Landssambandsins og niðurstöður norsku rannsóknarinnar endurspeglar ólíkar niðurstöður erlendra rannsóknir á notkun rafbyssa. Um þetta er fjallað í mörgum skýrslum um rafbyssunotkun; hversu erfitt er að draga ályktanir vegna ólíkra niðurstaða. Landssambandið hefur ekki gefið upp á hverju sú fullyrðing byggir að notkun rafbyssa gæti mögulega dregið úr slysatíðni en athuganir hafa bent til þess að í mörgum tilvikum dugi að draga upp vopnið til að ljúka málum farsællega. Rannsókn vísindamanna við Cambridge University og The Hebrew University of Jerusalem á rafbyssunotkun lögreglumanna í Lundúnum bendir hins vegar til þess að það auki spennuna á vettvangi þegar lögreglumenn eru vopnaðir rafbyssum. Rannsóknin, frá 2018, sýndi að valdbeiting jókst verulega og árásir á lögreglumenn tvöfölduðust. Þvert á það sem sumir höfðu áður haldið fram, að sýnileiki vopnanna væri nóg til að draga úr spennu á vettvangi, lögðu rannsakendurnir þannig til að vopnin yrðu falin til að auka ekki líkurnar á átökum. Gera ráð fyrir að fjárfesta í 120 rafbyssum til að byrja með „RVV [rafvarnarvopn, innsk. blm.] koma ekki í stað skotvopna sem valdbeitingartæki og þó rafvarnarvopn geti mögulega í einhverjum tilfellum nýst við að leysa mál án þess að nota skotvopn telur ríkislögreglustjóri ekki rétt að þeim sé raðað á milli kylfu og skotvopna í valdbeitingarstiga,“ segir í minnisblaði ríkislögreglustjóra. Ríkislögreglustjóri segir þannig ekki þurfa að gilda ríkari reglur um notkun rafbyssa en kylfu eða úðavopna. Lagt er til að veitt verði fjárveiting til að kaupa rafbyssur fyrir lögregluna og fyrir þjálfunarkostnaði. Gera megi ráð fyrir að um 280 til 340 starfandi lögreglumenn þurfi á grunnþjálfun að halda auk 85 lögreglufræðinema á ári hverju. Þá megi gera ráð fyrir að um 400 þurfi árlega viðhaldsþjálfun. Gert er ráð fyrir að keypt verði 120 rafbyssur með upptökubúnaði og að allir sem bera rafbyssur beri einnig búkmyndavélar. Þá verði skipaður eftirlitshópur, innan lögreglunnar, sem muni fara yfir hvert tilfelli þar sem vopnunum er beitt. Í minnisblaðinu er búið að útmá áætlaðan kostnað við rafbyssurnar vegna útboðshagsmuna en fyrirspurn vegna útboðs sem birtist á vef Ríkiskaupa rennur út 14. apríl næstkomandi.
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Lögreglan Rafbyssur Mest lesið Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Lögregla komin með ágæta mynd af atburðum Innlent Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi Erlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira