Treystandi fyrir stjórn landsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 3. október 2024 07:30 Formanni Viðreisnar, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, hefur orðið nokkuð tíðrætt á kjörtímabilinu um að það þurfi „einfaldlega að fara að stjórna þessu landi“ eins og hún til að mynda orðaði það í grein á Vísir.is fyrr á árinu. Þar beindi formaðurinn spjótum sínum að ríkisstjórninni sem sannarlega er hægt að gagnrýna fyrir ýmislegt. Hins vegar er vandséð að Þorgerði og flokki hennar væri betur treystandi fyrir stjórn landsins. Vert er að hafa í huga að meginstefna Viðreisnar, og í raun eina stefnumál flokksins sem allt annað tekur mið af, er innganga Íslands í Evrópusambandið. Með öðrum orðum er markmiðið að komast til valda einungis til þess að koma stjórn landsins úr landi í hendur einstaklinga sem íslenzkir kjósendur hefðu í raun ekkert yfir að segja en þó í flestum tilfellum einstaklinga sem hafa yfir höfuð ekkert lýðræðislegt umboð frá kjósendum. Fram kom einnig í máli Þorgerðar á landsfundi Viðreisnar nýverið að flokkurinn leggði áherzlu á frjálsan markað, sterkt efnahagskerfi í opnu alþjóðlegu samfélagi og að draga úr umfangi stjórnsýslunnar. Hins vegar vill Viðreisn á sama tíma að Ísland gangi í gamaldags tollabandalag sem stendur efnahagslega vægast sagt höllum fæti og sem þýddi að stórauka þyrfti umfang hins opinbera hér á landi. Samkvæmt gögnum þess sjálfs. Fimm prósent af alþingismanni Hversu fjölmenn ríki Evrópusambandsins eru ræður þannig fyrst og fremst vægi þeirra þegar ákvarðanir eru teknar innan þess. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatökur á vettvangi sambandsins. Einróma samþykki ríkjanna sem eitt sinn var reglan í þeim efnum heyrir nú nánast til undantekninga og hægt að telja þau mál nánast á fingum annarrar handar. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið yrði til að mynda vægi landsins á þingi þess 0,8% eða eins og að hafa einungis hálfan þingmann á Alþingi. Vægið yrði margfalt minna í ráðherraráði sambandsins,, sem gjarnan er álitið valdamesta stofnun þess, eða allajafna einungis um 0,08%. Á við 5% hlutdeild í alþingismanni. Þar á meðal þegar rætt væri um til dæmis sjávarútvegsmál og orkumál. Þetta er svokallað „sæti við borðið“. Hvað varðar framkvæmdastjórn Evrópusambandsins eiga ríki þess í raun ekki fulltrúa í henni. Þeir sem þar sitja eru fyrst og síðast embættismenn sambandsins enda með öllu óheimilt að ganga erinda heimalanda sinna. Hliðstætt á til dæmis við um forseta þings Evrópusambandsins. Einstaklingurinn sem vermir það sæti hverju sinni er ekki fulltrúi heimalands síns heldur aðeins þingflokksins sem hann tilheyrir í þinginu. Kemur ekki endilega á óvart Fólkið sem Viðreisn vill að taki við stjórn Íslands er sama fólkið og til dæmis gerði ófá ríki Evrópusambandið háð rússneskri orku og hunzaði ítrekuð varnaðarorð sem leitt hefur til mikilla efnahagserfiðleika innan þess. Ekki sízt í öflugasta hagkerfinu, Þýzkalandi. Sama fólkið og ber ábyrgð á viðvarandi efnahagsstöðnun innan sambandsins sem lýst hefur sér meðal annars í lágum vöxtum í því skyni að reyna að örva efnahagslífið. Til þess að fræðast um vægast sagt bágt efnahagsástand innan Evrópusambandsins, og einkum og sér í lagi innan evrusvæðisins, er ágæt byrjun að kynna sér tvær nýlegar skýrslur sem unnar voru fyrir sambandið. Annars vegar af Mario Draghi, fyrrverandi seðlabankastjóra þess, og hins vegar Enrico Letta, fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu. Fátt ef eitthvað er til marks um það að forystumenn Viðreisnar hafi kynnt sér þær. Hins vegar kemur jú ekki endilega á óvart að Viðreisn treysti sér ekki til þess að stjórna landinu og hafi fyrir vikið þá stefnu að komast í ríkisstjórn til þess fyrst og fremst að koma völdunum yfir íslenzkum málum í hendur Evrópusambandsins. Ekki þarf annað en að horfa til þess hvernig meirihlutinn í borgarstjórn Reykjavíkur með Viðreisn innanborðs hefur til að mynda haldið á fjármálum borgarinnar undanfarin ár. Minntist ekki á ESB og evruna Fróðlegt var annars að lesa grein sem Þorgerðar ritaði á Vísir.is fyrr í vikunni þar sem hún sagði Viðreisn tilbúna í kosningabaráttuna og reifaði áherzlur flokksins. Hins vegar minntist hún hvorki á Evrópusambandið né evruna. Mögulega hefur hún loks áttað sig á þeim veruleika að málið er ekki beinlínis ávísun á fleiri atkvæði. Fylgi Samfylkingarinnar stórjókst sem kunnugt er meðal annars eftir að málið var lagt til hliðar. Hitt er svo annað mál að þetta er ekki í fyrsta sinn sem Þorgerður sópar Evrópusambandinu undir teppið þegar það hefur hentað. Einungis fáum dögum eftir þingkosningarnar 2017 lýsti hún því þannig yfir að Viðreisn væri reiðubúin að falla frá áherzlu sinni á sambandið ef það gæti orðið til þess að flokkurinn kæmist í ríkisstjórn. Vafalaust hefur Þorgerður metið það sem svo að um pólitískan ómöguleika væri að ræða. Með öðrum orðum er veruleikinn sá að hvorki andstæðingar né stuðningsmenn inngöngu í Evrópusambandið geta þannig treyst Viðreisn fyrir atkvæði sínu í þeim efnum. Þá er sem fyrr segir deginum ljósara að ekki er hægt að treysta flokknum til þess að fara með stjórn landsins. Bæði í ljósi reynslunnar í Reykjavík og ekki síður þeirrar staðreyndar að forystumenn hans treysta ljóslega ekki einu sinni sjálfum sér til þess. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Halldór 26.07.2025 Halldór Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Sjá meira
Formanni Viðreisnar, Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur, hefur orðið nokkuð tíðrætt á kjörtímabilinu um að það þurfi „einfaldlega að fara að stjórna þessu landi“ eins og hún til að mynda orðaði það í grein á Vísir.is fyrr á árinu. Þar beindi formaðurinn spjótum sínum að ríkisstjórninni sem sannarlega er hægt að gagnrýna fyrir ýmislegt. Hins vegar er vandséð að Þorgerði og flokki hennar væri betur treystandi fyrir stjórn landsins. Vert er að hafa í huga að meginstefna Viðreisnar, og í raun eina stefnumál flokksins sem allt annað tekur mið af, er innganga Íslands í Evrópusambandið. Með öðrum orðum er markmiðið að komast til valda einungis til þess að koma stjórn landsins úr landi í hendur einstaklinga sem íslenzkir kjósendur hefðu í raun ekkert yfir að segja en þó í flestum tilfellum einstaklinga sem hafa yfir höfuð ekkert lýðræðislegt umboð frá kjósendum. Fram kom einnig í máli Þorgerðar á landsfundi Viðreisnar nýverið að flokkurinn leggði áherzlu á frjálsan markað, sterkt efnahagskerfi í opnu alþjóðlegu samfélagi og að draga úr umfangi stjórnsýslunnar. Hins vegar vill Viðreisn á sama tíma að Ísland gangi í gamaldags tollabandalag sem stendur efnahagslega vægast sagt höllum fæti og sem þýddi að stórauka þyrfti umfang hins opinbera hér á landi. Samkvæmt gögnum þess sjálfs. Fimm prósent af alþingismanni Hversu fjölmenn ríki Evrópusambandsins eru ræður þannig fyrst og fremst vægi þeirra þegar ákvarðanir eru teknar innan þess. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatökur á vettvangi sambandsins. Einróma samþykki ríkjanna sem eitt sinn var reglan í þeim efnum heyrir nú nánast til undantekninga og hægt að telja þau mál nánast á fingum annarrar handar. Kæmi til þess að Ísland gengi í Evrópusambandið yrði til að mynda vægi landsins á þingi þess 0,8% eða eins og að hafa einungis hálfan þingmann á Alþingi. Vægið yrði margfalt minna í ráðherraráði sambandsins,, sem gjarnan er álitið valdamesta stofnun þess, eða allajafna einungis um 0,08%. Á við 5% hlutdeild í alþingismanni. Þar á meðal þegar rætt væri um til dæmis sjávarútvegsmál og orkumál. Þetta er svokallað „sæti við borðið“. Hvað varðar framkvæmdastjórn Evrópusambandsins eiga ríki þess í raun ekki fulltrúa í henni. Þeir sem þar sitja eru fyrst og síðast embættismenn sambandsins enda með öllu óheimilt að ganga erinda heimalanda sinna. Hliðstætt á til dæmis við um forseta þings Evrópusambandsins. Einstaklingurinn sem vermir það sæti hverju sinni er ekki fulltrúi heimalands síns heldur aðeins þingflokksins sem hann tilheyrir í þinginu. Kemur ekki endilega á óvart Fólkið sem Viðreisn vill að taki við stjórn Íslands er sama fólkið og til dæmis gerði ófá ríki Evrópusambandið háð rússneskri orku og hunzaði ítrekuð varnaðarorð sem leitt hefur til mikilla efnahagserfiðleika innan þess. Ekki sízt í öflugasta hagkerfinu, Þýzkalandi. Sama fólkið og ber ábyrgð á viðvarandi efnahagsstöðnun innan sambandsins sem lýst hefur sér meðal annars í lágum vöxtum í því skyni að reyna að örva efnahagslífið. Til þess að fræðast um vægast sagt bágt efnahagsástand innan Evrópusambandsins, og einkum og sér í lagi innan evrusvæðisins, er ágæt byrjun að kynna sér tvær nýlegar skýrslur sem unnar voru fyrir sambandið. Annars vegar af Mario Draghi, fyrrverandi seðlabankastjóra þess, og hins vegar Enrico Letta, fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu. Fátt ef eitthvað er til marks um það að forystumenn Viðreisnar hafi kynnt sér þær. Hins vegar kemur jú ekki endilega á óvart að Viðreisn treysti sér ekki til þess að stjórna landinu og hafi fyrir vikið þá stefnu að komast í ríkisstjórn til þess fyrst og fremst að koma völdunum yfir íslenzkum málum í hendur Evrópusambandsins. Ekki þarf annað en að horfa til þess hvernig meirihlutinn í borgarstjórn Reykjavíkur með Viðreisn innanborðs hefur til að mynda haldið á fjármálum borgarinnar undanfarin ár. Minntist ekki á ESB og evruna Fróðlegt var annars að lesa grein sem Þorgerðar ritaði á Vísir.is fyrr í vikunni þar sem hún sagði Viðreisn tilbúna í kosningabaráttuna og reifaði áherzlur flokksins. Hins vegar minntist hún hvorki á Evrópusambandið né evruna. Mögulega hefur hún loks áttað sig á þeim veruleika að málið er ekki beinlínis ávísun á fleiri atkvæði. Fylgi Samfylkingarinnar stórjókst sem kunnugt er meðal annars eftir að málið var lagt til hliðar. Hitt er svo annað mál að þetta er ekki í fyrsta sinn sem Þorgerður sópar Evrópusambandinu undir teppið þegar það hefur hentað. Einungis fáum dögum eftir þingkosningarnar 2017 lýsti hún því þannig yfir að Viðreisn væri reiðubúin að falla frá áherzlu sinni á sambandið ef það gæti orðið til þess að flokkurinn kæmist í ríkisstjórn. Vafalaust hefur Þorgerður metið það sem svo að um pólitískan ómöguleika væri að ræða. Með öðrum orðum er veruleikinn sá að hvorki andstæðingar né stuðningsmenn inngöngu í Evrópusambandið geta þannig treyst Viðreisn fyrir atkvæði sínu í þeim efnum. Þá er sem fyrr segir deginum ljósara að ekki er hægt að treysta flokknum til þess að fara með stjórn landsins. Bæði í ljósi reynslunnar í Reykjavík og ekki síður þeirrar staðreyndar að forystumenn hans treysta ljóslega ekki einu sinni sjálfum sér til þess. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar