Skólinn, sem við kjósum að muna. Samfélagsrýni með rjómabragði Ragnar Þór Pétursson skrifar 18. október 2024 07:31 Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, ritaði grein á Vísi þar sem hún amaðist við fyrirhuguðum verkföllum kennara. Greinina hóf hún á því að benda á að kennarar væru öfundsverðir af störfum sínum. Sjálf hafi hún sem barn og unglingur numið aga af Sigríði yfirkennara, gildi af Margréti Sanders og setið með Erlingi stærðfræðikennara á laugardögum til að undirbúa sig fyrir framhaldsskólann. Þessi átakalitla og rósrauða reynsla af eigin skólagöngu virðist lita hugmyndir framkvæmdastjórans um kennslu og kennara. Nú vill svo til að ég hef ágæta innsýn í þennan heim sem Sigríður lýsir. Við vorum bekkjarfélagar í grunnskóla. Og þótt ég hafi líklega meira lært hlýðni en aga af Sigríði yfirkennara og numið frekar tónlistarsmekk Möggu Sanders en lífsviðhorf og ekki hangið með Erlingi stærðfræði- og íslenskukennara á laugardögum – þá á ég margar afskaplega fínar minningar úr Njarðvíkurskóla. Síðan eru liðin óskaplega mörg ár. Það er lengra síðan við Sigríður vorum grunnskólanemendur en leið á milli þess að fyrsti maðurinn fór út í geim og að við lukum grunnskóla. Við erum orðin miðaldra fólk og að sið slíkra hættir okkur til að fegra fortíðina. Það á til dæmis við um skólann sem við útskrifuðumst bæði úr. Maður hefði haldið að það veitti framkvæmdastjóra SA tilefni til umhugsunar um kjör kennara að annar þeirra kennara sem hún minnist með hlýju hafi horfið frá kennslu og fundið sér annan starfsvettvang og að hinn hafi setið yfir nemendum sínum um helgar. Við fórum bæði gegnum unglingadeildina á færibandi forréttinda. Ég man vel eftir því þegar árgangur okkar í Njarðvíkurskóla var klofinn í tvennt. Annars vegar í þá nemendur sem þóttu vel fallnir til náms og hins vegar í þá sem taldir voru síðri. Það voru mikil forréttindi fólgin í því að vera settur í betri bekkinn – og því fór fjarri að við sem þar lentum værum betri á nokkurn hátt sem skiptir máli. Örlögin gátu einfaldlega ráðist af því hvort maður var bráðþroska eða seinþroska, lesblindur eða ofvirkur, kom af „fínu“ heimili eða ekki. Svo var líka bara hægt að vera óheppin eða heppin. Þegar við Sigríður vorum þrettán ára var smíðað samfélag utan um okkur sem hafði það hreinlega að markmiði að losa okkur við það að þurfa að deila kjörum með þeim sem höfðu það verr en við. Mér hefur alla tíð sviðið að hafa horft á eftir góðum vinum og félögum sem fengu þennan rangláta dóm á viðkvæmum aldri (og var stundum mjög meðvitað um hann). Ég man líka að þótt skólinn okkar væri á flestan hátt afar einsleitur og að við töluðum öll sama móðurmálið og kæmum úr sömu samfélagsuppskriftinni þá fór ekkert á milli mála að það komu ekki allir frá sama stað í kökunni. Sumir tilheyrðu kökubotninum og aðrir rjómanum. Rósrauð greining Sigríðar á skólagöngunni er með sterku rjómabragði. Í skólanum okkar var rótgróin og djúpstæð eineltismenning þar sem hver árgangur átti sína hrotta sem reyndu að beygja hina minni máttar undir sig. Aldrei man ég eftir því að það hafi komið kennurum okkar við. Það hvarflaði líklega ekki að neinum að ræða það við kennara. Þeir voru þarna til að kenna, ekki uppræta hrottaskap. Ég man líka eftir djúpstæðri kvenfyrirlitningu, ljótum uppnefnum sem sumar stúlkur fengu hjá ákveðnum hópi drengjanna. Uppnefni sem yfirleitt stöfuðu af því að þessi eða hin stúlkan hafði látið undan ágangi sömu drengja sem síðan hæddust að þeim og lítilsvirtu. Aldrei kom það skólanum við svo ég muni. Kennarar höfðu annað djobb en að skipta sér af því. Það er algjörlega ljóst að reynsla margra samnemenda okkar Sigríðar var allt önnur og verri en okkar. Við liðum áfram í skjóli margvíslegra forréttinda í skólakerfi sem mat okkar þarfir ofar öðrum. Á sama tíma sátu margir í næðingnum. Skólinn í dag er allt annar heimur. Reglulegar fréttir af erfiðum eineltismálum og ofbeldi eru til vitnis um það að í dag sættum við okkur ekki við það sem áður þótti sjálfsagt. Skólinn hefur þar hlutverk. Við höfum líka undirgengist alþjóðlegar skuldbindingar sem beinlínis banna okkur að ryðja bókaormum braut gegnum menntakerfið með því að ýta öðrum börnum út í skaflana. Við hendum ekki heldur lengur hundruðum ungmenna út á vinnumarkaðinn á ótímabæran hátt. Kennsla er margfalt flóknara starf í dag en hún var. Til hennar eru gerðar gríðarlegar kröfur. Fá störf gera meiri menntunarkröfur og ég held að næstum ekkert starf bæti meira af kröfum ofan á það. Ef þú getur kennt svo sómi sé að má ganga að því vísu að þú hafir farið vel með færni þína, eflt hana og ræktað. Enda eru kennarar afar eftirsóttir víða í samfélaginu og Sigríður hefur einmitt áhyggjur af því að hærri laun til kennara geti leitt til þess að erfiðara verði að stela þeim yfir í önnur störf. Raunin er hins vegar sú að eins og ástatt er í samfélaginu okkar og vegna hinna gríðarlegu samfélagslegu breytinga, aðflutnings fólks með fjölþættar þarfir og hnignunar móðurmálsins, þá þurfum við allar hendur á dekk í skólum. Þeir þurfa meira á kennurum að halda en Bláa lónið, Hagkaup eða Íslandsbanki. Þetta getur verið erfitt að skilja þarfir annarra þegar maður er alinn upp við það að kennarar fórni frítíma sínum fyrir mann. Sigríður segir loks að það sé ekki gott að ekki sé vitað hverjar kröfur kennara eru. Svarið við því er ekki flókið. Krafan er að viðsemjendur kennara virði gerða samninga. Nú er að renna út sá tímafrestur sem þeir höfðu til að ganga frá leiðréttingum á kjörum stéttarinnar í kjölfar samkomulags sem gert var 2016. Ríki og sveit hafa ítrekað hunsað viðvaranir um að tómlæti gæti endað illa. Þannig eru launagreiðendur eins og skuldarar sem neita að opna innheimtubréfin. Þeir geta þóst ofsalega hissa þegar krafan er send í innheimtu – en það getum við kennarar þó lært af atvinnulífinu, þar sem Sigríður er innsti koppur í búri, að látalæti færa ekki eindaga. Nú eru þeir runnir upp. Höfundur er kennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Pétursson Kennaraverkfall 2024 Skóla- og menntamál Grunnskólar Kjaraviðræður 2023-24 Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Sigríður Margrét Oddsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, ritaði grein á Vísi þar sem hún amaðist við fyrirhuguðum verkföllum kennara. Greinina hóf hún á því að benda á að kennarar væru öfundsverðir af störfum sínum. Sjálf hafi hún sem barn og unglingur numið aga af Sigríði yfirkennara, gildi af Margréti Sanders og setið með Erlingi stærðfræðikennara á laugardögum til að undirbúa sig fyrir framhaldsskólann. Þessi átakalitla og rósrauða reynsla af eigin skólagöngu virðist lita hugmyndir framkvæmdastjórans um kennslu og kennara. Nú vill svo til að ég hef ágæta innsýn í þennan heim sem Sigríður lýsir. Við vorum bekkjarfélagar í grunnskóla. Og þótt ég hafi líklega meira lært hlýðni en aga af Sigríði yfirkennara og numið frekar tónlistarsmekk Möggu Sanders en lífsviðhorf og ekki hangið með Erlingi stærðfræði- og íslenskukennara á laugardögum – þá á ég margar afskaplega fínar minningar úr Njarðvíkurskóla. Síðan eru liðin óskaplega mörg ár. Það er lengra síðan við Sigríður vorum grunnskólanemendur en leið á milli þess að fyrsti maðurinn fór út í geim og að við lukum grunnskóla. Við erum orðin miðaldra fólk og að sið slíkra hættir okkur til að fegra fortíðina. Það á til dæmis við um skólann sem við útskrifuðumst bæði úr. Maður hefði haldið að það veitti framkvæmdastjóra SA tilefni til umhugsunar um kjör kennara að annar þeirra kennara sem hún minnist með hlýju hafi horfið frá kennslu og fundið sér annan starfsvettvang og að hinn hafi setið yfir nemendum sínum um helgar. Við fórum bæði gegnum unglingadeildina á færibandi forréttinda. Ég man vel eftir því þegar árgangur okkar í Njarðvíkurskóla var klofinn í tvennt. Annars vegar í þá nemendur sem þóttu vel fallnir til náms og hins vegar í þá sem taldir voru síðri. Það voru mikil forréttindi fólgin í því að vera settur í betri bekkinn – og því fór fjarri að við sem þar lentum værum betri á nokkurn hátt sem skiptir máli. Örlögin gátu einfaldlega ráðist af því hvort maður var bráðþroska eða seinþroska, lesblindur eða ofvirkur, kom af „fínu“ heimili eða ekki. Svo var líka bara hægt að vera óheppin eða heppin. Þegar við Sigríður vorum þrettán ára var smíðað samfélag utan um okkur sem hafði það hreinlega að markmiði að losa okkur við það að þurfa að deila kjörum með þeim sem höfðu það verr en við. Mér hefur alla tíð sviðið að hafa horft á eftir góðum vinum og félögum sem fengu þennan rangláta dóm á viðkvæmum aldri (og var stundum mjög meðvitað um hann). Ég man líka að þótt skólinn okkar væri á flestan hátt afar einsleitur og að við töluðum öll sama móðurmálið og kæmum úr sömu samfélagsuppskriftinni þá fór ekkert á milli mála að það komu ekki allir frá sama stað í kökunni. Sumir tilheyrðu kökubotninum og aðrir rjómanum. Rósrauð greining Sigríðar á skólagöngunni er með sterku rjómabragði. Í skólanum okkar var rótgróin og djúpstæð eineltismenning þar sem hver árgangur átti sína hrotta sem reyndu að beygja hina minni máttar undir sig. Aldrei man ég eftir því að það hafi komið kennurum okkar við. Það hvarflaði líklega ekki að neinum að ræða það við kennara. Þeir voru þarna til að kenna, ekki uppræta hrottaskap. Ég man líka eftir djúpstæðri kvenfyrirlitningu, ljótum uppnefnum sem sumar stúlkur fengu hjá ákveðnum hópi drengjanna. Uppnefni sem yfirleitt stöfuðu af því að þessi eða hin stúlkan hafði látið undan ágangi sömu drengja sem síðan hæddust að þeim og lítilsvirtu. Aldrei kom það skólanum við svo ég muni. Kennarar höfðu annað djobb en að skipta sér af því. Það er algjörlega ljóst að reynsla margra samnemenda okkar Sigríðar var allt önnur og verri en okkar. Við liðum áfram í skjóli margvíslegra forréttinda í skólakerfi sem mat okkar þarfir ofar öðrum. Á sama tíma sátu margir í næðingnum. Skólinn í dag er allt annar heimur. Reglulegar fréttir af erfiðum eineltismálum og ofbeldi eru til vitnis um það að í dag sættum við okkur ekki við það sem áður þótti sjálfsagt. Skólinn hefur þar hlutverk. Við höfum líka undirgengist alþjóðlegar skuldbindingar sem beinlínis banna okkur að ryðja bókaormum braut gegnum menntakerfið með því að ýta öðrum börnum út í skaflana. Við hendum ekki heldur lengur hundruðum ungmenna út á vinnumarkaðinn á ótímabæran hátt. Kennsla er margfalt flóknara starf í dag en hún var. Til hennar eru gerðar gríðarlegar kröfur. Fá störf gera meiri menntunarkröfur og ég held að næstum ekkert starf bæti meira af kröfum ofan á það. Ef þú getur kennt svo sómi sé að má ganga að því vísu að þú hafir farið vel með færni þína, eflt hana og ræktað. Enda eru kennarar afar eftirsóttir víða í samfélaginu og Sigríður hefur einmitt áhyggjur af því að hærri laun til kennara geti leitt til þess að erfiðara verði að stela þeim yfir í önnur störf. Raunin er hins vegar sú að eins og ástatt er í samfélaginu okkar og vegna hinna gríðarlegu samfélagslegu breytinga, aðflutnings fólks með fjölþættar þarfir og hnignunar móðurmálsins, þá þurfum við allar hendur á dekk í skólum. Þeir þurfa meira á kennurum að halda en Bláa lónið, Hagkaup eða Íslandsbanki. Þetta getur verið erfitt að skilja þarfir annarra þegar maður er alinn upp við það að kennarar fórni frítíma sínum fyrir mann. Sigríður segir loks að það sé ekki gott að ekki sé vitað hverjar kröfur kennara eru. Svarið við því er ekki flókið. Krafan er að viðsemjendur kennara virði gerða samninga. Nú er að renna út sá tímafrestur sem þeir höfðu til að ganga frá leiðréttingum á kjörum stéttarinnar í kjölfar samkomulags sem gert var 2016. Ríki og sveit hafa ítrekað hunsað viðvaranir um að tómlæti gæti endað illa. Þannig eru launagreiðendur eins og skuldarar sem neita að opna innheimtubréfin. Þeir geta þóst ofsalega hissa þegar krafan er send í innheimtu – en það getum við kennarar þó lært af atvinnulífinu, þar sem Sigríður er innsti koppur í búri, að látalæti færa ekki eindaga. Nú eru þeir runnir upp. Höfundur er kennari.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun