Tillaga í sjókvíaeldismálum Stefán Jón Hafstein skrifar 20. nóvember 2024 11:45 Eftir sýningu á heimildamyndinni Árnar þagna um grafalvarlega stöðu í norskum laxveiðiám vegna eldislaxa kom fram merkilegur samhljómur fulltrúa framboðanna sem sátu í pallborði í Háskólabíói þann 19. nóvember. Hafi ég tekið rétt eftir fékk enginn sig til að lýsa yfir stuðningi við frekari útþenslu sjókvíaeldis við Ísland og margir vildu fá núverandi rekstur burt. Þegar fundarmenn höfðu séð mynd Óskars Páls Sveinssonar um lokun helstu laxveiðiáa í Noregi vegna hruns í veiðistofnum var augljóst að margir voru slegnir. Í sumar var veiði stöðvuð í meira en 30 ám í Noregi vegna þess að enginn lax snéri frá hafi. Íslenski laxastofninn í heild er kringum 70.000 einstaklingar (af innbyrðis fjölbreyttum erfðastofni) en norskir sérhannaðir eldislaxar við strendur Íslands skipta milljónum. Við megum ekki við því að brot af þessum fjölda finni sér leið út í náttúru Íslands. Í Hrútá hefur mælst 11% erfðablöndun eldislaxa við villta stofninn. Þarna voru fulltrúar Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar, Sósíalista, Lýðræðisflokks, Pírata, Samfylkingar og Flokks fólksins - en auð sæti Framsóknar og Miðflokks. Enginn var ánægður með núverandi ástand á þessum rekstri og umhverfishættuna sem af honum stafar, en að sönnu voru blæbrigði á málflutningi. Þegar fundarstjóri spurði hvort flokkarnir væru tilbúnir að setja eldisfyrirtækjunum tímamörk til að loka sjókvíunum - t.d. eftir fimm ár, var vissulega ekki einhugur en meirihluti frambjóðenda jákvæður. Það kom á óvart hve margir frambjóðendur voru gagnrýnir á sjókvíaeldið. Í raun allir. Hér er hugmynd sem má útfæra eftir kosningar: -Strax þegar nýkjörið þing kemur saman sameinast flokkarnir um að setja skorður við frekari útþenslu sjókvíaeldis næstu fimm ár. Ekki fleiri kvíar, ekki fleiri svæði, ekki fleiri tonn í eldi. Tillagan byggir á eftirfarandi: Alþingi mistókst að setja þesari atvinnugrein lagaramma sem tekur á helstu vanköntum vorið 2024. Ríkisendurskoðun gaf kerfinu algjöra falleinkunn og dýravinir geta ekki á sér heilum tekið þegar dauði eldisdýra er komin yfir 23%. Enn stendur óvinnandi slagur við laxalús sem étur dýrin lifandi og afskræmir; enn hefur ekki farið fram viðunandi endurmat á stöðu vistkerfa í fjörðum vegna eiturefna, mengunar og úrgangs og enn standa menn ráðþrota frammi fyrir þeirri ósvífni strokulaxa að synda meira en 400 kílómetra úr sleppikví og fara upp í árnar okkar um land allt til að blandast villtum stofnum sem eru á válista. Á náttúran aldrei að njóta vafans? Ekki einu sinni tímabundið meðan mannanna óvönduðu verk eru endurmetin? Að setja tíæmabundið stopp núna er að mínu mati hófsöm leið og pólitískt möguleg meðan nýtt Alþingi ræður ráðum sínum og kemur böndum á greinina. Þar má hafa að útgangspunkti það sem umhverfisráðherra sagði, að við ættum einungis að miða okkur við það sem best er gert í þessari grein í heiminum. Svar mitt er: Já, og ef það er ekki nóg þá hættum við með sjókvíaeldi með eðlilegum fyrirvörum. Fimm ára hlé hefur kosti: 1) Þær leiðir sem Alþingi kemur sér saman um á hóflegum tíma munu fara í dóm kjósenda strax í næstu kosningum þar á eftir. 2) Eldisfyrirtækin fá tækifæri á meðan til að hysja upp um sig, sem var algengt orðfæri í umræðunum. 3) Eftirlitsstofnanir fá nauðsynlegt svigrúm til að efla sitt starf og ef einhver telur frekari rannsókna þörf þá skapast til þess færi. 4) Seyðfirðingum verður hlíft við þeim ofstopa að þröngva eftirlitslitlu sjókvíaeldi upp á fjörðinn þeirra, a.m.k þennan tíma. 75% íbúa vilja ekki sjá þetta inni á firðinum. Það er hlálegt að þeir sem segja sjókvíaeldi vera fyrir hinar dreifðu byggðir skuli beita valdi til að þröngva þessu upp á heimamenn.Eyjafirði verður hlíft við algjörlega óraunhæfum loforðum um skaðleysi. 5) Fimm ára hlé á auknum framkvæmdum mun ekki tryggja tjónleysi af því sem þegar er til staðar, en áhættan er lágmörkuð - ef stórhert eftirlit skilar sér strax. Fimm ára stöðvun á frekari útþenslu ef hófsöm aðgerð sem allir flokkar ættu að geta sameinast um. Á meðan komum við viti í næstu skref - af eða á. Höfundur er félagi í umhverfissamtökunum Aldin. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Sjókvíaeldi Fiskeldi Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Skoðun Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Sjá meira
Eftir sýningu á heimildamyndinni Árnar þagna um grafalvarlega stöðu í norskum laxveiðiám vegna eldislaxa kom fram merkilegur samhljómur fulltrúa framboðanna sem sátu í pallborði í Háskólabíói þann 19. nóvember. Hafi ég tekið rétt eftir fékk enginn sig til að lýsa yfir stuðningi við frekari útþenslu sjókvíaeldis við Ísland og margir vildu fá núverandi rekstur burt. Þegar fundarmenn höfðu séð mynd Óskars Páls Sveinssonar um lokun helstu laxveiðiáa í Noregi vegna hruns í veiðistofnum var augljóst að margir voru slegnir. Í sumar var veiði stöðvuð í meira en 30 ám í Noregi vegna þess að enginn lax snéri frá hafi. Íslenski laxastofninn í heild er kringum 70.000 einstaklingar (af innbyrðis fjölbreyttum erfðastofni) en norskir sérhannaðir eldislaxar við strendur Íslands skipta milljónum. Við megum ekki við því að brot af þessum fjölda finni sér leið út í náttúru Íslands. Í Hrútá hefur mælst 11% erfðablöndun eldislaxa við villta stofninn. Þarna voru fulltrúar Sjálfstæðisflokks, Viðreisnar, Sósíalista, Lýðræðisflokks, Pírata, Samfylkingar og Flokks fólksins - en auð sæti Framsóknar og Miðflokks. Enginn var ánægður með núverandi ástand á þessum rekstri og umhverfishættuna sem af honum stafar, en að sönnu voru blæbrigði á málflutningi. Þegar fundarstjóri spurði hvort flokkarnir væru tilbúnir að setja eldisfyrirtækjunum tímamörk til að loka sjókvíunum - t.d. eftir fimm ár, var vissulega ekki einhugur en meirihluti frambjóðenda jákvæður. Það kom á óvart hve margir frambjóðendur voru gagnrýnir á sjókvíaeldið. Í raun allir. Hér er hugmynd sem má útfæra eftir kosningar: -Strax þegar nýkjörið þing kemur saman sameinast flokkarnir um að setja skorður við frekari útþenslu sjókvíaeldis næstu fimm ár. Ekki fleiri kvíar, ekki fleiri svæði, ekki fleiri tonn í eldi. Tillagan byggir á eftirfarandi: Alþingi mistókst að setja þesari atvinnugrein lagaramma sem tekur á helstu vanköntum vorið 2024. Ríkisendurskoðun gaf kerfinu algjöra falleinkunn og dýravinir geta ekki á sér heilum tekið þegar dauði eldisdýra er komin yfir 23%. Enn stendur óvinnandi slagur við laxalús sem étur dýrin lifandi og afskræmir; enn hefur ekki farið fram viðunandi endurmat á stöðu vistkerfa í fjörðum vegna eiturefna, mengunar og úrgangs og enn standa menn ráðþrota frammi fyrir þeirri ósvífni strokulaxa að synda meira en 400 kílómetra úr sleppikví og fara upp í árnar okkar um land allt til að blandast villtum stofnum sem eru á válista. Á náttúran aldrei að njóta vafans? Ekki einu sinni tímabundið meðan mannanna óvönduðu verk eru endurmetin? Að setja tíæmabundið stopp núna er að mínu mati hófsöm leið og pólitískt möguleg meðan nýtt Alþingi ræður ráðum sínum og kemur böndum á greinina. Þar má hafa að útgangspunkti það sem umhverfisráðherra sagði, að við ættum einungis að miða okkur við það sem best er gert í þessari grein í heiminum. Svar mitt er: Já, og ef það er ekki nóg þá hættum við með sjókvíaeldi með eðlilegum fyrirvörum. Fimm ára hlé hefur kosti: 1) Þær leiðir sem Alþingi kemur sér saman um á hóflegum tíma munu fara í dóm kjósenda strax í næstu kosningum þar á eftir. 2) Eldisfyrirtækin fá tækifæri á meðan til að hysja upp um sig, sem var algengt orðfæri í umræðunum. 3) Eftirlitsstofnanir fá nauðsynlegt svigrúm til að efla sitt starf og ef einhver telur frekari rannsókna þörf þá skapast til þess færi. 4) Seyðfirðingum verður hlíft við þeim ofstopa að þröngva eftirlitslitlu sjókvíaeldi upp á fjörðinn þeirra, a.m.k þennan tíma. 75% íbúa vilja ekki sjá þetta inni á firðinum. Það er hlálegt að þeir sem segja sjókvíaeldi vera fyrir hinar dreifðu byggðir skuli beita valdi til að þröngva þessu upp á heimamenn.Eyjafirði verður hlíft við algjörlega óraunhæfum loforðum um skaðleysi. 5) Fimm ára hlé á auknum framkvæmdum mun ekki tryggja tjónleysi af því sem þegar er til staðar, en áhættan er lágmörkuð - ef stórhert eftirlit skilar sér strax. Fimm ára stöðvun á frekari útþenslu ef hófsöm aðgerð sem allir flokkar ættu að geta sameinast um. Á meðan komum við viti í næstu skref - af eða á. Höfundur er félagi í umhverfissamtökunum Aldin.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun