Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar 23. nóvember 2024 09:30 Það er óhjákvæmilegt að horfast í augu við þá staðreynd að íslensk stjórnmál hafa á undanförnum áratugum einkennst af hugsunarhætti sem einblínir á eiginhagsmuni. Við höfum séð nær óteljandi dæmi um stjórnmálafólk sem setur eiginhagsmuni og flokkshagsmuni ofar hagsmunum þjóðarinnar, sem hafa nýtt stöðu sína til að efla eigin völd og auðsöfnun fremur en að vinna í þágu almennings. Til að snúa þessari þróun við þurfum við nýja tegund stjórnmálafólks og leiðtoga, fólk sem ber með sér ákveðna eiginleika og gildi sem munu móta framtíðina til hins betra. Stjórnmálafólk þarf fyrst og fremst að vera heiðarlegt og beita gagnsæjum vinnubrögðum. Heiðarleiki er undirstaða trausts og án trausts er engin raunveruleg forysta. Það þarf að vera tilbúnið að leggja eigin hagsmuni til hliðar í þágu heildarinnar, að taka ákvarðanir sem eru ekki endilega vinsælar en eru réttlátar og byggðar á staðreyndum. Gagnsæi í störfum þess tryggir að almenningur geti fylgst með og áttað sig á því hvernig ákvarðanir eru teknar, sem eykur traust og ábyrgð. Hugrekki til að gera hið rétta Samkennd er annar lykileiginleiki. Stjórnmálafólk þarft að skilja og finna til með þeim sem það þjónar. Þetta þýðir að hlusta á raddir fólksins, taka tillit til ólíkra sjónarmiða og sýna skilning á mismunandi aðstæðum. Með því að setja sig í spor annarra getur það tekið ákvarðanir sem taka mið af þörfum og væntingum allra hópa í samfélaginu, ekki aðeins fárra útvaldra. Framsýni er einnig nauðsynleg. Í heimi sem breytist hratt þarf stjórnmálafólk að geta séð fyrir mögulegar áskoranir og tækifæri og mótað stefnu sem undirbýr samfélagið fyrir framtíðina. Þetta felur í sér að vera opinn fyrir nýjum hugmyndum, að tileinka sér nýja tækni og aðferðir, og að vera reiðubúinn að aðlagast breyttum aðstæðum. Stjórnmálafólk þarf að vera leiðandi í nýsköpun og þróun og hvetja aðra til að taka þátt í þeirri vegferð. Að auki þarf hugrekki til að standa upp fyrir því sem er rétt, jafnvel þegar það er erfitt eða óvinsælt. Stjórnmálafólk sem lætur undan þrýstingi sérhagsmunahópa eða hræðist að taka erfiðar ákvarðanir mun ekki geta stýrt samfélaginu í rétta átt. Hugrekki felur einnig í sér að viðurkenna eigin mistök, læra af þeim og halda áfram með aukinn þroska og skilning. Gerum kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi En hvernig getum við breytt þessum hugsunarhætti sem hefur einkennt íslensk stjórnmál? Það byrjar með okkur, almenningi. Við þurfum að gera kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi frá þeim sem við kjósum til valda. Þetta þýðir að vera virk í lýðræðislegum ferlum, taka þátt í umræðu og láta rödd okkar heyrast. Með því að sýna að við sættum okkur ekki lengur við eigingjarna hegðun stjórnmálamanna getum við þrýst á um breytingar. Menntun gegnir einnig lykilhlutverki. Með því að fræða komandi kynslóðir um gildi eins og heiðarleika, samkennd og samfélagslega ábyrgð getum við lagt grunn að breyttum viðhorfum. Skólakerfið getur stuðlað að þessu með því að leggja áherslu á siðfræði, gagnrýna hugsun og þátttöku í samfélaginu. Flokkarnir sýni fordæmi Stjórnmálaflokkar þurfa að endurskoða innri starfshætti sína. Þeir ættu að hvetja til fjölbreytni í framboði, tryggja aðferðir til að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra og setja skýrar reglur um siðferðilega hegðun. Með því að setja hærri staðla fyrir eigin starfsemi geta flokkarnir sýnt fordæmi og stuðlað að jákvæðri breytingu í stjórnmálum. Lög og reglur geta einnig haft áhrif. Með því að styrkja lög um hagsmunaskráningu, setja skýrari reglur um fjármál stjórnmálaflokka og koma á fót sjálfstæðum eftirlitsstofnunum getum við dregið úr möguleikum á misnotkun valds. Það er mikilvægt að tryggja að þeir sem brjóta gegn þessum reglum beri ábyrgð og að afleiðingar séu raunverulegar. Hvernig gildi viljum við? Við þurfum einnig að endurskoða hvernig við metum árangur stjórnmálafólks. Í stað þess að einblína á skammtímaárangur eða persónulegar vinsældir ættum við að horfa til langtímaáhrifa ákvarðana þess á samfélagið. Þetta felur í sér að meta hvernig stefna þess hefur áhrif á jöfnuð, lífsgæði, umhverfi og framtíð komandi kynslóða. Að lokum er það spurning um gildi. Við þurfum að íhuga hvaða gildi við viljum að samfélagið byggi á og hvernig við getum stuðlað að þeim. Ef við viljum samfélag sem byggir á réttlæti, samstöðu og ábyrgð þurfum við stjórnmálafólk sem endurspeglar þessi gildi. Það er ekki nóg að bíða eftir að það komi fram af sjálfu sér; við verðum að skapa umhverfi þar sem það getur vaxið og þrifist. Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata! Höfundur er þingmaður Pírata og frambjóðandi í 2. sæti í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Mest lesið Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Það er óhjákvæmilegt að horfast í augu við þá staðreynd að íslensk stjórnmál hafa á undanförnum áratugum einkennst af hugsunarhætti sem einblínir á eiginhagsmuni. Við höfum séð nær óteljandi dæmi um stjórnmálafólk sem setur eiginhagsmuni og flokkshagsmuni ofar hagsmunum þjóðarinnar, sem hafa nýtt stöðu sína til að efla eigin völd og auðsöfnun fremur en að vinna í þágu almennings. Til að snúa þessari þróun við þurfum við nýja tegund stjórnmálafólks og leiðtoga, fólk sem ber með sér ákveðna eiginleika og gildi sem munu móta framtíðina til hins betra. Stjórnmálafólk þarf fyrst og fremst að vera heiðarlegt og beita gagnsæjum vinnubrögðum. Heiðarleiki er undirstaða trausts og án trausts er engin raunveruleg forysta. Það þarf að vera tilbúnið að leggja eigin hagsmuni til hliðar í þágu heildarinnar, að taka ákvarðanir sem eru ekki endilega vinsælar en eru réttlátar og byggðar á staðreyndum. Gagnsæi í störfum þess tryggir að almenningur geti fylgst með og áttað sig á því hvernig ákvarðanir eru teknar, sem eykur traust og ábyrgð. Hugrekki til að gera hið rétta Samkennd er annar lykileiginleiki. Stjórnmálafólk þarft að skilja og finna til með þeim sem það þjónar. Þetta þýðir að hlusta á raddir fólksins, taka tillit til ólíkra sjónarmiða og sýna skilning á mismunandi aðstæðum. Með því að setja sig í spor annarra getur það tekið ákvarðanir sem taka mið af þörfum og væntingum allra hópa í samfélaginu, ekki aðeins fárra útvaldra. Framsýni er einnig nauðsynleg. Í heimi sem breytist hratt þarf stjórnmálafólk að geta séð fyrir mögulegar áskoranir og tækifæri og mótað stefnu sem undirbýr samfélagið fyrir framtíðina. Þetta felur í sér að vera opinn fyrir nýjum hugmyndum, að tileinka sér nýja tækni og aðferðir, og að vera reiðubúinn að aðlagast breyttum aðstæðum. Stjórnmálafólk þarf að vera leiðandi í nýsköpun og þróun og hvetja aðra til að taka þátt í þeirri vegferð. Að auki þarf hugrekki til að standa upp fyrir því sem er rétt, jafnvel þegar það er erfitt eða óvinsælt. Stjórnmálafólk sem lætur undan þrýstingi sérhagsmunahópa eða hræðist að taka erfiðar ákvarðanir mun ekki geta stýrt samfélaginu í rétta átt. Hugrekki felur einnig í sér að viðurkenna eigin mistök, læra af þeim og halda áfram með aukinn þroska og skilning. Gerum kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi En hvernig getum við breytt þessum hugsunarhætti sem hefur einkennt íslensk stjórnmál? Það byrjar með okkur, almenningi. Við þurfum að gera kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi frá þeim sem við kjósum til valda. Þetta þýðir að vera virk í lýðræðislegum ferlum, taka þátt í umræðu og láta rödd okkar heyrast. Með því að sýna að við sættum okkur ekki lengur við eigingjarna hegðun stjórnmálamanna getum við þrýst á um breytingar. Menntun gegnir einnig lykilhlutverki. Með því að fræða komandi kynslóðir um gildi eins og heiðarleika, samkennd og samfélagslega ábyrgð getum við lagt grunn að breyttum viðhorfum. Skólakerfið getur stuðlað að þessu með því að leggja áherslu á siðfræði, gagnrýna hugsun og þátttöku í samfélaginu. Flokkarnir sýni fordæmi Stjórnmálaflokkar þurfa að endurskoða innri starfshætti sína. Þeir ættu að hvetja til fjölbreytni í framboði, tryggja aðferðir til að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra og setja skýrar reglur um siðferðilega hegðun. Með því að setja hærri staðla fyrir eigin starfsemi geta flokkarnir sýnt fordæmi og stuðlað að jákvæðri breytingu í stjórnmálum. Lög og reglur geta einnig haft áhrif. Með því að styrkja lög um hagsmunaskráningu, setja skýrari reglur um fjármál stjórnmálaflokka og koma á fót sjálfstæðum eftirlitsstofnunum getum við dregið úr möguleikum á misnotkun valds. Það er mikilvægt að tryggja að þeir sem brjóta gegn þessum reglum beri ábyrgð og að afleiðingar séu raunverulegar. Hvernig gildi viljum við? Við þurfum einnig að endurskoða hvernig við metum árangur stjórnmálafólks. Í stað þess að einblína á skammtímaárangur eða persónulegar vinsældir ættum við að horfa til langtímaáhrifa ákvarðana þess á samfélagið. Þetta felur í sér að meta hvernig stefna þess hefur áhrif á jöfnuð, lífsgæði, umhverfi og framtíð komandi kynslóða. Að lokum er það spurning um gildi. Við þurfum að íhuga hvaða gildi við viljum að samfélagið byggi á og hvernig við getum stuðlað að þeim. Ef við viljum samfélag sem byggir á réttlæti, samstöðu og ábyrgð þurfum við stjórnmálafólk sem endurspeglar þessi gildi. Það er ekki nóg að bíða eftir að það komi fram af sjálfu sér; við verðum að skapa umhverfi þar sem það getur vaxið og þrifist. Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata! Höfundur er þingmaður Pírata og frambjóðandi í 2. sæti í Suðvesturkjördæmi.
Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun