Fersk fyrirheit: máttur nýársheita og skýrra markmiða Árni Sigurðsson skrifar 27. desember 2024 07:00 Janúar dregur nafn sitt af Janusi, rómverskum guði sem er gjarnan sýndur með tvö andlit: eitt sem horfir til baka til fortíðar og annað sem beinist fram á veginn til framtíðar. Þetta endurspeglar vel andrúmsloft nýs árs, þegar við lítum um öxl og drögum lærdóm af liðnum tíma um leið og við hugum að nýjum tækifærum. Fyrsti mánuður ársins er því góður vettvangur fyrir nýtt upphaf, endurnýjun og vangaveltur um þær breytingar sem við erum staðráðin í að gera. Samt vill það henda að metnaðarfull nýársheiti fjari út áður en fyrstu vikurnar eru liðnar. Ýmsir halda því fram að án skýrra og mælanlegra markmiða sé erfitt að festa ásetninginn í sessi. En er það allt sem skiptir máli? Lykillinn kann að felast í vel ígrundaðri blöndu af björtum nýársheitum, skýrum markmiðum og stöðugri ástundun. Friedrich Nietzsche (1844–1900), þýskur heimspekingur, sagði einu sinni: „Sá sem hefur skýran tilgang getur tekist á við hvað sem er.” Orð hans minna á að þegar við vitum af hverju við viljum breyta einhverju er auðveldara að finna leiðir til að hrinda breytingum í framkvæmd. Nýársheiti: Ásetningur og hugarfar Nýársheiti eru yfirlýsingar um að vilja bæta eða endurmóta einhvern þátt lífsins—t.d. að borða hollari mat, hætta slæmum ávana eða draga úr útgjöldum. Þau spretta af löngun okkar til að verða betri manneskjur. Nýársheiti geta því verið uppbyggileg hefð, tækifæri til að rýna í það sem var og reyna að draga fram hvað betur má fara. Vandinn er hins vegar oft sá að við veltum ekki nægilega fyrir okkur hvernig við ætlum að halda okkur við þau. Gott upphaf verður lítils virði ef eftirfylgnin er engin eða markmiðin of óljós þannig að þau renna út í sandinn. Markmið: Undirstaða árangurs Markmið skera úr um hvort nýársheitið eigi sér raunhæfa von til að rætast. Ef nýársheitið er „ég ætla að borða hollari mat,“ gæti markmiðið verið skýrara: „Ég borða grænmeti daglega sem ómissandi hluta af hádegis- og kvöldverði.“ Með því að mæla og afmarka verkefnið geturðu séð framför, fagnað smásigrum og haldið áhuganum lifandi. Tony Robbins (f. 1960), bandarískur hvatningarsérfræðingur, hefur orðað það svo: „Að setja sér markmið er fyrsta skrefið í að umbreyta hinu ósýnilega í eitthvað sýnilegt.” Markmiðið er að smíða nýársheitunum haldbæran ramma, þannig að þau séu ekki bara fögur fyrirheit heldur mótuð, tímasett og mælanleg. Frá nýársheiti til raunverulegra niðurstaðna: Til að umbreyta nýársheiti úr orði í eitthvað á borði, þarf skýra áætlun: 1. Skýrðu ástæðuna: Spurðu þig hvers vegna þú vilt ná þessu markmiði. Sé ástæðan persónuleg og mikilvæg; betri heilsa, fjölskylduhagsmunir eða varanlegra fjárhagslegt öryggi, mun hún drífa þig áfram og næra viljastyrkinn. 2. Skiptu markmiðinu niður: Skilgreindu skýr hænuskref. Í stað þess að segja „hreyfa mig meira,“ reyndu „æfa þrisvar sinnum í viku, 30 mínútur í senn“. 3. Fylgstu með framvindu: Hvort sem þú heldur dagbók eða notar smáforrit til að skrá niðurstöður, þá styrkir það djörfung og dug að sjá árangur svart á hvítu. Peter Drucker (1909–2005), bandarískur stjórnunarfræðingur, sagði eitt sinn: „Það sem er mælanlegt, er framkvæmanlegt.” Þegar við getum mælt framvindu og framfarir getum við betur varist því að renna aftur í sama gamla farið. Snilli þess að byrja aftur: Það er engin skömm að hafa áður gefið nýársheiti upp á bátinn. Miklu meira skiptir að sjá janúar sem nýjan upphafsreit, tækifæri til að endurmeta sig og halda svo áfram. Jafnvel þótt við keyrum út í kant, er alltaf unnt að grípa í stýri og sveigja aftur inn á beinu brautina. Galdurinn felst í að reyna aftur, byggja á reynslunni sem við höfum aflað okkur og gefast aldrei upp. Eða eins og Rómverjar sögðu til forna: „Meðan ég dreg andann er von“ (latn. Dum Spiro Spero). Aðgerðaáætlun fyrir nýja árið: • Finndu þína eigin ástæðu: Hvað drífur þig í raun og veru? Hvað kveikir eldmóðinn? • Mótaðu skýr og mælanleg markmið: Skilgreindu skref sem auðvelt er að stíga, eitt í einu. • Fylgstu með: Taktu stöðuna vikulega eða mánaðarlega og leiðréttu stefnuna ef þarf. • Fagnaðu hverju skrefi: Litlir sigrar geta haft ótrúleg áhrif á sjálfstraust og viljaþrek. Upphafið er aðeins byrjunin: Nýársheiti gefa okkur leyfi til að dreyma stóra drauma. Markmiðin marka leiðina að þeim draumum. Þegar við sameinum metnaðarfullt hugarfar og skýr, mælanleg markmið, fáum við öfluga blöndu: nýársheitin tendra neistann og markmiðin glæða logann. Láttu því ekki fyrri mistök draga úr þér kjarkinn í janúar. Faðmaðu vonina og þau fyrirheit sem búa í nýársheitunum, settu þér skýr markmið og fylgstu með framförunum. Aldrei hætta að trúa á kraft fersks upphafs. Með réttu jafnvægi geturðu skapað líf sem er nær því sem þú virkilega þráir. Höfundur er fyrrum framkvæmdastjóri Stjórnunarfélagsins og með 36 ára reynslu á sviði símenntunar, fyrirlestra- og námskeiðahalds. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áramót Árni Sigurðsson Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Sjá meira
Janúar dregur nafn sitt af Janusi, rómverskum guði sem er gjarnan sýndur með tvö andlit: eitt sem horfir til baka til fortíðar og annað sem beinist fram á veginn til framtíðar. Þetta endurspeglar vel andrúmsloft nýs árs, þegar við lítum um öxl og drögum lærdóm af liðnum tíma um leið og við hugum að nýjum tækifærum. Fyrsti mánuður ársins er því góður vettvangur fyrir nýtt upphaf, endurnýjun og vangaveltur um þær breytingar sem við erum staðráðin í að gera. Samt vill það henda að metnaðarfull nýársheiti fjari út áður en fyrstu vikurnar eru liðnar. Ýmsir halda því fram að án skýrra og mælanlegra markmiða sé erfitt að festa ásetninginn í sessi. En er það allt sem skiptir máli? Lykillinn kann að felast í vel ígrundaðri blöndu af björtum nýársheitum, skýrum markmiðum og stöðugri ástundun. Friedrich Nietzsche (1844–1900), þýskur heimspekingur, sagði einu sinni: „Sá sem hefur skýran tilgang getur tekist á við hvað sem er.” Orð hans minna á að þegar við vitum af hverju við viljum breyta einhverju er auðveldara að finna leiðir til að hrinda breytingum í framkvæmd. Nýársheiti: Ásetningur og hugarfar Nýársheiti eru yfirlýsingar um að vilja bæta eða endurmóta einhvern þátt lífsins—t.d. að borða hollari mat, hætta slæmum ávana eða draga úr útgjöldum. Þau spretta af löngun okkar til að verða betri manneskjur. Nýársheiti geta því verið uppbyggileg hefð, tækifæri til að rýna í það sem var og reyna að draga fram hvað betur má fara. Vandinn er hins vegar oft sá að við veltum ekki nægilega fyrir okkur hvernig við ætlum að halda okkur við þau. Gott upphaf verður lítils virði ef eftirfylgnin er engin eða markmiðin of óljós þannig að þau renna út í sandinn. Markmið: Undirstaða árangurs Markmið skera úr um hvort nýársheitið eigi sér raunhæfa von til að rætast. Ef nýársheitið er „ég ætla að borða hollari mat,“ gæti markmiðið verið skýrara: „Ég borða grænmeti daglega sem ómissandi hluta af hádegis- og kvöldverði.“ Með því að mæla og afmarka verkefnið geturðu séð framför, fagnað smásigrum og haldið áhuganum lifandi. Tony Robbins (f. 1960), bandarískur hvatningarsérfræðingur, hefur orðað það svo: „Að setja sér markmið er fyrsta skrefið í að umbreyta hinu ósýnilega í eitthvað sýnilegt.” Markmiðið er að smíða nýársheitunum haldbæran ramma, þannig að þau séu ekki bara fögur fyrirheit heldur mótuð, tímasett og mælanleg. Frá nýársheiti til raunverulegra niðurstaðna: Til að umbreyta nýársheiti úr orði í eitthvað á borði, þarf skýra áætlun: 1. Skýrðu ástæðuna: Spurðu þig hvers vegna þú vilt ná þessu markmiði. Sé ástæðan persónuleg og mikilvæg; betri heilsa, fjölskylduhagsmunir eða varanlegra fjárhagslegt öryggi, mun hún drífa þig áfram og næra viljastyrkinn. 2. Skiptu markmiðinu niður: Skilgreindu skýr hænuskref. Í stað þess að segja „hreyfa mig meira,“ reyndu „æfa þrisvar sinnum í viku, 30 mínútur í senn“. 3. Fylgstu með framvindu: Hvort sem þú heldur dagbók eða notar smáforrit til að skrá niðurstöður, þá styrkir það djörfung og dug að sjá árangur svart á hvítu. Peter Drucker (1909–2005), bandarískur stjórnunarfræðingur, sagði eitt sinn: „Það sem er mælanlegt, er framkvæmanlegt.” Þegar við getum mælt framvindu og framfarir getum við betur varist því að renna aftur í sama gamla farið. Snilli þess að byrja aftur: Það er engin skömm að hafa áður gefið nýársheiti upp á bátinn. Miklu meira skiptir að sjá janúar sem nýjan upphafsreit, tækifæri til að endurmeta sig og halda svo áfram. Jafnvel þótt við keyrum út í kant, er alltaf unnt að grípa í stýri og sveigja aftur inn á beinu brautina. Galdurinn felst í að reyna aftur, byggja á reynslunni sem við höfum aflað okkur og gefast aldrei upp. Eða eins og Rómverjar sögðu til forna: „Meðan ég dreg andann er von“ (latn. Dum Spiro Spero). Aðgerðaáætlun fyrir nýja árið: • Finndu þína eigin ástæðu: Hvað drífur þig í raun og veru? Hvað kveikir eldmóðinn? • Mótaðu skýr og mælanleg markmið: Skilgreindu skref sem auðvelt er að stíga, eitt í einu. • Fylgstu með: Taktu stöðuna vikulega eða mánaðarlega og leiðréttu stefnuna ef þarf. • Fagnaðu hverju skrefi: Litlir sigrar geta haft ótrúleg áhrif á sjálfstraust og viljaþrek. Upphafið er aðeins byrjunin: Nýársheiti gefa okkur leyfi til að dreyma stóra drauma. Markmiðin marka leiðina að þeim draumum. Þegar við sameinum metnaðarfullt hugarfar og skýr, mælanleg markmið, fáum við öfluga blöndu: nýársheitin tendra neistann og markmiðin glæða logann. Láttu því ekki fyrri mistök draga úr þér kjarkinn í janúar. Faðmaðu vonina og þau fyrirheit sem búa í nýársheitunum, settu þér skýr markmið og fylgstu með framförunum. Aldrei hætta að trúa á kraft fersks upphafs. Með réttu jafnvægi geturðu skapað líf sem er nær því sem þú virkilega þráir. Höfundur er fyrrum framkvæmdastjóri Stjórnunarfélagsins og með 36 ára reynslu á sviði símenntunar, fyrirlestra- og námskeiðahalds.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun