„Við erum ekki að horfa á Excel-skjöl, við erum að horfa á börn“

Öll börn sem fengu boð í mars síðastliðnum voru komin inn í leikskóla í nóvember óháð mönnun. Fleiri en tíu leikskólar glíma við alvarlegan mönnunarvanda og í einhverjum þeirra hafa stjórnendur þurft að fara í skipulagða fáliðun.

„Það er engin sátt með þessi vinnubrögð hjá leikskólastjórum að fylla alla skóla og fara svo í fáliðun, þetta er mjög vanhugsuð aðferð sem veldur álagi á leikskólastjóra og virðist einungis vera til þess fallin að valda enn meiri óánægju með leikskóla Reykjavíkur hjá foreldrum. Við hvetjum ykkur til að endurskoða þessar aðferðir en þær hafa ekki verið leikskólum Reykjavíkur til framdráttar. Það er vond staða fyrir fagstjóra að reyna að troða börnum inn í leikskólana sem eru ómannaðir 1. nóvember og vond staða fyrir leikskólastjóra að vera í endalausri fáliðun í stað þess að reyna að hlúa að því fólki sem þó er til staðar í leikskólanum. Foreldrar vilja pláss en ekki pláss sem er bara suma daga sem fer eftir mönnun hvers dags eða með lokun á föstudögum á hádegi,“ segir í bókun í fundargerð en Jónína lagði hana fram með Andreu Sigurjónsdóttur, áheyrnarfulltrúa starfsmanna í leikskólum.

Jónína segir fyrirkomulagið hafa verið kynnt fyrir starfsmönnum síðasta vor en þau kannski ekki gert sér grein fyrir því að það yrði innritað í topp.

„Nýtt fyrirkomulag að innritun var kynnt fyrir okkur sem ákveðinn ferill en það áttuðu sig ekki endilega allir leikskólastjórar á því að það yrði innritað upp í topp, eins og var gert á mörgum stöðum, áður en mönnun var tryggð.“

Mönnun verði að vera tryggð áður en börnin koma

Hún segir leikskólastjóra alveg skýra með það að þau vilji að mönnun sé tryggð áður en fyllt er í öll pláss. Fram kom í viðtali við Ólaf Brynjar Bjarkarson, skrifstofustjóra leikskólahluta fagskrifstofu skóla- og frístundasviðs Reykjavíkurborgar, að borgin stefndi á að viðhafa sama verklag við innritun sem hefst í mars. Jónína segir leikskólastjóra og aðra starfsmenn hvetja borgina til að endurskoða þetta þar sem mönnunin er slæm.

„Leikskólastjórar sem eru með fullmannaða leikskóla geta fyllt sín pláss en þar sem er mönnunarvandi viljum við að það sé horft til þess að það séu tekin inn börn sem samsvara þeim stöðugildum sem eru og bæta frekar í þegar mönnun er tryggð um haustið.“

Jónína segir lítið mál að innrita að vori öll börn sem eiga að koma að hausti ef mönnun er í lagi en ef það er mönnunarvandi sé þörf á að staldra við og gefa stjórnendum tækifæri á að takast á við það og bæta svo við í innritun þegar mönnun er tryggð.

„Það er mun betra fyrir foreldra að fá boð um pláss í október eða nóvember þegar það er búið að tryggja mönnun heldur en að það séu of mörg börn á leikskólanum miðað við mönnun og þau þurfi að fara í þetta fáliðunarferli. Það er að minnsta kosti okkar mat.“

Jónína segir leikskólastjóra óska eftir samtali við borgaryfirvöld.

Horfa á marg annað en bara mönnun

„Það erum alltaf við leikskólastjórar sem eigum að geta bent á hver staðan er í okkar leikskólum, bæði staða mönnunar og staða barnahópsins.“

Hún segir leikskólastjóra þurfa að líta til margra ólíkra þátta þegar þau ákveða hversu mörg börn eru tekin inn. Mönnun sé eitt en svo skipti samsetning barnahópsins líka miklu máli, til dæmis hvort það séu mörg fötluð börn eða mörg börn með stuðning.

„Slíkt kallar á fleira starfsfólk og þegar það er komið fleira fólk inn í rýmið minnkar rými barnanna. Þá er eðlilegt að við þurfum eitt skólaárið að fækka um kannski tvö börn á ákveðinni deild því við erum með tíu fullorðna þar sem áttu bara að vera sex. Við verðum þannig að hafa ákveðið svigrúm til að geta sinnt starfinu og börnunum út frá því sem reglugerðir segja til um.“

Til dæmis þurfi að tryggja að í starfsmannahópi sé ákveðið hlutfall sem talar íslensku.

„Við getum ekki haldið úti skólastarfi með bara erlendum starfsmönnum. Það virkar ekki. Við erum íslenskt skólakerfi.“

Verði að hafa svigrúm

Jónína segir ýmislegt geta komið upp sem hafi áhrif á mönnun. Það geti margir starfsmenn í fæðingarorlofi eða veikindaleyfi og það komi upp erfiðleikar við að manna.

„Við verðum að hafa svigrúm til að takast á við það. Það er því miður þannig að það eru fáar umsóknir og fagfólki fer fækkandi. Það eina sem við getum treyst á til að þetta gangi betur er að samningar náist.“

Jónína lagði einnig fram aðra bókun á fundinum sem varðar breytingu á reglum um fjölda barna í leikskólum. Ráðherra reyndi árið 2022 að innleiða nýja reglugerð hvað þetta varðar en hætti á endanum við vegna mótmæla leikskólastjórnenda. Síðan þá hefur verið starfandi starfshópur sem hefur nú lagt fram nýja tillögu að reglum. Jónína segir þó í raun ekkert hafa breyst síðan 2022 og er tillögunni mótmælt harðlega í bókun hennar.

„Enginn er betur til þess fallinn að meta hámarksfjölda barna við leikskólann heldur en leikskólastjóri og er tillögunni mótmælt harðlega. Reykjavíkurborg er skylt að fara eftir reglugerð nr. 655/2009 um starfsumhverfi leikskóla en þar kemur það skýrt fram að ákvörðunarvaldið um fjölda og úthlutun leikskólaplássa sé í höndum leikskólastjóra. Þann 25. maí 2022 voru birt í Samráðsgátt stjórnvalda drög að breytingu á reglugerð nr. 655/2009, þess efnis að færa ákvörðunarvald um fjölda barna á leikskólum úr höndum leikskólastjóra yfir til sveitarfélaga,“ segir í bókuninni.

Óheillaspor yrði ákvörðunin tekin af kennurum

Hún segir að það yrði mikið óheillaspor fyrir Reykjavíkurborg yrði ákvörðunarvaldið tekið af leikskólastjórum, auk þess sem það færi gegn lögum og reglum.

„Í ljósi þess að víða eru fáliðunaráætlanir í gangi í leikskólum er það sérstaklega mikilvægt að leikskólastjórar meti stöðu hverrar starfsstöðvar með tilliti til mönnunar hversu mörgum börnum sé hægt að veita leikskólapláss,“ segir að lokum í bókuninni.

Jónína segir það verkefni leikskólastjóra um land allt að útskýra fyrir sínum sveitarstjórnum hver staðan er í þeirra leikskólum.

„Við erum ekki að horfa á Excel-skjöl, við erum að horfa á börn. Þau þurfa rými, þau þurfa næði. Þau þurfa aðstoð við alls konar þannig við verðum að horfa á alla þætti og allan hópinn í heild sinni. Það er enginn utanaðkomandi sem getur tekið ákvörðun um það. Við þurfum að hafa tækifæri til að rökstyðja það og það þarf að vera á okkur hlustað.“

Jónína segir í raun ekkert hafa breyst frá því að ráðherra frestaði gildistöku reglugerðarinnar 2022.

Óttist þið að sveitarfélagið fari að horfa á þetta sem bara Excel-skjal og maxi fjölda barna í leikskólunum? Það er pressa frá foreldrum að koma börnunum að. Það verði þá sett fleiri börn í leikskólann en rýmið þolir?

„Það er kannski það sem við gætum óttast að gæti gerst. Þess vegna er mjög mikilvægt að á okkur sé hlustað. Við eigum að hafa rétt til þess að segja hver staðan er inni á hverjum leikskóla fyrir sig. Það er lykilatriði að leikskólastjórarnir hafi það vald. Samkvæmt reglum er það leikskólans í samvinnu við sveitarfélögin, og við þurfum alltaf að hafa þetta samtal.“

Kennarsambandið tekur undir sjónarmið leikskólastjóra

Haraldur F. Gíslason formaður Félags leikskólakennara segir félagið taka undir sjónarmið leikskólastjóra og starfsmanna í báðum bókunum. Hann segir stækkun kerfisins, eins og Reykjavíkurborg hefur gert með nýju verklagi við innritun, mjög slæma.

„Með því er settur þrýstingur á kerfi sem þolir ekki meiri þrýsting. Vandi leikskólans er skortur á leikskólakennurum. Stærsta verkefni sveitarfélaga er að fjölga leikskólakennurum. Við erum ekki að ná að viðhalda nægilega háum gæðum í námi á leikskólastigi vegna mikils skorts á kennurum. Í dag vantar 2.469 kennara til að uppfylla lagalegar skyldur sem kveða á um að 67 prósent þeirra sem sinna uppeldi og menntun í leikskólum eigi að hafa leyfisbréf kennara,“ segir Haraldur í svari til fréttastofu um málið.

Sjá einnig: Verk­föllum kennara af­lýst sam­þykki deilu­aðilar til­lögu ríkis­sátta­semjara á laugar­dag

Hann segir að til að fjölga kennurum þurfi að gera störf í leikskólum eftirsóttari, draga úr starfsmannaveltu og styðja við starfsfólk og stjórnendur leikskóla. Tvennt muni stuðla að fjölgun kennara. Að laun séu samkeppnishæf við aðra sérfræðinga á markaði og að skapaðar séu starfsaðstæður sem þeir vilji starfa á.

„Eini raunverulegi staðurinn þar sem hægt er að vinna markvisst að þessum tveimur punktum er við kjarasamningsborðið. Þar sitjum við núna. Við það borð veita einstaklingar eins og Einar Þorsteinsson borgarstjóri umboð til þess að gera kjarasamninga sem raunverulega geta fjölgað kennurum á leikskólastiginu. Það er sami Einar Þorsteinsson og kvartar yfir því að ekki fáist nægilega margir kennarar til starfa í leikskólum landsins. Eins og staðan er í dag virðist vera mjög djúpt á umboði frá honum til að gera það sem þarf. Hér fer ekki saman hljóð og mynd,“ segir Haraldur.

Hvað varðar seinni bókunina og breytingarnar á reglum um fjölda barna á leikskólum segir hann félagið ekki hafa komið að starfshópnum en tekur undir sjónarmið fulltrúa leikskólastjóra varðandi framkvæmd reglugerðar 655/2019.

„Þar stendur skýrt að ákvörðun um fjölda barna er tekin af leikskólastjóra í höfðu samráði við sveitarstjórn eða nefnd sveitarfélags.“