Mjólkursamsalan færir hundruð milljóna til erlendra bænda Ólafur Stephensen skrifar 20. febrúar 2025 11:02 Hagsmunaaðilar í landbúnaði, Mjólkursamsalan og nokkur samtök framleiðenda, hafa farið mikinn vegna áforma fjármálaráðherra um að breyta tollflokkun á pitsuosti með íblandaðri jurtaolíu. Því hefur verið haldið fram að falli tollar niður af þessari vöru sé ekki bara skógareyðing í Asíu í uppsiglingu, heldur líklegt að tugir kúabúa á Íslandi leggist af og bæði fæðuöryggi og byggðafestu í landinu verði í hættu stefnt. Það munar ekki um það. Horfið aftur til ástandsins fyrir mitt ár 2020 Sömuleiðis hefur verið látið í það skína að með áformunum um lagasetningu sé verið að svipta innlenda mjólkurframleiðslu einhverri vernd, sem hún hafi haft lengi. Það er rangfærsla. Það væri eingöngu verið að hverfa aftur til þess ástands, sem ríkti um langt árabil, eftir að Evrópusambandið og Ísland sömdu sín á milli um tollfríðindi fyrir ýmsar unnar búvörur, þar á meðal blöndur af mjólkur- og jurtafeiti, og fram til miðs árs 2020. Innflutningur á slíkum vörum hafði átt sér stað í smáum stíl árum saman. Hann jókst hins vegar talsvert á árunum 2019-2020, fyrst og fremst vegna þess að á markaðinn komu ostablöndur sem eru samkeppnishæfar í gæðum við hreina mjólkurosta og á hagstæðu verði. Ekki bárust neinar fregnir af fjöldagjaldþrotum bænda vegna þessa innflutnings. Mjólkursamsalan sá hins vegar ofsjónum yfir því að sitja ekki lengur ein að markaðnum fyrir rifinn ost til að bræða á pitsur og aðrar matvörur og lagði því upp í þá vegferð, ásamt Bændasamtökum Íslands, að fá ostablönduna endurtollflokkaða, þannig að hún bæri háa tolla. Það tókst hjá þeim á miðju ári 2020. Málsmeðferð stjórnvalda var makalaus og ekki rúm til að rekja hana hér, en það hefur greinarhöfundur gert áður hér á Vísi. Hagsmunir innflytjenda, veitinga- og matvælafyrirtækja og neytenda Mjólkursamsalan er einokunarfyrirtæki, sem varð til í skjóli undanþágu mjólkuriðnaðarins frá samkeppnislögum og hárra innflutningstolla. Veitingamenn og matvælafyrirtæki tóku því fagnandi að vera ekki ofurseld þessum eina birgja, heldur að eiga aðra kosti, sem gerðu þeim kleift að bjóða neytendum vörur sínar á hagstæðara verði. Þegar talsmenn landbúnaðarins segja að málið snúist um hagsmuni innflutningsfyrirtækja hafa þeir að hluta til rétt fyrir sér, en það snýst ekki síður um að einokunarrisinn hafi einhverja samkeppni og að veitinga- og matvælafyrirtæki og neytendur eigi fleiri kosti. Það eru mikilvægustu hagsmunirnir hér. Er samkeppni alls ekki tækifæri? Þegar málinu er stillt þannig upp að tollfrjáls innflutningur á jurtaolíublönduðum pitsuosti muni leiða til stórfellds samdráttar í mjólkurframleiðslu, er verið að gefa sér að samkeppni við einokunarrisann leiði alltaf til verstu mögulegrar niðurstöðu. Víða í atvinnulífinu fagna fyrirtæki samkeppni og líta á hana sem tækifæri til að gera betur, en það virðist ekki tilfellið þegar um MS og aðstandendur hennar í hópi bænda er að ræða. Þetta er ákaflega ólíkt viðbrögðum grænmetisbænda við því þegar Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra beitti sér fyrir því árið 2002 að tollar á nokkrum helztu framleiðsluvörum þeirra féllu niður. Grænmetisbændur mættu samkeppninni með frábærri vöruþróun og markaðssetningu og þurfa ekki að hafa neinar áhyggjur af samkeppni við innflutning af því að neytendur kaupa jafnan alla þeirra framleiðslu, jafnvel þótt hún sé dýrari en innflutta varan. Gæti verið að MS hefði gott af samkeppni á markaðnum fyrir rifinn ost til að bræða - og myndi jafnvel selja meira af honum þegar upp væri staðið? Af hverju er ekki mjólk frá íslenzkum bændum í skyrinu? Það er umhugsunarefni þegar sex samtök framleiðenda í landbúnaði lýsa því yfir að með fyrirhugaðri lagasetningu væri verið að færa hundruð milljóna króna á ársgrundvelli til erlendra bænda og það megi ekki undir neinum kringumstæðum eiga sér stað. Það er nefnilega einmitt þetta sem Mjólkursamsalan hefur gert á hverju ári undanfarin ár í alþjóðlegri markaðssókn sinni með „íslenzkt“ skyr. Dótturfyrirtæki MS, Ísey útflutningur, selur skyr í gegnum ýmsa samstarfsaðila á fjölda erlendra markaða. Einhverra hluta vegna er það svo að MS kýs að flytja ekki út skyr úr mjólk íslenzkra bænda nema í litlum mæli. Fyrirtækið nýtir til dæmis aðeins brot af þeim 4.000 tonna tollfrjálsa innflutningskvóta sem Samtök afurðastöðva í mjólkuriðnaði (hagsmunagæzluarmur Mjólkursamsölunnar) beittu sér fyrir að íslenzk stjórnvöld semdu um við Evrópusambandið árið 2015. Sama má segja um tollkvóta fyrir skyr sem Ísland fékk á Bretlandsmarkaði eftir Brexit. Þess í stað er „íslenzka“ skyrið framleitt úr mjólk frá bændum á þeim mörkuðum þar sem Ísey útflutningur starfar. Þetta er ástæðan fyrir því að ekki er hægt að sækja um upprunaverndun á íslenzka skyrinu eins og t.d. íslenzka lambakjötið nýtur. 95% úr útlendri mjólk Tölur um sölu á Ísey skyrinu á alþjóðlegum vettvangi liggja ekki á lausu fyrir allra síðustu ár, en árið 2022 upplýsti framkvæmdastjóri fyrirtækisins að samstarfsaðilar MS hefðu selt um 20 þúsund tonn af „íslenzku“ skyri víða um heim árið áður. Það ár voru hins vegar aðeins flutt út tæplega þúsund tonn af skyri, sem þýðir að a.m.k. nítján þúsund tonn af „íslenzka“ skyrinu, eða 95%, voru framleidd úr útlendri mjólk. Þetta gerist þrátt fyrir að það sé margyfirlýst markmið MS og tengdra fyrirtækja að auka útflutning á skyri úr íslenzkri mjólk. Stjórnendur MS hafa aldrei útskýrt þetta með neinum skiljanlegum hætti. Getur stjórnarformaðurinn spurt stjórnarformanninn? Fyrst samtök framleiðenda í landbúnaði hafa svona miklar áhyggjur af því að viðskipti færist kannski til erlendra bænda vegna lækkunar tolla á jurtaolíublönduðum pitsuosti, ættu þau að krefja Mjólkursamsöluna skýringa á því hvers vegna hún hefur verzlað við erlenda bændur fyrir hundruð milljóna króna á undanförnum árum til að framleiða „íslenzkt“ skyr fremur en að flytja út skyr úr mjólk frá íslenzkum bændum. Það ættu t.d. að vera hæg heimatökin hjá Samtökum afurðastöðva í mjólkuriðnaði, sem eru ein framleiðendasamtakanna sex, að fá upplýsingar hjá MS, en formaður SAM er einmitt líka stjórnarformaður MS. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landbúnaður Skattar og tollar Ólafur Stephensen Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Hagsmunaaðilar í landbúnaði, Mjólkursamsalan og nokkur samtök framleiðenda, hafa farið mikinn vegna áforma fjármálaráðherra um að breyta tollflokkun á pitsuosti með íblandaðri jurtaolíu. Því hefur verið haldið fram að falli tollar niður af þessari vöru sé ekki bara skógareyðing í Asíu í uppsiglingu, heldur líklegt að tugir kúabúa á Íslandi leggist af og bæði fæðuöryggi og byggðafestu í landinu verði í hættu stefnt. Það munar ekki um það. Horfið aftur til ástandsins fyrir mitt ár 2020 Sömuleiðis hefur verið látið í það skína að með áformunum um lagasetningu sé verið að svipta innlenda mjólkurframleiðslu einhverri vernd, sem hún hafi haft lengi. Það er rangfærsla. Það væri eingöngu verið að hverfa aftur til þess ástands, sem ríkti um langt árabil, eftir að Evrópusambandið og Ísland sömdu sín á milli um tollfríðindi fyrir ýmsar unnar búvörur, þar á meðal blöndur af mjólkur- og jurtafeiti, og fram til miðs árs 2020. Innflutningur á slíkum vörum hafði átt sér stað í smáum stíl árum saman. Hann jókst hins vegar talsvert á árunum 2019-2020, fyrst og fremst vegna þess að á markaðinn komu ostablöndur sem eru samkeppnishæfar í gæðum við hreina mjólkurosta og á hagstæðu verði. Ekki bárust neinar fregnir af fjöldagjaldþrotum bænda vegna þessa innflutnings. Mjólkursamsalan sá hins vegar ofsjónum yfir því að sitja ekki lengur ein að markaðnum fyrir rifinn ost til að bræða á pitsur og aðrar matvörur og lagði því upp í þá vegferð, ásamt Bændasamtökum Íslands, að fá ostablönduna endurtollflokkaða, þannig að hún bæri háa tolla. Það tókst hjá þeim á miðju ári 2020. Málsmeðferð stjórnvalda var makalaus og ekki rúm til að rekja hana hér, en það hefur greinarhöfundur gert áður hér á Vísi. Hagsmunir innflytjenda, veitinga- og matvælafyrirtækja og neytenda Mjólkursamsalan er einokunarfyrirtæki, sem varð til í skjóli undanþágu mjólkuriðnaðarins frá samkeppnislögum og hárra innflutningstolla. Veitingamenn og matvælafyrirtæki tóku því fagnandi að vera ekki ofurseld þessum eina birgja, heldur að eiga aðra kosti, sem gerðu þeim kleift að bjóða neytendum vörur sínar á hagstæðara verði. Þegar talsmenn landbúnaðarins segja að málið snúist um hagsmuni innflutningsfyrirtækja hafa þeir að hluta til rétt fyrir sér, en það snýst ekki síður um að einokunarrisinn hafi einhverja samkeppni og að veitinga- og matvælafyrirtæki og neytendur eigi fleiri kosti. Það eru mikilvægustu hagsmunirnir hér. Er samkeppni alls ekki tækifæri? Þegar málinu er stillt þannig upp að tollfrjáls innflutningur á jurtaolíublönduðum pitsuosti muni leiða til stórfellds samdráttar í mjólkurframleiðslu, er verið að gefa sér að samkeppni við einokunarrisann leiði alltaf til verstu mögulegrar niðurstöðu. Víða í atvinnulífinu fagna fyrirtæki samkeppni og líta á hana sem tækifæri til að gera betur, en það virðist ekki tilfellið þegar um MS og aðstandendur hennar í hópi bænda er að ræða. Þetta er ákaflega ólíkt viðbrögðum grænmetisbænda við því þegar Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra beitti sér fyrir því árið 2002 að tollar á nokkrum helztu framleiðsluvörum þeirra féllu niður. Grænmetisbændur mættu samkeppninni með frábærri vöruþróun og markaðssetningu og þurfa ekki að hafa neinar áhyggjur af samkeppni við innflutning af því að neytendur kaupa jafnan alla þeirra framleiðslu, jafnvel þótt hún sé dýrari en innflutta varan. Gæti verið að MS hefði gott af samkeppni á markaðnum fyrir rifinn ost til að bræða - og myndi jafnvel selja meira af honum þegar upp væri staðið? Af hverju er ekki mjólk frá íslenzkum bændum í skyrinu? Það er umhugsunarefni þegar sex samtök framleiðenda í landbúnaði lýsa því yfir að með fyrirhugaðri lagasetningu væri verið að færa hundruð milljóna króna á ársgrundvelli til erlendra bænda og það megi ekki undir neinum kringumstæðum eiga sér stað. Það er nefnilega einmitt þetta sem Mjólkursamsalan hefur gert á hverju ári undanfarin ár í alþjóðlegri markaðssókn sinni með „íslenzkt“ skyr. Dótturfyrirtæki MS, Ísey útflutningur, selur skyr í gegnum ýmsa samstarfsaðila á fjölda erlendra markaða. Einhverra hluta vegna er það svo að MS kýs að flytja ekki út skyr úr mjólk íslenzkra bænda nema í litlum mæli. Fyrirtækið nýtir til dæmis aðeins brot af þeim 4.000 tonna tollfrjálsa innflutningskvóta sem Samtök afurðastöðva í mjólkuriðnaði (hagsmunagæzluarmur Mjólkursamsölunnar) beittu sér fyrir að íslenzk stjórnvöld semdu um við Evrópusambandið árið 2015. Sama má segja um tollkvóta fyrir skyr sem Ísland fékk á Bretlandsmarkaði eftir Brexit. Þess í stað er „íslenzka“ skyrið framleitt úr mjólk frá bændum á þeim mörkuðum þar sem Ísey útflutningur starfar. Þetta er ástæðan fyrir því að ekki er hægt að sækja um upprunaverndun á íslenzka skyrinu eins og t.d. íslenzka lambakjötið nýtur. 95% úr útlendri mjólk Tölur um sölu á Ísey skyrinu á alþjóðlegum vettvangi liggja ekki á lausu fyrir allra síðustu ár, en árið 2022 upplýsti framkvæmdastjóri fyrirtækisins að samstarfsaðilar MS hefðu selt um 20 þúsund tonn af „íslenzku“ skyri víða um heim árið áður. Það ár voru hins vegar aðeins flutt út tæplega þúsund tonn af skyri, sem þýðir að a.m.k. nítján þúsund tonn af „íslenzka“ skyrinu, eða 95%, voru framleidd úr útlendri mjólk. Þetta gerist þrátt fyrir að það sé margyfirlýst markmið MS og tengdra fyrirtækja að auka útflutning á skyri úr íslenzkri mjólk. Stjórnendur MS hafa aldrei útskýrt þetta með neinum skiljanlegum hætti. Getur stjórnarformaðurinn spurt stjórnarformanninn? Fyrst samtök framleiðenda í landbúnaði hafa svona miklar áhyggjur af því að viðskipti færist kannski til erlendra bænda vegna lækkunar tolla á jurtaolíublönduðum pitsuosti, ættu þau að krefja Mjólkursamsöluna skýringa á því hvers vegna hún hefur verzlað við erlenda bændur fyrir hundruð milljóna króna á undanförnum árum til að framleiða „íslenzkt“ skyr fremur en að flytja út skyr úr mjólk frá íslenzkum bændum. Það ættu t.d. að vera hæg heimatökin hjá Samtökum afurðastöðva í mjólkuriðnaði, sem eru ein framleiðendasamtakanna sex, að fá upplýsingar hjá MS, en formaður SAM er einmitt líka stjórnarformaður MS. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun