Að komast frá mömmu og pabba Ingibjörg Isaksen skrifar 10. mars 2025 10:47 Að kaupa sína fyrstu fasteign er stórt og spennandi skref, en fyrir marga unga Íslendinga virðist það oft vera nánast ómögulegt verkefni. Hátt fasteignaverð, strangar lánareglur og síhækkandi daglegur kostnaður hafa gert það að verkum að mörg ungmenni eiga erfitt með að kaupa sína fyrstu íbúð án aðstoðar. En stjórnvöld hafa gripið til aðgerða til að auðvelda fyrstu kaupendum að komast inn á fasteignamarkaðinn. Með réttum úrræðum og stefnu sem miðast við raunveruleika fólks er hægt að brjóta niður þessar hindranir og tryggja að fleiri geti eignast sitt eigið heimili. Úrræðin nýtast okkur þó ekki ef við vitum ekki af þeim. Förum aðeins yfir þau úrræði sem standa okkur til boða í dag: Húsnæðislán og stuðningsúrræði: Hvað er í boði? Ein stærsta hindrunin fyrir fyrstu kaupendur er að geta fengið lán á viðráðanlegum kjörum. Bankarnir setja oft ströng skilyrði sem gera það erfitt fyrir ungt fólk að komast inn á fasteignamarkaðinn. Þess vegna hafa stjórnvöld komið með nokkur úrræði til að auðvelda fólki fyrstu kaupin: 1. Hlutdeildarlán – ríkið lánar í stað foreldra Hlutdeildarlán eru úrræði sem Framsókn vann að og hjálpar þeim sem eiga ekki kost á aðstoð frá fjölskyldu við fasteignakaup. Í einföldu máli virkar þetta þannig að ríkið lánar hluta af kaupverðinu í stað þess að foreldrar leggi fram eigið fé. Hér eru lykilatriðin: Hlutdeildarlánin eru eingöngu fyrir fyrstu kaupendur eða þá sem ekki hafa átt fasteign í fimm ár. Ríkið lánar allt að 20% af kaupverði eignar, eða allt að 30% ef eignin er á landsbyggðinni. Lánin eru vaxtalaus og þarf ekki að greiða af þeim mánaðarlega, ólíkt hefðbundnum bankalánum. Lánin eru greidd til baka eftir 10 ár eða þegar eignin er seld, og þá miðað við verðmæti eignarinnar á þeim tíma. Þetta úrræði hefur reynst mörgum vel og gert það mögulegt fyrir fólk að eignast sína fyrstu íbúð án þess að þurfa að safna gífurlegum fjárhæðum fyrir útborgun. 2. Óverðtryggð lán með föstum vöxtum – nýtt frumvarp Framsóknar Önnur stór áskorun fyrir unga fasteignakaupendur á Íslandi er að flest fasteignalán eru verðtryggð, sem þýðir að höfuðstóll lánsins getur hækkað yfir tíma. Í mörgum nágrannalöndum er algengt að fólk geti fengið óverðtryggð lán með föstum vöxtum til langs tíma, sem gerir greiðslubyrði fyrirsjáanlegri og tryggir stöðugleika í fjármálum heimila. Framsókn hefur lagt fram frumvarp sem kallar eftir því að bankar verði skyldugir til að bjóða fasteignakaupendum óverðtryggð lán með föstum vöxtum til langs tíma. Þetta myndi þýða að fólk gæti tekið lán þar sem vextirnir eru fastir út lánstímann, og þannig haft betri yfirsýn yfir greiðslubyrði sína. Þetta er mikilvæg breyting sem myndi gera fasteignamarkaðinn stöðugri og auðveldari fyrir ungt fólk að fóta sig á. Í dag geta vextir hækkað skyndilega og valdið miklum fjárhagsvandræðum, en með föstum vöxtum yrðu greiðslurnar alltaf þær sömu, sem eykur öryggi fasteignaeigenda. Að nýta sér séreignarsparnað getur líka verið mikilvægur þáttur í að safna fyrir útborgun eða greiða niður lán, en stjórnvöld hafa framlengt úrræði sem gerir fólki kleift að nota þennan sparnað skattfrjálst til kaupa á fyrstu eign. Að lokum – rétta leiðin að fyrstu eigninni Að eignast sína fyrstu fasteign er áskorun, sérstaklega í núverandi efnahagsástandi, en ekki ómögulegt. Gott skipulag á fjármálum, rétt hugarfar og einhverjar fórnir eru nauðsynleg fyrstu skref, en það þarf oft meira til. Með nýtingu úrræða eins og hlutdeildarlána og séreignarsparnaðar og því að fylgjast með þróun markaðarins er hægt að finna tækifæri. Framtíðin er einnig bjartari fyrir fyrstu kaupendur ef frumvarp Framsóknar um óverðtryggð lán með föstum vöxtum verður að veruleika. Með þessum breytingum yrði mun auðveldara að skipuleggja fasteignakaup, forðast sveiflur í greiðslum og byggja upp öruggt framtíðarheimili. Lykilatriðið er að gefast ekki upp. Það getur tekið tíma að safna og finna réttu eignina, en með útsjónarsemi og nýtingu þeirra úrræða sem standa til boða geturðu komist í þína eigin íbúð og loksins sloppið úr leiguhringnum eða heiman frá foreldrunum. Höfundur er formaður þingflokks Framsóknarflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingibjörg Ólöf Isaksen Fasteignamarkaður Framsóknarflokkurinn Alþingi Mest lesið Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson Skoðun D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir skrifar Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun 75 ár af evrópskri samheldni og samvinnu Clara Ganslandt skrifar Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Sjá meira
Að kaupa sína fyrstu fasteign er stórt og spennandi skref, en fyrir marga unga Íslendinga virðist það oft vera nánast ómögulegt verkefni. Hátt fasteignaverð, strangar lánareglur og síhækkandi daglegur kostnaður hafa gert það að verkum að mörg ungmenni eiga erfitt með að kaupa sína fyrstu íbúð án aðstoðar. En stjórnvöld hafa gripið til aðgerða til að auðvelda fyrstu kaupendum að komast inn á fasteignamarkaðinn. Með réttum úrræðum og stefnu sem miðast við raunveruleika fólks er hægt að brjóta niður þessar hindranir og tryggja að fleiri geti eignast sitt eigið heimili. Úrræðin nýtast okkur þó ekki ef við vitum ekki af þeim. Förum aðeins yfir þau úrræði sem standa okkur til boða í dag: Húsnæðislán og stuðningsúrræði: Hvað er í boði? Ein stærsta hindrunin fyrir fyrstu kaupendur er að geta fengið lán á viðráðanlegum kjörum. Bankarnir setja oft ströng skilyrði sem gera það erfitt fyrir ungt fólk að komast inn á fasteignamarkaðinn. Þess vegna hafa stjórnvöld komið með nokkur úrræði til að auðvelda fólki fyrstu kaupin: 1. Hlutdeildarlán – ríkið lánar í stað foreldra Hlutdeildarlán eru úrræði sem Framsókn vann að og hjálpar þeim sem eiga ekki kost á aðstoð frá fjölskyldu við fasteignakaup. Í einföldu máli virkar þetta þannig að ríkið lánar hluta af kaupverðinu í stað þess að foreldrar leggi fram eigið fé. Hér eru lykilatriðin: Hlutdeildarlánin eru eingöngu fyrir fyrstu kaupendur eða þá sem ekki hafa átt fasteign í fimm ár. Ríkið lánar allt að 20% af kaupverði eignar, eða allt að 30% ef eignin er á landsbyggðinni. Lánin eru vaxtalaus og þarf ekki að greiða af þeim mánaðarlega, ólíkt hefðbundnum bankalánum. Lánin eru greidd til baka eftir 10 ár eða þegar eignin er seld, og þá miðað við verðmæti eignarinnar á þeim tíma. Þetta úrræði hefur reynst mörgum vel og gert það mögulegt fyrir fólk að eignast sína fyrstu íbúð án þess að þurfa að safna gífurlegum fjárhæðum fyrir útborgun. 2. Óverðtryggð lán með föstum vöxtum – nýtt frumvarp Framsóknar Önnur stór áskorun fyrir unga fasteignakaupendur á Íslandi er að flest fasteignalán eru verðtryggð, sem þýðir að höfuðstóll lánsins getur hækkað yfir tíma. Í mörgum nágrannalöndum er algengt að fólk geti fengið óverðtryggð lán með föstum vöxtum til langs tíma, sem gerir greiðslubyrði fyrirsjáanlegri og tryggir stöðugleika í fjármálum heimila. Framsókn hefur lagt fram frumvarp sem kallar eftir því að bankar verði skyldugir til að bjóða fasteignakaupendum óverðtryggð lán með föstum vöxtum til langs tíma. Þetta myndi þýða að fólk gæti tekið lán þar sem vextirnir eru fastir út lánstímann, og þannig haft betri yfirsýn yfir greiðslubyrði sína. Þetta er mikilvæg breyting sem myndi gera fasteignamarkaðinn stöðugri og auðveldari fyrir ungt fólk að fóta sig á. Í dag geta vextir hækkað skyndilega og valdið miklum fjárhagsvandræðum, en með föstum vöxtum yrðu greiðslurnar alltaf þær sömu, sem eykur öryggi fasteignaeigenda. Að nýta sér séreignarsparnað getur líka verið mikilvægur þáttur í að safna fyrir útborgun eða greiða niður lán, en stjórnvöld hafa framlengt úrræði sem gerir fólki kleift að nota þennan sparnað skattfrjálst til kaupa á fyrstu eign. Að lokum – rétta leiðin að fyrstu eigninni Að eignast sína fyrstu fasteign er áskorun, sérstaklega í núverandi efnahagsástandi, en ekki ómögulegt. Gott skipulag á fjármálum, rétt hugarfar og einhverjar fórnir eru nauðsynleg fyrstu skref, en það þarf oft meira til. Með nýtingu úrræða eins og hlutdeildarlána og séreignarsparnaðar og því að fylgjast með þróun markaðarins er hægt að finna tækifæri. Framtíðin er einnig bjartari fyrir fyrstu kaupendur ef frumvarp Framsóknar um óverðtryggð lán með föstum vöxtum verður að veruleika. Með þessum breytingum yrði mun auðveldara að skipuleggja fasteignakaup, forðast sveiflur í greiðslum og byggja upp öruggt framtíðarheimili. Lykilatriðið er að gefast ekki upp. Það getur tekið tíma að safna og finna réttu eignina, en með útsjónarsemi og nýtingu þeirra úrræða sem standa til boða geturðu komist í þína eigin íbúð og loksins sloppið úr leiguhringnum eða heiman frá foreldrunum. Höfundur er formaður þingflokks Framsóknarflokksins.
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun
Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar
Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar
Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun