Öll börn eiga rétt á öryggi Bryndís Haraldsdóttir skrifar 20. mars 2025 14:31 Undanfarnar vikur hafa verið fluttar hræðilegar og sorglegar fréttir af ofbeldi meðal barna þar sem hæst hefur borið á málefnum tiltekins grunnskóla og hverfi borgarinnar. Rétt er að rifja upp að eitt af aðalmarkmiðum laga um grunnskóla, sem og reglugerðar þar um, er að tryggja öryggi barna, bæði í skólum og nærumhverfi þeirra. Segir m.a. að nemendur eigi að geti notið bernsku sinnar í skólastarfi, notið hæfileika sinna og vera öruggir í öllu starfi á vegum skólans. Þá skuli skólasamfélagið kappkosta við að stuðla að og viðhalda góðum starfsanda og jákvæðum skólabrag þar sem öryggi, vellíðan og heilbrigði eru höfð að leiðarljósi. Því miður virðist þetta ekki vera sá raunveruleiki sem öll börn búa við í dag. Skýrt er kveðið á um rétt foreldra og skóla til að óska eftir aðstoð sérstaks fagráðs sem starfar á ábyrgð mennta- og barnamálaráðuneytisins ef ekki tekst að finna viðunandi lausnir á vanda innan skólans eða sveitarfélagsins þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðkomu skólaþjónustu. Í vikunni beindi ég því þeirri spurningu til mennta- og barnamálaráðherra hvort ráðherrann hafi beitt sér í umræddu máli og hvort fagráð ráðuneytisins hafi haft aðkomu að málinu. Í svari ráðherrans kom fram að aðkoma ráðuneytisins hefði jú verið einhver. Málið væri hins vegar „gríðarlega flókið“ og „erfitt að eiga við“. Benti ráðherra jafnframt á að grunnskólar væru á ábyrgð sveitarfélaga. Ráðherra viðurkenndi að vissulega væru „stór vandamál í gangi“ en ekki væri einungis um vandamál skólans að ræða heldur samfélagsins alls, skólinn væri „bara hitamælir á samfélagið“. Kallað hafi verið eftir úrræðum í langan tíma en úrræðin hafi ekki verið mörg, því miður. Loks sagði ráðherra „… við verðum að horfa á þessi mál í heild og þarna eru, eins og ég segi, bara miklir erfiðleikar sem erfitt er að grípa inn í og börn, líka þau sem brjóta af sér, eiga sín réttindi.“ Rétt er að rekstur grunnskóla er á ábyrgð sveitarfélaga og ábyrgð sveitarfélaga á börnum á grunnskólaaldri er mikil. Sú staðreynd fríar ráðherra málaflokksins hins vegar ekki ábyrgð. Ráðherra ber að sjá til þess að markmið laga séu uppfyllt, honum ber að sjá til þess að úrræði séu nýtt. Komi hins vegar í ljós að skortur sé á úrræðum er það á ábyrgð ráðherra að færa fram slík úrræði. Af umræðu undanfarinna vikna má einmitt draga þá ályktun að skólasamfélagið telur sig ekki geta beitt sér af fullum þunga í þessum málum og telji úrræði skorta. Það er þó frumskylda þeirra að tryggja öryggi bara í skólum, óbreytt staða er því óviðunandi. Samkvæmt lögum um grunnskóla, og reglugerðar þar um, er heimilt að víkja nemanda um stundarsakir úr skóla ef nemandi virðir enn ekki skólareglur og ítrekuð brot hans á skólareglum eru alvarleg. Enn fremur er heimilt að víkja nemanda ótímabundið úr skóla ef allt um þrýtur og brot nemanda eru mjög alvarleg, svo sem ef hann veldur öðrum skaða eða eignatjóni. Ég beindi því næst þeirri spurningu til ráðherra hvort hann teldi heimildir skólayfirvalda í ofbeldismálum ekki duga og hvernig ráðherrann sæi þá fyrir sér að bæta stöðuna tryggja að börn séu ekki þolendur ofbeldis innan grunnskóla. Óhætt er að segja að svör ráðherra við þeirri spurningu minni hafi verið með öllu óásættanleg. Ráðherran teldi börn vissulega eiga rétt á því að verða ekki fyrir ofbeldi í skólum en á móti kæmi að skólaskylda sé við lýði hér á landi. Tryggja þyrfti viðunandi úrræði sem tæki við börnum sem vikið væri úr skóla. Ekki væri um auðugan garð að gresja í þeim efnum. Undirrituð tekur heilshugar undir með ráðherra, úrræðin þurfa að vera til staðar. Þegar úrræðin eru ekki til staðar þarf aftur á móti að gangast við ábyrgð og bregðast við. Í svari sínu er ráðherra líklega að vísa til vandræðagangs og skort á úrræðum utan heimilis fyrir börn með fjölþættan vanda. Undirrituð veit að ríkisstjórnin er að vinna í þeim málum í samræmi við skýrslu sem unnin var í tíð fyrrverandi ráðherra og í samstarfi við sveitarfélögin. Það er rétt að mikill skortur er að heimilum og meðferðarúrræðum fyrir börn með fjölþættan vanda. Það fríar þó hvorki ráðherra né sveitarfélög af þeirri ábyrgð að tryggja öryggi barna í skólum. Það eru til úrræði sem hefur verið beitt af öðrum skólum, úrræði sem felast í því að fjarlægja þann sem beitir ofbeldið. Þolandinn á aldrei að þurfa að flýja. Ráðherra á og þarf að leiða breytingar og tryggja öryggi barna í skólum landsins. Það er tímabært að ráðherra leiði umræðuna um að efla úrræði í grunnskólum og tryggja að öll börn fái öruggt umhverfi til náms. Undirrituð mun styðja heilshugar við slíkar tillögur ráðherranns. Því saman þurfum við að verja réttindi og velferð barna í íslensku samfélagsins. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Haraldsdóttir Ofbeldi barna Vopnaburður barna og ungmenna Mest lesið Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Lesum í sporin! Steingrímur J. Sigfússon Skoðun Þarf að hemja hina ofurríku? Fastir pennar Skoðun Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Sjá meira
Undanfarnar vikur hafa verið fluttar hræðilegar og sorglegar fréttir af ofbeldi meðal barna þar sem hæst hefur borið á málefnum tiltekins grunnskóla og hverfi borgarinnar. Rétt er að rifja upp að eitt af aðalmarkmiðum laga um grunnskóla, sem og reglugerðar þar um, er að tryggja öryggi barna, bæði í skólum og nærumhverfi þeirra. Segir m.a. að nemendur eigi að geti notið bernsku sinnar í skólastarfi, notið hæfileika sinna og vera öruggir í öllu starfi á vegum skólans. Þá skuli skólasamfélagið kappkosta við að stuðla að og viðhalda góðum starfsanda og jákvæðum skólabrag þar sem öryggi, vellíðan og heilbrigði eru höfð að leiðarljósi. Því miður virðist þetta ekki vera sá raunveruleiki sem öll börn búa við í dag. Skýrt er kveðið á um rétt foreldra og skóla til að óska eftir aðstoð sérstaks fagráðs sem starfar á ábyrgð mennta- og barnamálaráðuneytisins ef ekki tekst að finna viðunandi lausnir á vanda innan skólans eða sveitarfélagsins þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðkomu skólaþjónustu. Í vikunni beindi ég því þeirri spurningu til mennta- og barnamálaráðherra hvort ráðherrann hafi beitt sér í umræddu máli og hvort fagráð ráðuneytisins hafi haft aðkomu að málinu. Í svari ráðherrans kom fram að aðkoma ráðuneytisins hefði jú verið einhver. Málið væri hins vegar „gríðarlega flókið“ og „erfitt að eiga við“. Benti ráðherra jafnframt á að grunnskólar væru á ábyrgð sveitarfélaga. Ráðherra viðurkenndi að vissulega væru „stór vandamál í gangi“ en ekki væri einungis um vandamál skólans að ræða heldur samfélagsins alls, skólinn væri „bara hitamælir á samfélagið“. Kallað hafi verið eftir úrræðum í langan tíma en úrræðin hafi ekki verið mörg, því miður. Loks sagði ráðherra „… við verðum að horfa á þessi mál í heild og þarna eru, eins og ég segi, bara miklir erfiðleikar sem erfitt er að grípa inn í og börn, líka þau sem brjóta af sér, eiga sín réttindi.“ Rétt er að rekstur grunnskóla er á ábyrgð sveitarfélaga og ábyrgð sveitarfélaga á börnum á grunnskólaaldri er mikil. Sú staðreynd fríar ráðherra málaflokksins hins vegar ekki ábyrgð. Ráðherra ber að sjá til þess að markmið laga séu uppfyllt, honum ber að sjá til þess að úrræði séu nýtt. Komi hins vegar í ljós að skortur sé á úrræðum er það á ábyrgð ráðherra að færa fram slík úrræði. Af umræðu undanfarinna vikna má einmitt draga þá ályktun að skólasamfélagið telur sig ekki geta beitt sér af fullum þunga í þessum málum og telji úrræði skorta. Það er þó frumskylda þeirra að tryggja öryggi bara í skólum, óbreytt staða er því óviðunandi. Samkvæmt lögum um grunnskóla, og reglugerðar þar um, er heimilt að víkja nemanda um stundarsakir úr skóla ef nemandi virðir enn ekki skólareglur og ítrekuð brot hans á skólareglum eru alvarleg. Enn fremur er heimilt að víkja nemanda ótímabundið úr skóla ef allt um þrýtur og brot nemanda eru mjög alvarleg, svo sem ef hann veldur öðrum skaða eða eignatjóni. Ég beindi því næst þeirri spurningu til ráðherra hvort hann teldi heimildir skólayfirvalda í ofbeldismálum ekki duga og hvernig ráðherrann sæi þá fyrir sér að bæta stöðuna tryggja að börn séu ekki þolendur ofbeldis innan grunnskóla. Óhætt er að segja að svör ráðherra við þeirri spurningu minni hafi verið með öllu óásættanleg. Ráðherran teldi börn vissulega eiga rétt á því að verða ekki fyrir ofbeldi í skólum en á móti kæmi að skólaskylda sé við lýði hér á landi. Tryggja þyrfti viðunandi úrræði sem tæki við börnum sem vikið væri úr skóla. Ekki væri um auðugan garð að gresja í þeim efnum. Undirrituð tekur heilshugar undir með ráðherra, úrræðin þurfa að vera til staðar. Þegar úrræðin eru ekki til staðar þarf aftur á móti að gangast við ábyrgð og bregðast við. Í svari sínu er ráðherra líklega að vísa til vandræðagangs og skort á úrræðum utan heimilis fyrir börn með fjölþættan vanda. Undirrituð veit að ríkisstjórnin er að vinna í þeim málum í samræmi við skýrslu sem unnin var í tíð fyrrverandi ráðherra og í samstarfi við sveitarfélögin. Það er rétt að mikill skortur er að heimilum og meðferðarúrræðum fyrir börn með fjölþættan vanda. Það fríar þó hvorki ráðherra né sveitarfélög af þeirri ábyrgð að tryggja öryggi barna í skólum. Það eru til úrræði sem hefur verið beitt af öðrum skólum, úrræði sem felast í því að fjarlægja þann sem beitir ofbeldið. Þolandinn á aldrei að þurfa að flýja. Ráðherra á og þarf að leiða breytingar og tryggja öryggi barna í skólum landsins. Það er tímabært að ráðherra leiði umræðuna um að efla úrræði í grunnskólum og tryggja að öll börn fái öruggt umhverfi til náms. Undirrituð mun styðja heilshugar við slíkar tillögur ráðherranns. Því saman þurfum við að verja réttindi og velferð barna í íslensku samfélagsins. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson Skoðun
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson Skoðun